فرخرو پارسای
فرخرو پارسای (1301- 1359) نخستین وزیر زن ایرانی بود که در دوران پهلوی دوم و در دوره نخست وزیری هویدا در سال 1347 به وزارت فرهنگ منصوب شد.
زندگی‌نامه
فرخرو پارسای در اسفند 1301 در شهر قم به دنیا آمد. مادرش فخرآفاق پارسای از فعالان حقوق زنان و مدیر مجله جهان زنان بود. پدرش فرخ‌دین پارسای از نوادگان ملا احمد نراقی از آزادی‌خواهان مشروطه‌طلب بود که در روزنامه‌های نوبهار، راه نجات اصفهان، مظفری بوشهر و کمال همدان خبرنگاری می‌کرد. وی همچنین کارمند وزارت بازرگانی و مدیر مجله‌های میهن و صاحب امتیاز روزنامه عصر جدید بود. مدتی نیز سردبیر مجله اتاق تجارت و نیز اطلاعات صبح بود.[۲]
فرخ‌دین و فخرآفاق پارسای در سال 1300 به قم تبعید شدند و از همین‌رو فرخرو در این شهر زاده شد.[۳] دبستان را در تهران تمام کرد و برای ادامه تحصیل در دوره متوسطه به دانشسرای مقدماتی رفت. وی دوره متوسطه را با کسب رتبه اول به پایان رساند و توانست به دانشسرای عالی راه یابد. در سال ۱۳۲۱ از دانشسرای عالی با مدرک لیسانس در رشته علوم طبیعی و تعلیم و تربیت فارغ‌التحصیل شد و برای ادامه تحصیل به دانشگاه تهران رفت. در سال 1323 با سپهبد احمد شیرین سخن ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند به نام‌های حمید، ناهید، مهشید و نوید بود.
او در سال 1329 با اخذ درجه دکترا در رشته پزشکی فارغ‌التحصیل شد ولی به دلیل علاقه‌مندی به کارهای فرهنگی در وزارت فرهنگ مشغول به کار شد. ایران‌دخت تیمورتاش صاحب امتیاز روزنامه رستاخیز ایران و فعال حقوق زنان پای او را به سیاست باز کرد. او در کنار چند فعال زن که جمعیت حمایت از زندانیان را تشکیل داده بودند به زنان زندانی کمک می‌کرد تا پس از آزادی از زندان به دنبال کارهای نامشروع نروند.[۴] او اولین وزیر زن ایران بود که در دوره پهلوی دوم و نخست وزیری هویدا در سال 1347 به وزارت رسید.
فرخرو پارسای در اردیبهشت 1359 با دستور دادگاه انقلاب به اعدام محکوم شد.
فعالیت‌های حرفه ای
فرخرو پارسای از سال 1321 دبیر دبیرستان نوربخش تهران شد. در همان سال انجمن بانوان فرهنگی را تأسیس کرد. در 1322 در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته و مشغول به تحصیل شد. در سال 1328 در بیمارستان زنان مشغول به کار شد. در سال 1329 به اخذ درجه دکترای پزشکی از دانشگاه تهران نائل شد و سپس دوره تخصص در رشته بیماری‌های کودکان و نوزادان را گذراند. او از 1329 تا 1335 به تدریس دروس زیست‌شناسی در مدرسه ژاندارک اشتغال داشت و سپس به تدریس همین دروس در مدرسه ناموس و رضا شاه نیز مشغول شد. او در سال 1333 مدیریت دبیرستان ولی‌الله نصر را برعهده گرفت و در 1337 رئیس دبیرستان رضا شاه کبیر شد. او در همین سال به عضویت شورای عالی زنان درآمد.
او در سال 1340 و با تأسیس جمعیت زنان دانشگاهی به ریاست این جمعیت درآمد. در سال 1341 محمدرضا پهلوی دست به اصلاحات گسترده‌ای زد و اعلم که در آن زمان نخست وزیر بود لایحه‌ای را از تصویب هیئت وزیران گذراند که به موجب آن تغییراتی در قانون انتخابات ایجاد شد. به موجب این تغییرات به زنان حق رأی و حق انتخاب شدن داده شد و واژه ذکور از شرایط انتخاب‌شوندگان حذف شد. به دنبال این تغییرات فرخرو پارسای که عضو کانون مترقی ـ که بعدها به حزب ایران نوین تغییر نام داد ـ شده بود در لیست کاندیداها قرار گرفت[۵] و به عنوان نماینده مردم تهران با اخذ 178 هزار رأی به دوره بیست و یکم مجلس شورای ملی راه یافت.[۱] در سال 1343 به سمت منشی در هیأت رئیسه در آمد[۶] و در سال 1344 معاون پارلمانی وزارت آموزش و پرورش شد.
در سال 1343 به همراه مهرانگیز منوچهریان، پروین صوفی، نیره سعیدی و شوکت ملک جهانبانی برای اولین بار به عضویت هیئت منصفه مطبوعات انتخاب شدند.
در سال 1344 به معاونت وزارت آموزش و پرورش رسید. او از شهریور 1347 تا اردیبهشت 1353 به عنوان اولین وزیر زن عهده‌دار وزارت آموزش و پرورش شد.[۲]او در دوران وزارت به شدت با چادر برای معلمین و دانش‌آموزان مبارزه کرد. او رسما اعلام کرد که دختران دانش‌آموز ایران در محیط مدرسه به هیچ وجه حق ندارند چادر سر کنند[۷] و به علاوه به مدارس مختلط در شهرهای کوچک مجوز داد.[۴] او به بسیاری از نزدیکانش سمت داد.[۲]
از فعالیت‌های مهم وی آموزش عشایر،[۴] اجرای قانون خدمات اجتماعی دختران _ فرستادن دختران دیپلمه و بالاتر به خدمت اجباری در روستاها برای مبارزه با بی‌سوادی ـ پس از شش ماه تعلیمات نظامی[۴]، انحلال کمیسیون رسیدگی به ارزش تحصیلی طلاب که خشم بسیاری از روحانیون را برانگیخت و دیگر طلاب نمی‌توانستند ارزش تحصیلی معادل تحصیلات دانشگاهی را کسب کنند، اجرای قانون عدم تمرکز در آموزش و پرورش و واگذاری قسمت اعظم خدمات اداری به ادارات آموزش و پرورش هر منطقه،[۲] تغییر نظام آموزشی و ایجاد مدارس راهنمایی،[۸] اجرای قانون تعلیمات اجباری پس از 22 سال که از تصویب آن می‌گذشت،[۹]دستور تأسیس مراکز تربیت مربی کودک برای ایجاد کودکستان[۱۰] اشاره کرد.
آثار
- اصول پرستاری و بچهداری (کتاب‌های درسی) نوین سال ش‍ش‍م ف‍ن‍ی دختران (بی‌تا). تألیف فرخرو پارسای، ح‍س‍ی‍ن رس‍ت‍گ‍ار، اب‍راه‍ی‍م ام‍ان‍ت، تهران.[۲]
- زن در ایران ب‍اس‍ت‍ان (بی‌تا). به ک‍وش‍ش فرخرو پارسای، ه‍م‍ای آه‍ی، م‍ل‍ک‍ه طال‍ق‍ان‍ی. تهران.[۳]
- بیماری‌های کودکان برای دانشجویان رشته‌های پیراپزشکی (--13). بی‌جا: انتشارات انستیتو عالی علوم بیمارستانی.[۴]
- اصول پرستاری و خانهداری و بچهداری نوین (کتاب‌های درسی) برای سال چ‍ه‍ارم و پ‍ن‍ج‍م (خانهداری- ادب‍ی- طبیعی- ری‍اض‍ی) طب‍ق ب‍رن‍ام‍ه جدید وزارت فرهنگ مصوب کمیسیون رسیدگی کتب درسی (--13). تألیف فرخرو پارسای، ح‍س‍ی‍ن رس‍ت‍گ‍ار، اب‍راه‍ی‍م ام‍ان‍ت. تهران: مؤسسه مطبوعاتی احمد علمی.[۵]
- خانهداری برای سال دوم دبیرستانها (1341). فرخرو پارسای و دیگران. بی‌جا.[۶]
- خانهداری سال چ‍ه‍ارم دبیرستانها: ادب‍ی - طبیعی - ری‍اض‍ی (1342). تألیف فرخرو پارسای، ح‍س‍ی‍ن رس‍ت‍گ‍ار، اب‍راه‍ی‍م ام‍ان‍ت. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های درسی ایران.[۷]
منابع
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص 126.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص279.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص112.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص76.
- ↑ دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم. ص 95.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. صص 118-124.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص 140.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص 136.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران. ص 134.
پیوند به بیرون
نگارخانه
کارنامک فرخرو پارسای، ص1، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
کارنامک فرخرو پارسای، ص2، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
زندگی‌نامه فرخرو پارسای، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
حکم بازنشستگی فرخرو پارسای، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
حکم کارگزینی فرخرو پارسای، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
نویسنده: حکمت بروجردی