مدرسه ژاندارک

مدرسه دخترانه ژاندارک توسط انجمن مبلغین مسیحی «جمعیت خیریه دختران راهبه سن ونسان دو پل» در تهران تأسیس شد.

بنا

این بنا در حد فاصل خیابان های جمهوری، منوچهری، لاله زار و فردوسی واقع شده و توسط مبلغان مسیحی به همراه کلیسایی به همین نام ساخته شده است. ساختمان های مدرسه و کلیسای ژاندارک به سبک اروپایی و با کمک گرفتن از عناصری از معماری ایرانی ساخته شده است. مدرسه مذکور پس از انقلاب اسلامی به تملک وزارت آموزش و پرورش درآمد. مدرسه ژاندارک به شماره 2928 به ثبت تاریخی رسیده است.

تاریخچه مدارس دخترانه فرانسوی در ایران

میسیونرهای فرانسوی «جمعیت خیریه دختران راهبه سن ونسان دو پل» که به اختصار «دختران خیریه» یا «خواهران خیریه سن ونسان دو پل» خوانده میشدند با هدف گسترش نفوذ دولت فرانسه به ایران آمده بودند ظاهرا در لوای تاسیس مدرسه و کلیسا به ایتام و بیماران کمک میکردند. آنها در سال ۱۲۸۲ ق. مدارس دخترانه خواهران سن ونسان دوپل را در ارومیه و سلماس و تبریز و اصفهان راه اندازی کردند. تا سال ۱۸۷۵م. تعداد این مدارس در ارومیه به ۱۰ مدرسه دخترانه رسید (که 418 دانش آموز داشت) در ۱۲۹۲ ق. مدرسه دخترانه سن ژوزف توسط این جمعیت در تهران تأسیس شد. ناصرالدین شاه هم سالیانه هزار و پانصد فرانک به آنها اعانه می داد. در این مدرسه به غیر از خواندن و نوشتن فرانسه و تا حدی تاریخ و جغرافی٬ به دانش آموزان تدبیر منزل مانند خیاطی و اطوکشی نیز آموزش داده می شد. تعداد عمده دانش آموزان از خانواده های اروپایی ساکن تهران و جامعه ارامنه پایتخت بودند٬ ولی از دختران مسلمان هم تعداد کمی در بین آنها دیده می شد. در سال ۱۸۹۹م. انجمن دیگری از میسیونرهای کاتولیک مدرسه خواهران سنت زیتا (شیل) را افتتاح کردند.برخی مدرسه ژاندارک را ادامه مدرسه سن ژوزف دانسته اند، اما بر اساس برخی اسناد، ژاندارک که به مدرسه سورها نیز شهرت داشت قدیمی تر از سن ژوزف بوده و به موازات آن کار میکرده است و چنین به نظر می رسد که این دو مدرسه بعد از سال 1320 شمسی با نام مشترک مدرسه ژاندارک به کار خود ادامه دادند.در سال 1931 خواهر راهبه پائولین مدیر هر دو مدرسه ژاندارک و سنت جوزف بود که نشان دهنده پیوند نزدیک بین این دو موسسه بود.

در دهه 1300، این مدرسه آموزش ابتدایی و متوسطه را در کلاس های جداگانه برای دانش آموزان مسلمان و ارمنی ارائه می کرد. وزارت آموزش و پرورش ماهانه صد تومان برای حمایت از آموزش زبان فارسی و کمک مالی به دانش آموزان نیازمند به این مدرسه اعطا کرد. برنامه درسی مدرسه در مقطع ابتدایی شامل حساب، دیکته، خیاطی، تاریخ و جغرافیا، فراگیری فوائدالادب و آشنایی با علوم ابتدایی (علم الاشیاء) بود. در مقطع متوسطه برنامه درسی شامل جبر، هندسه، علوم طبیعی، فارسی (دستور زبان و خواندن متن کلیله و دمنا)، بهداشت، خیاطی و اقتصاد خانه بود. در 1310 خورشیدی/ 1932 میلادی در مدرسه ژاندارک 250 شاگرد دختر درس می خواندند و بیست نفر از آنها رایگان آموزش می دیدند. زنگهای صبح مخصوص دروس فرانسه و بعد از ظهرها به دروس فارسی اختصاص داشت. این مدرسه نیز همانند دیگر نهادهای آموزشی فرنگیان به زبان و فرهنگ فارسی چندان دلبسته نبود. گزارش شده بود که از نقطه نظر اجرای برنامه درسی و شیوه آموزش مواد آن مخصوصاً فارسی چندان مورد توجه نیست و باید تغییراتی در این مدرسه حاصل گردد، به ویژه که دولت ایران سالانه نهصد تومان به مدرسه اعانه می پرداخت. معلمان مدرسه نیز اغلب از فارغ التحصیلان همین مدرسه بودند و یا از دارالمعلمات به این مدرسه آمده بودند. معلمان کلاس های فارسی همگی ایرانی و معلمان کلاس های فرانسه همگی از دختران تارک دنیا (سورها) انتخاب می شدند. برنامه درسی مدرسه در کلاس های ابتدایی شامل حساب، دیکته، پاک نویسی، خیاطی، تاریخ، جغرافیا، معرفه الاشیاء، ادبیات و فرائد الادب و در دوره دبیرستان ریاضیات (هندسه وجبر)، علوم (شیمی، فیزیک و تاریخ طبیعی)، تاریخ (تاریخ عمومی، تاریخ شعرا)، فارسی (دستور، کلیله و دمنه)، حفظ الصحه، خیاطی و تدبیر منزل بوده است.

دانش آموزان و معلمان

افراد مشهوری در این مدرسه تحصیل کردند، از جمله: مهین افشار، ماه منیر نفیسی، مهری آهی، قدسیه حجازی، عظمی عدل،هما زاهدی، فخرعظمی ارغون، مهرانگیز منوچهریان، بدرالزمان قریب، شیرین بیانی. از آموزگاران ایرانی این مدرسه میتوان از فرخ‌رو پارسای نام برد که از سال 1329 تا 1335 به تدریس دروس زیست‌شناسی در مدرسه ژاندارک اشتغال داشت. ژاله ضرابی نیز از جمله آموزگاران این مدرسه بود.

پس از انقلاب اسلامی

بعد از سال 1359 مدرسه ژاندارک به سه مدرسه مجزا تبدیل شد. یک دبستان با نام عدل، یک مدرسه راهنمایی با نام سمیه و یک دبیرستان. اما بعد از چند سال دبستان برچیده شد. ورودی مدرسه راهنمایی از کوچه پلاسکو بود و بقیه فضا، که بسیار هم وسیع است، برای دوره‌هایی خاص در نظر گرفته شد. اين مدرسه در سال 1401 به دبيرستان هيأت امنايی شهيد فخری‌زاده به مديريّت استاد عبدالکريم اسماعيل پور تبديل شد.