سیمین دانشور

سیمین دانشور (1300- 1390)نویسنده، داستان نویس، مترجم و از اساتید دانشگاه تهران است.

زندگینامه

سیمین دانشور در 8 اردیبهشت سال 1300 در شیراز متولد شد. پدرش دکتر محمدعلی دانشور ـ احیاء السلطنه ـ پزشک، و مادرش قمرالسلطنه حکمت ـ از نوادگان علی اصغر جکمت بود. پدر سیمین طب قدیم را آموخته بود و سپس برای تحصیل پزشکی به فرانسه و آلمان رفته بود. پزشکی مردمی بود که به فقرا کمک فراوانی می کرد و هزینه تحصیل فرزندان افراد بی بضاعت را تقبل کرده بود. داروخانه ای داشت به نام داروخانه خورشید. داروی مستمندان را به رایگان در اختیارشان میگذاشت. فردی متمکن بود و دوران کودکی سیمین در رفاه گذشت.

مادر سیمین نقاش بود و نقاشی را از یکی از شاگردان کمال الملک به نام صدر شایسته فرا گرفته بود؛ زن هنرمندی بود که در گلدوزی و شیرینی پزی هم تبحر داشت و از همین رو مدتی مدیر هنرستان دخترانه ی هنرهای زیبای شیراز بود، آتلیه ای داشت و گاهی برای نقاشی به دشت و صحرا می رفت و به این ترتیب سیمین از کودکی به دیدن کسی که نقاشی می کشد و تماشای تابلوی نقاشی عادت کرده بود.

سیمین 3برادر و 2خواهر به نامهای ویکتوریا و هما داشت

https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/99554/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7.html

تحصیلات

سیمین دانشور دوره ابتدایی و متوسطه را در مدرسه انگلیسی زبان مهرآئین در شیراز گذراند. همین سبب شد سیمین از کودکی به زبان انگلیسی مسلط شود و بعدها ترجمه متون انگلیسی یکی از راههای امرار معاش او گردد. او که دانش آموز تیزهوشی بود دو کلاس را به صورت جهشی خواند و از همین رو کلاس های دوم ابتدایی و هفتم متوسطه را نخواند.همزمان پدرش معلمی استخدام کرده بود تا به او ادبیات فارسی را بیاموزد. هم او بود که سیمین را واداشت تمام داستان رستم و سهراب شاهنامه و داستان شیخ صنعان عطار را در همان سن ابتدایی حفظ کند. او بسیاری از غزلیات حافظ را نیز از بر داشت.

سیمین در امتحانات نهایی پایان متوسطه با معدل 19/25 رتبه اول کشوری شد. جایزه او یک خمسه نظامی بود که عکس و شرح آن در روزنامه ایران چاپ و منتشر شد. پس از اخذ دیپلم همراه خواهر و برادر به تهران آمد و در رشته ادبیات فارسی در دانشسرای عالی به تحصیل پرداخت. سیمین دانشور برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات فارسی به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفت و از استادانی همچون سیاح، فروزانفر، بهار، بهمنیار، عباس اقبال، نصرالله فلسفی و... بهره برد. او رساله دکترای خود را با عنوان علم الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم هجری با راهنمایی فاطمه سیاح انجام داد، اما پیش از به پایان رسیدن رساله فاطمه سیاح فوت کرد و دانشور در سال 1328 با راهنمایی بدیع الزمان فروزانفر رساله اش را به پایان رساند.

سیمین در سال 1331 با بهره گیری از بورس فولبرایت به آمریکا رفت و مدت دو سال در رشته زیبایی شناسی در دانشگاه استنفورد کالیفرنیا به تحصیل پرداخت. و فوق دکتری در رشته زیبایی شناسی اخذ کرد. او در آمریکا مدتی را به شاگردی در کلاسهای والاس استگنر، نویسنده و برنده جایزه پولیتزر، گذراند.

ازدواج

سیمین دانشور در سال 1329 با جلال آل احمد آشنا شد. سیمین دانشور قبل از ازدواج می خواست برای گذراندن دوره ی فوق دکترا در رشته زیبایی شناسی به آمریکا برود. به همین دلیل به جلال پیشنهاد کرد بعد از بازگشتن از آمریکا، با هم ازدواج کنند، اما او قبول نکرد، لذا آنها ازدواج کردند و در طول مدتی که سیمین نبود جلال به ساختن خانه و تدارک وسایل زندگی مشغول بود. جلال علیرغم میل خانواده مذهبی و به خصوص پدر روحانیش با او ازدواج کرد. علت این امر محجبه نبودن سیمین و دوسال بزرگتر بودن او از جلال بود. مدتی بعد از ازدواج معلوم شد که جلال قادر نیست صاحب فرزندی شود. آنها حتی به خرج مادر سیمین برای معالجه به اروپا رفتند، اما افاقه نکرد. نداشتن فرزند خلائی جدی در زندگی آنها بود، به گونه ای که جلال در سفری به اروپا به امید بچه دار شدن وارد رابطه پنهانی با زنی دیگر شد، اما از او نیز صاحب فرزندی نشد. در سال 1341 خواهر سیمین، هما ریاحی که پزشک متخصص زنان بود خودکشی کرد. سیمین دانشور دختر وی ـ لیلی ریاحی ـ را نزد خود آورد و او را به فرزندی قبول کرد.

فعالیتهای ادبی

سیمین نویسندگی را با مقاله نویسی در رادیو و روزنامه ایران با نام مستعار شیرازی شیرین سخن، شیرازی بی نام و شاخه نبات آغاز کرد.اولین مجموعه داستانش آتش خاموش (1327) بود، قصه های پراکنده ای که از بیست سالگیش در روزنامه کیهان، مجله بانو و مجله امید چاپ شده بود. در مدت دو سال تحصیل در دانشگاه استنفورد، دو داستان کوتاه از او به زبان انگلیسی در مجله ادبی پاسیفیک اسپکتاتور و کتاب داستان های استنفورد به چاپ رسید.در سال 1340 دومین مجموعه قصه ی خود را با نام شهری چون بهشت منتشر کرد. در سال 1348 سالی که جلال آل احمد درگذشت، رمان سووشون منتشر شد. در سال 1359 مجموعه داستان به کی سلام کنم؟ را منتشر کرد که چند قصه ی آن، از بهترین داستان های کوتاه معاصر به شمار میروند. در این مجموعه نیز اکثر قهرمانان داستان های زنانی هستند که هریک به نوعی در جامعه مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند. در سال 1372 رمان جزیره ی سرگردانی و در سال 1376 مجموعه داستان از پرنده های مهاجر بپرس را منتشر کرد که بیشتر داستان هایش جنبه ی سیاسی داشت. در سال 1380 دومین جلد رمان جزیره سرگردانی را با نام ساربان سرگردان را به چاپ رسانید که هر دو جلد رمان ها، درباره ی وقایع پیش از انقلاب، زمان انقلاب و جنگ است.تبحر سیمین در زبان انگلیسی و فوت پدر سبب شد او برای امرار معاش رو به ترجمه برخی آثار انگلیسی آورد.

سیمین دانشور از اعضای موسس و نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران در سال 1347 بود. او عضو تحریریه مجله الفبای غلامحسین ساعدی و ماهنامه آرش بود.

فعالیت های سیاسی

دانشور هرچند دارای سلیقه ای سیاسی بود، اما برخلاف آل احمد ظاهرا هیچ گاه در قید و بند حزبی سیاسی قرار نگرفت. اما با استفاده از نفوذ خانواده اش در حکومت به تعدادی از خانواده های زندانیان سیاسی کمک می کرد و برای آزادیشان تلاش مینمود. سیمین دانشور در پاسخ به این سوال که چرا عضو هیچ حزب سیاسی نشده است می گوید:

می خواستم دنیا را با یک نظر وسیع و همه جانبه ببینم... از یک جبهه دیدن بیزارم. جلال عضو حزب توده بود. وقتی که از آن حزب انشعاب کرد، ما با هم آشنا شدیم. حزب توده به من چشمک فراوان زده بود، اما به آن حزب نپیوستم. خلیل ملکی اصرار فراوان کرد وارد نیروی سوم بشوم که نشدم. وقتی که حزب زحمتکشان علم شد، در ایران نبودم. نامه هایم هست به جلال می نوشتم پیوستنش به حزب زحمتکشان درست نیست.

سیمین گرایش شدیدی به مصدق، رهبر جبهه ملی داشت، به گونه ای که یوسف در سووشون، به گفته خود سیمین، همان مصدق است.نام سیمین دانشور در سال 1323 درمیان اعضای دبیرخانه حزب زنان آمده است.نوشته ها و سخنان سیمین در کلاسهای دانشگاه چنان بود که ساواک او را برنمی تابید، چنان که هنگام ارتقای وی از مرتبه دانشیاری به استادی در دانشگاه تهران، با اینکه به بیش از آنچه که به امتیاز ارتقاء نیاز بود، دست یافته بود اما ساواک جلوی ارتقاء او را گرفت. با این همه با تلاش های عزت الله نگهبان در گروه باستان شناسی ماند و به تدریس ادامه داد.

خانه سیمین و جلال

خانه‌ای که سیمین دانشور و جلال آل‌احمد آخرین سال‌های با هم‌بودنشان را در آن زندگی کردند، خانه‌ای در محله شمیران است که آل‌احمد با دست‌های خودش ساخته بود. در این خانه نویسندگان و متفکرین بسیاری با گرایشهای مذهبی و غیر مذهبی از امام موسی صدر گرفته تا غلامحسین ساعدی توده ای گرد یکدیگر چمع میشدند. این خانه به‌عنوان موزه، به همان شکل قدیم حفظ شده است.

https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/99554/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7.html

در فروردین ۱۳۹۸، شورای شهر تهران تصویب کرد کوچه‌ رهبری در نزدیکی خانه سیمین و جلال به نام سیمین دانشور نامگذاری شود.

https://www.isna.ir/news/98012711643/%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%A7-%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86-%DB%B1%DB%B2-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%DB%B1%DB%B2-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1-%D9%88-%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%85

آثار

داستان

آتش خاموش (مجموعه 16 داستان) (1327). تهران: علمی.

شهری چون بهشت (مجموعه 10 داستان) (1340). تهران: علی اکبر عالمی.

سووشون (1348). تهران: خوارزمی.

بی کی سلام کنم (مجموعه 10 داستان) (1359). تهران: خوارزمی.

جزیره سرگردانی (1372). جلد اول. تهران: خوارزمی.

از پرنده های مهاجر بپرس (مجموعه 10 داستان) (1375). تهران: کانون.

ساربان سرگردان (1380). جلد دوم

کوه سرگردان

ترجمه

شاو، برنارد (1328). سرباز شکلاتی. تهران.

چخوف، آنتوان (1328). دشمنان. تهران.

کارنگی، دیل (1330). راز موفق زیستن. تهران.

شنیتسلر، آرتور (1332). بئاتریس. تهران.

سارویان، ویلیام (1333). کمدی انسانی. تهران: ابن سینا.

هاثورن، ناتانیل (1333). داغ ننگ. تهران: نیل.

کورولندر، هارول (1337). همراه آفتاب. تهران: محمدعلی علمی.

چخوف، آنتوان (1347). باغ آلبالو. تهران.

چهل طوطی (1351). همراه جلال آل احمد. تهران.

پیتون، آلن (1351). بنال وطن. تهران.

ماه عسل آفتابی (1362). از نویسندگان مختلف. تهران.

ترجمه ی مقدمه ی مونوگرافی (تک نگاری) اورازان آل احمد به زبان انگلیسی.

ذِن بودیسم سوزوکی (دو فصل آن منتشر شده است)

تحقیق و پژوهش و جستار

شاهکارهای فرش ایران (). با همکاری خانم دکتر نامی. 2 جلد (انگلیسی ـ فارسی). تهران.

راهنمای صنایع ایران

غروب جلال (1360). تهران: رواق.

شناخت و تحسین هنر (1375). تهران: کتاب سیامک.

آژند، یعقوب (1383). خاتون خطه قصه. در ب‍ر س‍اح‍ل‌ ج‍زی‍ره‌ س‍رگ‍ردان‍ی‌ (ج‍ش‍ن‌ن‍ام‍ه‌ س‍ی‍م‍ی‍ن‌ دان‍ش‍ور) (1383). ب‍ه‌ک‍وش‍ش‌ ع‍ل‍ی‌ ده‍ب‍اش‍ی. ت‍ه‍ران‌: س‍خ‍ن‌. ‌صص101-109.

شوهر من جلال (1348)

نامه های سیمین دانشور و جلال آل احمد (1386). 4 جلد.