خال

خال (زیبایی) نقطه ای است به رنگ سیاه، آبی یا سرخ که به منظور زیبایی روی صورت یا بدن می گذارند. این آرایش در گذشته یکی از انواع آرایش هفت‌قلم بوده است.

تاریخچه

در مورد قدمت خال گذاشتن اطلاع دقیقی در دست نیست. در اولین اشاره هایی که به آرایش هفت‌قلم شده، خال نیز یکی از آنها به شمار آمده است. احتمالا گذاشتن خال بر روی چهره با استفاده از سرمه یا وسمه، ریشه در خالکوبی هایی دارد که پیشتر از آن انجام میشد. داشتن خال نه تنها عیب به شمار نمیرفت، بلکه از ملزومات زیبایی به شمار می آمد، چنانچه در اشعار کلاسیک وجود خال عارض (گونه) یا بالای لب به عنوان نشانه زیبایی بیان شده است، از این رو اگر زنی به طور طبیعی خال بر چهره نداشت، با استفاده از لوازم آرایش، آن را بر صورت خود میگذاشت. این کار به کمک فرو کردن میله سرمه درون سرمه دان و قراردادن نوک آن بر جای مورد نظر در صورت انجام میگرفت. ایرانیان خال را بر گوشه لب بالایی، یا لب پایینی، یا بر روی یکی از گونه ها، میان ابروها، یا بر روی چانه می گذاشتند. در فرانسه نیز طی قرون 16 تا 18، وجود خال بر روی صورت یکی از عوامل زیبایی تلقی میشد. این خالهای زیبایی از ابریشم یا مخمل تهیه میشد و علاوه بر دایره ، به شکل ستاره یا قلب نیز بود. این خالها برای پوشش جای آبله یا زخمهای صورت نیز به کار میرفت. امروزه برخی با استفاده از مداد ابرو یا ماژیک خالهای قابل شستشو بر روی صورت میگذارند. برخی نیز با سوراخ کردن پوست (پیرسینگ)، شیئی فلزی را در نقطه مورد نظر صورت نصب میکنند که شبیه خال است.

از نگاه عارفان

در نگاه عارفان٬ خال انواعی دارد: خال میان دو ابرو را کوکب منخسف، خال گونه را سپند، خال لب را خال مقبل، خال چانه را خال دلپسند و خال دست را حجرالاسود گویند. مراد از خال در متون ادبی و عمدتا شعری اصل و مرکز دور دایره موجودات، نقطه وحدت حقیقیه، نقطه هویت غیبیه که به جهت عدم شعور و ادراک، به سیاهی موصوف می شود، مرتبه اطلاق و غیب هویت و... است.

خال هندو

خال هندو یکی از مظاهر زیبایی در اشعار فارسی است. حافظ در اشعار خود برای خال هندوی ترکی شیرازی حاضر است سمرقند و بخارا را ببخشد. برخی گفته اند خال هندو به سبب سیاهی، به هندو معروف شده است، اما برخی نیز برای خال هندو وجه تسمیه زیر را بیان کرده اند: هندوان معتقد در مسیر خود به معبد می روند و هریک از پیکره ها (بتها) را می ستاید و در برابر آنان٬‌ در حالی که دو کف دست را به هم گذاشته و نزدیک صورت خویش آورده٬‌ می ایستند و دعا می خوانند و در پایان اعمال عبادی خود٬‌ روبروی پیری که در وسط نشسته و کاسه ای پر از خمیر مانندی قرمز رنگ پیش روی گذاشته٬ زانو می زنند و آن پیر انگشتی از آن خمیر قرمز٬‌ به گونه ای که محل آن کاملاً مشخص باشد٬‌ بر پیشانی فرد عبادت کننده می گذارد و این خال، آن روز تا شب بر پیشانی او باقی است، و نشان از عبودیت و اخلاص او دارد. امروزه در هندوستان این خالهای قرمز به صورت چسبهایی برای زیبایی مورد استفاده قرار میگیرد و آن کارکرد عبادی خود را از دست داده است.

منابع

نویسنده: حکمت بروجردی