فرخ‌رو پارسای
فرخ رو پارسای (1301- 1359) نخستین وزیر زن ایرانی بود که در دوران پهلوی دوم و در دوره نخست وزیری هویدا در سال 1347 به وزارت فرهنگ منصوب شد.
زندگی نامه
فرخ رو پارسای در اسفند 1301 در شهر قم به دنیا آمد. مادرش فخر آفاق پارسای از فعالان حقوق زنان و مدیر مجله «جهان زنان» بود. پدرش فرخ‌دین پارسای از نوادگان ملا احمد نراقی از آزادیخواهان مشروطه طلب بود که در روزنامه های نوبهار، راه نجات اصفهان، مظفری بوشهر و کمال همدان خبرنگاری می کرد. وی همچنین کارمند وزارت بازرگانی و مدیر مجله‌های «میهن» و صاحب امتیاز روزنامه «عصر جدید» بود. مدتی نیز سردبیر مجله اتاق تجارت و نیز اطلاعات صبح بود.[۲]
فرخ دین و فخر آفاق پارسای در سال 1300 به قم تبعید شدند و از همین رو فرخ رو در این شهر زاده شد.[۳] دبستان را در تهران تمام کرد و برای ادامه تحصیل در دوره متوسطه به دانشسرای مقدماتی رفت. وی دوره متوسطه را با کسب رتبه اول به پایان رساند و توانست به دانشسرای عالی راه یابد. در سال ۱۳۲۱ از دانشسرای عالی با مدرک لیسانس در رشته علوم طبیعی و تعلیم و تربیت فارغ التحصیل شد و برای ادامه تحصیل به دانشگاه تهران رفت. در سال 1323 با سپهبد احمد شیرین سخن ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند به نامهای حمید، ناهید، مهشید و نوید بود.
او در سال 1329 با اخذ درجه دکترا در رشته پزشکی فارغ التحصیل شد ولی به دلیل علاقه مندی به کارهای فرهنگی در وزارت فرهنگ مشغول به کار شد. ایران تیمورتاش صاحب امتیاز روزنامه رستاخیز ایران و فعال حقوق زنان پای او را به سیاست باز کرد. او در کنار چند فعال زن که جمعیت حمایت از زندانیان را تشکیل داده بودند به زنان زندانی کمک میکرد تا پس از آزادی از زندان به دنبال کارهای نامشروع نروند.[۴] او اولین وزیر زن ایران بود که در دوره پهلوی دوم و نخست وزیری هویدا در سال 1347 به وزارت رسید.
فرخ رو پارسای در اردیبهشت 1359 با دستور دادگاه انقلاب به اعدام محکوم شد.
فعالیتهای حرفه ای
فرخ رو پارسای از سال 1321 دبیر دبیرستان نوربخش تهران شد. در همان سال انجمن بانوان فرهنگی را تأسیس کرد. در 1322 در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته و مشغول به تحصیل شد. در سال 1328 در بیمارستان زنان مشغول به کار شد. در سال 1329 به اخذ درجه دکترای پزشکی از دانشگاه تهران نائل شد و سپس دوره تخصص در رشته بیماریهای کودکان و نوزادان را گذراند. او از 1329 تا 1335به تدریس دروس زیست شناسی در دبیرستان ژاندارک اشتغال داشت و سپس به تدریس همین دروس در دبیرستان های ناموس و رضا شاه نیز مشغول شد. او در سال 1333 مدیریت دبیرستان ولی الله نصر را بر عهده گرفت و در 1337 رئیس دبیرستان رضا شاه کبیر شد. او در همین سال به عضویت شورای عالی زنان درآمد.
او در سال 1340 و با تاسیس جمعیت زنان دانشگاهی به ریاست این جمعیت درآمد. در سال 1341 محمدرضا پهلوی دست به اصلاحات گسترده ای زد و اعلم که در آن زمان نخست وزیر بود لایحه ای را از تصویب هیئت وزیران گذراند که به موجب آن تغییراتی در قانون انتخابات ایجاد شد. به موجب این تغییرات به زنان حق رأی و حق انتخاب شدن داده شد و واژه ذکور از شرایط انتخاب شوندگان حذف شد. به دنبال این تغییرات فرخ رو پارسای که عضو کانون مترقی ـ که بعدها به حزب ایران نوین تغییر نام داد ـ شده بود در لیست کاندیداها قرار گرفت[۵] و در همین سال با اخذ 178 هزار رأی به مجلس شورای ملی راه یافت. در سال 1343 به سمت منشی در هیأت رئیسه در آمد[۶] و در سال 1344 معاون پارلمانی وزارت آموزش و پرورش شد.
در سال 1343 به همراه مهرانگیز منوچهریان، پروین صوفی، نیره سعیدی و شوکت ملک جهانبانی برای اولین بار به عضویت هیئت منصفه مطبوعات انتخاب شدند.
در سال 1344 به معاونت وزارت آموزش و پرورش رسید. او از شهریور 1347 تا اردیبهشت 1353 به عنوان اولین وزیر زن عهده دار وزارت آموزش و پرورش شد.[۲] او در دوران وزارت به شدت با چادر برای معلمین و دانش آموزان مبارزه کرد. او رسما اعلام کرد که دختران دانش آموز ایران در محیط مدرسه به هیچ وجه حق ندارند چادر سر کنند (118-124) و به علاوه به مدارس مختلط در شهرهای کوچک مجوز داد.[۴] او به بسیاری از نزدیکانش سمت داد.[۲]
از فعالیتهای مهم وی آموزش عشایر،[۴] اجرای قانون خدمات اجتماعی دختران _ فرستادن دختران دیپلمه و بالاتر به خدمت اجباری در روستاها برای مبارزه با بیسوادی ـ پس از شش ماه تعلیمات نظامی (112)، انحلال کمیسیون رسیدگی به ارزش تحصیلی طلاب که خشم بسیاری از روحانیون را برانگیخت و دیگر طلاب نمی توانستند ارزش تحصیلی معادل تحصیلات دانشگاهی را کسب کنند، اجرای قانون عدم تمرکز در آموزش و پرورش و واگذاری قسمت اعظم خدمات اداری به ادارات آموزش و پرورش هر منطقه (126)، تغییر نظام آموزشی و ایجاد مدارس راهنمایی (140)، اجرای قانون تعلیمات اجباری پس از 22 سال که از تصویب آن می گذشت (136)، دستور تأسیس مراکز تربیت مربی کودک برای ایجاد کودکستان (134) اشاره کرد.
آثار
خ‍ان‍ه‌داری (پرستاری- بچهداری): سال ش‍ش‍م ف‍ن‍ی دختران
بیماریهای کودکان برای دانشجویان رشته های پیراپزشکی
اص‍ول پرستاری و خ‍ان‍ه‌داری و بچهداری نوین: برای سال چ‍ه‍ارم و پ‍ن‍ج‍م (خ‍ان‍ه‌داری- ادب‍ی- طبیعی- ری‍اض‍ی) طب‍ق ب‍رن‍ام‍ه جدید وزارت فرهنگ مصوب کمیسیون رسیدگی کتب درسی
خ‍ان‍ه‌داری سال چ‍ه‍ارم دب‍ی‍رس‍ت‍ان‍ه‍ا: ادب‍ی - طبیعی - ری‍اض‍ی زن در ایران ب‍اس‍ت‍ان
منابع
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران، ص 126.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران، ص279.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران، ص112.
- ↑ پیرنیا، منصوره (2007). خانم وزیر. آمریکا: مهر ایران، ص76.
- ↑ دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم، ص 95.
نگارخانه
کارنامک فرخ رو پارسای، ص 1، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
کارنامک فرخ رو پارسای، ص 2، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
زندگینامه فرخ رو پارسای، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
