پروین و پرویز
پروین و پرویز (۱۳۱۲) اثر زهرا کیا (خانلری) از اولین داستان‌هایی است که یک نویسنده زن اقدام به نگارش کرده است. این کتاب حول محور مشکلات زنان می‌چرخد.
خلاصه داستان
پروین، دختر کارمندی عالی‌رتبه، با بتول، دختری از قشر فرودست، دوست است. بتول ازدواج می‌کند و به شهرستانی می‌رود. او در نامه‌هایی که به پروین می‌نویسد، از زندگی خود ابراز رضایت می‌کند. اما پروین که روشنفکر و اهل مطالعه و در پی کسب حقوق مساوی با مردان است، تحصیلات خود را نیمه کاره می‌گذارد و به اصرار پدر و مادر همسر صاحب منصبی نظامی می‌شود. پدر در دوره استبداد صغیر می‌میرد و شوهر در تجاوز قوای عثمانی به مناطق غربی کشور کشته می‌شود. بدبختی از پی بدبختی فرا می‌رسد؛ خانواده دچار فقر و پریشانی می‌گردد؛ فرصت‌طلبان املاک پدر را غصب می‌کنند؛ پروین، ناخواسته، همسر کارمندی عیاش و قمارباز می‌شود و پس از چندی طلاق می‌گیرد. پایان بخش داستان مرگ مادر و برادر و سرانجام خود پروین است.[۱]
تحلیل
زهرا کیا (خانلری) در داستان پروین و پرویز، تغییرات پدید آمده در خانواده‌های اشراف بر اثر رخدادهای انقلاب مشروطه را توصیف می‌کند. او با نثری ساده و بی‌پیرایه و از خلال سرگذشت شخصیت‌هایی که پرداخت پیچیده‌ای ندارند و گاه در حد یک نام خلاصه شده‌اند، می‌کوشد به منشأ بدبختی زن ـ سادگی و بی‌تجربگی دختران و ازدواج‌های اجباری ـ راه یابد. داستان را نویسنده، به عنوان راوی دانای کل، روایت می‌کند و در پس هر حادثه در مقام اندرزگو ظاهر می‌شود و متن را به اندرزنامه بدل می‌کند. وی، در عین حال می‌کوشد، با نقل مکاتبه پروین و بتول با یکدیگر، بر تنوع روایت بیفزاید.[۱]او تلاش‌های پروین برای غلبه بر محدودیت‌های عرفی و شرعی را گزارش و رفتارهای ناپسند اجتماعی را نقد می‌کند. او از منظر دختر روشنفکری از طبقه اعیان، به انتقاد از اشراف و قضاتی مبادرت می‌ورزد که مستبدین ضد مشروطه را به دلیل ظلم و تعدی از بین بردند، اما خود مستبد دیگری شدند.
مشخصات فنی
نگارش این کتاب در سال 1310 به اتمام رسید، اما کتاب در سال 1312 در 104 صفحه، قطع وزیری، چاپ سربی، در مطبعه اطلاعات تهران به چاپ رسید.[۱] زهرا کیا بعدها خودش یکی از منتقدین این داستان شد و از همین رو هیچگاه اجازه تجدید چاپ آن را نداد.[۲]
منابع
پیوند به بیرون
نویسنده: حکمت بروجردی