تفاوت میان نسخه‌های «انجمن حریت نسوان»
Boroujerdi (بحث | مشارکتها) |
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
انجمن حریت نسوان یا انجمن آزادی زنان یکی از نخستین | انجمن حریت نسوان یا انجمن آزادی زنان یکی از نخستین انجمن‌های زنان بود که پس از تصویب قانون اساسی در 1286 تشکیل شد.<ref>ق‍اض‍ی‍ه‍ا، ف‍اطم‍ه (1399). ''دختران ناصرالدین‌شاه قاجار (شرح حال و اسناد)''. تهران: نشر گویا. ص357. </ref> | ||
=== پیشینه === | === پیشینه === | ||
در دوران مشروطه و پیش از جنگ جهانی اول گروهی از ایرانیان روشنفکری که به اروپا سفر کرده بودند متأثر از | در دوران مشروطه و پیش از جنگ جهانی اول گروهی از ایرانیان روشنفکری که به اروپا سفر کرده بودند متأثر از اندیشه‌های تجددطلبانه غرب در صدد برآمدند زنان ایران را به مشارکت در امور اجتماعی ترغیب کنند. این اندیشه آغاز تشکیل انجمنی شد که نام آن را انجمن حریت نسوان نهادند. آنها برای این انجمن نظامنامه‌ای نوشتند که طبق آن مقرر شد ورود مرد یا زنِ تنها اکیداً ممنوع باشد و هر زنی حتماً با یکی از محارم مردش در جلسات حضور یابد. پدران و برادران، دختران و خواهران را در این گردهمایی‌ها همراهی میکردند و زنان به همراه محارم خود به انجمن می‌رفتند. بستگان ذکور زنان برای اینکه انجمن را از متهم شدن به امور خلاف اخلاق مصون بدارند، خود در حفظ و حراست آن می‌کوشیدند. | ||
=== محل انجمن === | === محل انجمن === | ||
جلسات انجمن از ترس تکفیر و مزاحمت مخالفان بسیار محرمانه صورت | جلسات انجمن از ترس تکفیر و مزاحمت مخالفان بسیار محرمانه صورت می‌گرفت و اعضاء، شرکت در آن را از دیگران حتی فرزندان خود پنهان میکردند. این جلسات ماهی دوبار در محلی خارج از شهر تهران که تردد کمتری داشت و کمتر در معرض دید بود تشکیل می‌شد. چون در آن زمان فیشرآباد خارج شهر تهران به شمار می‌آمد و باغ و مغازه گل فروشی پرتیوا در خیابان فیشرآباد بود این محل را برای تشکیل جلسات مناسب دانسته شد و هیئت مدیره انجمن با پروتیوا مذاکره و موافقت او را جلب کردند. | ||
=== اهداف === | === اهداف === | ||
تمرکز | تمرکز بحث‌ها در این جلسات بر شرایط فرودست زنان قرار داشت و به منظور ایجاد اعتماد به نفس در میان زنان فقط اعضای زن اجازه سخنرانی در این جلسات را داشتند.<ref>ساناساریان، الیز (1384). ''جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷).'' ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران. ص62.</ref>گفتگوها فقط در اطراف اوضاع و احوال زنان کشور و مشکلات آنها بود. آنچه مدنظر گردانندگان این انجمن بود خو گرفتن زنان به آداب حضور در اجتماعهای زن و مرد و بحث کردن پیرامون موضوعهای جدی زندگی و حل مشکلات خانوادگی و ضمناً رفع کمرویی از زنها برای اظهارنظر در جمع بود. انجمن آزادی زنان قبل از هر چیز، یک مرکز آموزشی بود. زنان سخنران درباره مسائل اجتماعی و سیاسی به بحث می‌پرداختند و در ضمن صحبت خود روش‌های حل مسائل مزبور را نیز مورد توجه و شور قرار می‌دادند.<ref name=":0">آفاری، ژانت (1377). ''انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه''. تهران: بانو. صص22-24.</ref> | ||
=== دستاورد === | === دستاورد === | ||
در آن زمان زنان ایرانی از سر حجب و حیا به آسانی | در آن زمان زنان ایرانی از سر حجب و حیا به آسانی نمیتوانستند در برابر مردم و در حضور مردان نامحرم بایستند و درباره سیاست و انقلاب و حقوق خود سخن بگویند. کمترین دستاورد این انجمن این بود که زنان قدرت ابراز وجود پیدا کردند و متوجه شدند میتوانند وارد مسائل سیاسی و اجتماعی شوند و در این باره بحث و سخنرانی کنند. پیش از این هیچگاه چنین فرصتی برای زنان مهیا نشده بود. | ||
=== اعضای برجسته === | === اعضای برجسته === | ||
زنان سرشناس عضو انجمن عبارت بودند از: میرزا باجی خانم، | زنان سرشناس عضو انجمن عبارت بودند از: میرزا باجی خانم، نواب سمیعی، [[صدیقه دولت‌آبادی|صدیقه دولت آبادی]]، منیره خانم، گلین موافق، دو دختر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 ناصرالدین شاه] به نامهای افتخارالسلطنه و [[تاج‌السلطنه]]، افسرالسلطنه، خانم حکیم، شمس‌الملوک جواهرکلام، خانم دکتر ایوب، افندیه خانم، فخرالملوک دختر مرحوم [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1 شیخ‌الرئیس قاجار]. در میان اعضای این انجمن دو زن مبلغ مسیحی آمریکایی به نامهای مری پارک جردن و آنی استاکینگ بویس نیز حضور داشتند.<ref name=":0" /> | ||
=== انحلال === | === انحلال === | ||
طبق | طبق نظامنامه انجمن، افراد مجرد یا کسانی که همراهی نداشتند نمیتوانستند در جلسات شرکت کنند. در یکی از این جلسات رد تقاضای یک نفر که میخواست تنها و بدون شرکت همسرش به عضویت انجمن درآید سبب شد که او از روی بدخواهی، روحانیون متعصب ساکن بازار را از وجود این انجمن و جلسات آن آگاه سازد. این امر به حرکت جمع کثیری از بازار عباس آباد که خانه یکی از روحانیون بود به سمت فیشرآباد منجر شد. مأمورین انتظامی هم البته ممانعتی به عمل نیاوردند. پیش از رسیدن آنها به دروازه دولت، جوان ارمنی شاگرد آنتوان خان عکاس به نام آغاسی متوجه موضوع شد و با دوچرخه خودش را با شتاب به باغ پرتیوا رسانید و اعضای جلسه را از موضوع آگاه کرد. بدین گونه اعضا پیش از رسیدم مخالفین جلسه را ترک کردند. بدین ترتیب انجمن منحل و جلسات آن لغو شد.<ref>بامداد، بدرالملوک (1348). ''زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید''. ج2. تهران: ابن سینا. صص7-9.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> | ||
نسخهٔ ۲ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۰
انجمن حریت نسوان یا انجمن آزادی زنان یکی از نخستین انجمن‌های زنان بود که پس از تصویب قانون اساسی در 1286 تشکیل شد.[۱]
پیشینه
در دوران مشروطه و پیش از جنگ جهانی اول گروهی از ایرانیان روشنفکری که به اروپا سفر کرده بودند متأثر از اندیشه‌های تجددطلبانه غرب در صدد برآمدند زنان ایران را به مشارکت در امور اجتماعی ترغیب کنند. این اندیشه آغاز تشکیل انجمنی شد که نام آن را انجمن حریت نسوان نهادند. آنها برای این انجمن نظامنامه‌ای نوشتند که طبق آن مقرر شد ورود مرد یا زنِ تنها اکیداً ممنوع باشد و هر زنی حتماً با یکی از محارم مردش در جلسات حضور یابد. پدران و برادران، دختران و خواهران را در این گردهمایی‌ها همراهی میکردند و زنان به همراه محارم خود به انجمن می‌رفتند. بستگان ذکور زنان برای اینکه انجمن را از متهم شدن به امور خلاف اخلاق مصون بدارند، خود در حفظ و حراست آن می‌کوشیدند.
محل انجمن
جلسات انجمن از ترس تکفیر و مزاحمت مخالفان بسیار محرمانه صورت می‌گرفت و اعضاء، شرکت در آن را از دیگران حتی فرزندان خود پنهان میکردند. این جلسات ماهی دوبار در محلی خارج از شهر تهران که تردد کمتری داشت و کمتر در معرض دید بود تشکیل می‌شد. چون در آن زمان فیشرآباد خارج شهر تهران به شمار می‌آمد و باغ و مغازه گل فروشی پرتیوا در خیابان فیشرآباد بود این محل را برای تشکیل جلسات مناسب دانسته شد و هیئت مدیره انجمن با پروتیوا مذاکره و موافقت او را جلب کردند.
اهداف
تمرکز بحث‌ها در این جلسات بر شرایط فرودست زنان قرار داشت و به منظور ایجاد اعتماد به نفس در میان زنان فقط اعضای زن اجازه سخنرانی در این جلسات را داشتند.[۲]گفتگوها فقط در اطراف اوضاع و احوال زنان کشور و مشکلات آنها بود. آنچه مدنظر گردانندگان این انجمن بود خو گرفتن زنان به آداب حضور در اجتماعهای زن و مرد و بحث کردن پیرامون موضوعهای جدی زندگی و حل مشکلات خانوادگی و ضمناً رفع کمرویی از زنها برای اظهارنظر در جمع بود. انجمن آزادی زنان قبل از هر چیز، یک مرکز آموزشی بود. زنان سخنران درباره مسائل اجتماعی و سیاسی به بحث می‌پرداختند و در ضمن صحبت خود روش‌های حل مسائل مزبور را نیز مورد توجه و شور قرار می‌دادند.[۳]
دستاورد
در آن زمان زنان ایرانی از سر حجب و حیا به آسانی نمیتوانستند در برابر مردم و در حضور مردان نامحرم بایستند و درباره سیاست و انقلاب و حقوق خود سخن بگویند. کمترین دستاورد این انجمن این بود که زنان قدرت ابراز وجود پیدا کردند و متوجه شدند میتوانند وارد مسائل سیاسی و اجتماعی شوند و در این باره بحث و سخنرانی کنند. پیش از این هیچگاه چنین فرصتی برای زنان مهیا نشده بود.
اعضای برجسته
زنان سرشناس عضو انجمن عبارت بودند از: میرزا باجی خانم، نواب سمیعی، صدیقه دولت آبادی، منیره خانم، گلین موافق، دو دختر ناصرالدین شاه به نامهای افتخارالسلطنه و تاج‌السلطنه، افسرالسلطنه، خانم حکیم، شمس‌الملوک جواهرکلام، خانم دکتر ایوب، افندیه خانم، فخرالملوک دختر مرحوم شیخ‌الرئیس قاجار. در میان اعضای این انجمن دو زن مبلغ مسیحی آمریکایی به نامهای مری پارک جردن و آنی استاکینگ بویس نیز حضور داشتند.[۳]
انحلال
طبق نظامنامه انجمن، افراد مجرد یا کسانی که همراهی نداشتند نمیتوانستند در جلسات شرکت کنند. در یکی از این جلسات رد تقاضای یک نفر که میخواست تنها و بدون شرکت همسرش به عضویت انجمن درآید سبب شد که او از روی بدخواهی، روحانیون متعصب ساکن بازار را از وجود این انجمن و جلسات آن آگاه سازد. این امر به حرکت جمع کثیری از بازار عباس آباد که خانه یکی از روحانیون بود به سمت فیشرآباد منجر شد. مأمورین انتظامی هم البته ممانعتی به عمل نیاوردند. پیش از رسیدن آنها به دروازه دولت، جوان ارمنی شاگرد آنتوان خان عکاس به نام آغاسی متوجه موضوع شد و با دوچرخه خودش را با شتاب به باغ پرتیوا رسانید و اعضای جلسه را از موضوع آگاه کرد. بدین گونه اعضا پیش از رسیدم مخالفین جلسه را ترک کردند. بدین ترتیب انجمن منحل و جلسات آن لغو شد.[۴]
منابع
- ↑ ق‍اض‍ی‍ه‍ا، ف‍اطم‍ه (1399). دختران ناصرالدین‌شاه قاجار (شرح حال و اسناد). تهران: نشر گویا. ص357.
- ↑ ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران. ص62.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ آفاری، ژانت (1377). انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه. تهران: بانو. صص22-24.
- ↑ بامداد، بدرالملوک (1348). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج2. تهران: ابن سینا. صص7-9.