ژاله یا رهبر دوشیزگان
ژاله یا رهبر دوشیزگان دومین اثر زهرا کیا (خانلری) است که در سال 1315 نگاشته است. این داستان را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین داستان‌ها، به مفهوم امروزی آن، دانست که توسط یک نویسنده زن به رشته تحریر درآمده است.
خلاصه
مسعود پس از مرگ دختر و همسرش بسیار غمگین می‌شود و از همه دوری می‌کند. روزى کودکی را در راه خانه‌اش می‌بیند و تصمیم می‌گیرد او را پیش خود نگه دارد و نامش را ژاله می‌گذارد. در همسایگى آنها زنی سالخورده و عامی زندگی می‌کند که او نیز کودکى را به فرزندى می‌پذیرد و نامش را لاله می‌گذارد.
زهرا کیا ژاله یا رهبر دوشیزگان (1315)، داستان دو دختر به نام‌های ژاله و لاله را گزارش می‌کند که در سال‌های قحطی جنگ جهانی اول به فرزندخواندگی دو خانواده متفاوت، یکی فرهیخته و دیگری عامی و بی‌سواد پذیرفته می‌شوند. مادرخوانده‌ی لاله درس خواندن را سبب بی‌عفتی دختران می‌داند و او را در سن ۱۵ سالگی مجبور به ازدواج با مرد عیاشی می‌کند. به همین سبب لاله دچار مشکل می‌شود و زندگی‌اش به انحراف کشیده می‌شود. ولی مسعود، ژاله را به تحصیل وا می‌دارد و او با کوشش‌های مسعود می‌تواند در زندگی کامیاب شود.
تحلیل
نویسنده داستان را از دیدگاه دانای کل روایت می‌کند و با نقل نامه‌های دو دوست به یکدیگر، زندگی درونی آنان را تحلیل می‌کند. اهمیت این شگرد از نظر ساختاری این است که دیدگاه متمرکز راوی دانای کل را به صورت دیدگاه درون‌گرایانه اول شخص درمی‌آورد تا خواننده را به ذهنیات و احوال درونی چهره‌های داستانی توجه دهد. نویسنده در سیر ماجراها دخالت می‌کند تا به خواننده هشدار دهد و نتیجه اخلاقی مطلوب را بگیرد و نظرش را درباره آزادی و کار زنان، و روابط زن و شوهر بیان کند. شخصیت‌ها براساس ویژگی‌های نوعی عمل می‌کنند: ژاله و ناپدری او روشنفکرانی منزه‌اند، و لاله و نامادری‌اش تجسد جهالت و بی‌فکری. نویسنده از منظر ژاله، اوضاع آموزشی، عقب‌ماندگی اجتماعی، و خرافه‌پرستی عامه را نقد می‌کند. در عین حال، تجمل‌پرستی و ظاهربینی را نیز می‌نکوهد. او جهل و بی‌سوادی را مانع تعالی زنان، و تحصیل همراه با عمل درست را عامل رهایی آنان می‌داند. کیا هم فرد هم جامعه (به ویژه خانواده) را در تعیین سرنوشت جوانان مؤثر می‌شناسد. او، در واقع، با تمرکز بر سرنوشت دو دوست، تفاوت خانوادگی را در تعیین سرنوشت دختران بررسی می‌کند.[۱]
مشخصات فنی
چاپ اول این کتاب با 374 صفحه در تیرماه 1315 در قطع رقعی بزرگ توسط چاپخانه مرکزی، مطبعه اقبال چاپ شده است.[۱]
منابع
- ↑ ع‍اب‍دی‍ن‍ی، ح‍س‍ن (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده ایرانی. ویراستار احمد سمیعی گیلانی. تهران: نشر چشمه. صص65-66.
پیوند به بیرون
نویسنده: حکمت بروجردی