نورالهدی منگنه
نورالهدی منگنه (۱۲۸۲- ؟) از فعالان حقوق زنان در ایران، شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی است.
زندگی‌نامه
نورالهدی منگنه در سال 1282 در تهران به دنیا آمد. پدرش میرزا علی مشیر دفتر مستوفی ملقب به مشیرالسلطنه و مادرش رخساره مهرالدوله از روشنفکران و ترقی‌خواهان دوران خود بودند. وی پس از آموختن مقدمات زبان فارسی، زبان فرانسه، ریاضی، خوشنویسی، موسیقی و زبان‌های عربی و انگلیسی را نزد معلمان خود در منزل آموخت. نورالهدی منگنه در پانزده سالگی به عقد معاون‌الممالک، معاون وزارت پست و تلگراف، درآمد ولی پس از پنج سال از هم جدا شدند.[۱]وی در اواخر 1304 برای ادامه تحصیل به بیروت رفته و در دانشگاه بیروت در رشته روانشناسی کودک درس خوانده و پس از گرفتن دانشنامه به ایران بازگشت.
تاریخ فوت نورالهدی منگنه به درستی مشخص نیست.
فعالیت‌ها
نورالهدی منگنه از زنان فعال اجتماع، روزنامه‌نگار، نویسنده و شاعر بود. وی به دعوت محترم اسکندری به عضویت جمعیت نسوان وطنخواه ایران در آمد و در سمت منشی اول انجمن به فعالیت مشغول شد. تشکیل کلاس سوادآموزی زنان از مهمترین فعالیت‌های وی در این انجمن بود. او برای تأمین هزینه این کار اقدام به اجرای نمایش در منزل خود کرد (در آن زمان نمایش و سینما رفتن برای زنان ممنوع بود). در شب اول اجرای نمایش مأمورین نظمیه شهربانی مانع اجرای آن شده و عده‌ای به خانه نورالهدی منگنه حمله کرده و بساط نمایش را بهم ریختند. ولی اعضای انجمن از آرمان‌های خود دست نکشیده و بالاخره موفق به تشکیل کلاس‌هایی برای زنان بزرگسال شدند که با استقبال شایانی همراه بود. کم کم موضوع رفتن به نمایش و سینما نیز برای زنان فراهم شد.[۲]
در سال 1311 به همت چند نفر از زنان عرب از جمله نورحماده از بیروت، حنینه خوری از مصر و سید فاطمه از عراق و با کمک جمعیت نسوان وطنخواه ایران کنگره زنان شرق در تهران تشکیل شد.[۳] نورالهدی منگنه در برگزاری و تشکیل کمیسیون‌های تخصصی این کنگره نقشی مؤثر داشت.
مدتی نیز به عنوان عضو هیئت مدیره در کانون بانوان مشغول شده و در مجله زبان زنان به سردبیری صدیقه دولت‌آبادی نیز فعالیت می‌کرد. تقریباً تمام مقالات ترجمه شده آن نشریه به قلم نورالهدی منگنه بود. نورالهدی منگنه به دلیل اختلاف‌نظر با صدیقه دولت‌آبادی در اداره کانون بانوان، از عضویت در این انجمن کناره‌گیری کرد. او خود در سال ۱۳۳۴ اقدام به انتشار ماهنامه ادبی، علمی و اجتماعی برای زنان با نام بی‌بی را کرد.[۴]
برگزاری جلسات سخنرانی اجتماعی و تربیتی برای روشن شدن اذهان زنان از دیگر فعالیت‌های نورالهدی منگنه بود؛ چنانچه از طرف سازمان پرورش افکار در سال 1319 به خاطر سخنرانی‌هایش مورد تقدیر واقع شد.
در سال 1334 امتیاز انتشار ماهنامه علمی ادبی بی‌بی را گرفت که در آن مقالاتی در مورد تربیت زنان نوشته می‌شد.[۵]
اشعار
اشعار وی بسیار متنوع است و از طرز فکر و نگرش خاصی حکایت نمی‌کند. در این کتاب که بیشتر اخلاقی و تربیتی است آثار پختگی و اعتلای شعرش را می‌توان مشاهده کرد.
از جمله اشعار وی می‌توان به رباعیات اشاره کرد:[۶]
دادند دو بازوی توانا چو تو را
شو یار و نگهدار به بی برگ و نوا
گیتی چو تو را طبیب رنجوران کرد
می باش بخوی خوش به هر درد دوا
آثار
از نورالهدی علاوه بر مقالات و نوشته‌های متنوع در زمینه آموزش و امور مربوط به موضوعات اجتماعی و زنان، چند کتاب نیز چاپ شده است:
- ره‌آموز خانواده
- دوست شما (در دو جلد)
- آداب معاشرت و تدبیر منزل
- چندین دیوان شعر از جمله ناقوس، بنفشه و گلبرگ[۴] که مجموعاً شامل حدود پنج هزار بیت شعر می‌شود.
منابع
- ↑ پیرنیا، منصوره (1374). سالار زنان ایران. واشنگتن: مهرایران. صص65-66.
- ↑ فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. صص786-787.
- ↑ بامداد، بدرالملوک (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: ابن سینا. ص60.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ببران، صدیقه (1381). نشریات ویژه زنان: سیر تاریخی نشریات زنان در ایران معاصر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص121.
- ↑ ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران. ص73.
- ↑ منگنه، نورالهدی (1335). دیوان اشعار نورالهدی منگنه. تهران: ابن سینا.
نویسنده: سمیه سادات هاشمی