نقاب
نقاب /neqāb/
اسم عام عربی برای پوششهایی است که صورت زنان را میپوشاند. این پوششها در فارسی شامل روبنده، برقع، پوشینه (پوشیه)، پیچه و چشم آویز است.
تاریخچه
پوشش صورت در اصل بخشی از لباس زنان در میان طبقات خاصی در امپراتوری بیزانس بود که در زمان حمله اعراب به خاورمیانه به فرهنگ مسلمانان نیز تسری یافت.
مبنای فقهی
در فقه شافعی و حنبلی پوشش صورت برای تمام زنان و در مذاهب حنفی و مالکی فقط برای زنان جوان و آنها که خوف فتنه از ایشان میرود واجب است. حال آن که در فقه امامیه نظر مشهور بر جواز کشف صورت است هرچند برخی از علمای امامیه هم با پوشاندن تمام بدن از جمله صورت را احتیاط واجب میدانند. مبنای فقهی این احکام روایتی است معروف به روایت «زن عورت است».قال رسول الله (ص): المرأة عورة فاذا خرجت استشرفها الشیطان، و اقرب ما تکون من رحمة ربها و هی فی قعر بیتها. پیامبر (ص) فرمود: زن عورت است، وقتی [از خانه] خارج می شود، شیطان بر او می نگرد، نزدیکترین جا به رحمت پروردگار برای او قعر خانه‌اش است.ترمذی آنرا از عن عبدالله بن مسعود نقل کرده و متذکر شده است: «حدیث حسن صحیح غریب» (السنن ج۲ ص۳۱۹ ح۱۱۸۳) و ابن حبان در الصحیح، عبدالله بن عدی در الکامل، طبرانی در المعجم الاوسط و المعجم الکبیر، بزار در المسند ونیز ابن خزیمه هم آن را نقل کرده است. این حدیث از جانب محدثان و فقیهان اهل سنت تلقی به قبول شده است و مبنای اصلی فتاوای حجاب در مذاهب اربع اهل سنت است. تفسیر واژه عورت حد حجاب را در مذاهب مختلف اهل سنت تعیین کرده است. در مذاهب شافعی و حنبلی تمام بدن زن عورت محسوب میشود و باید پوشانده شود. در مذاهب حنفی و مالکی و برخی فقهای امامیه حد عورت زن آزاد تمام بدن او به استثنای وجه و کفین است. البته در حنفی و مالکی در صورت خوف وقوع فتنه تمام بدن صورت مشمول حکم عورت میشود و باید پوشانده شود. عموم فقهای امامیه پوشاندن دستها و صورت را واجب نمیدانند.
منابع
پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن(1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.
دهخدا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا. ذیل مدخل.
صفا ایسینی، شایا (1388). پوشاک زنان هرمزگان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
محمدی سیف، معصومه (1398). جامعه شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین. تهران: اندیشه احسان.