مسجد نور
مسجد نور (قائم آل محمد) از مساجد قدیمی تهران در محله خانی آباد نو است که زمین آن در سال 1348 شمسی توسط بتول عبده وقف شده و با همت اهالی محل در سال 1356 ساخت آن به اتمام رسیده است.
موقعیت
مسجد نور در محله‌ی خانی آباد در خیابان مولوی، خیابان تختی واقع است.[۱]از آنجا که کوچه‌ای که در ضلع جنوبی مسجد که ورودی در آن واقع شده است کوچه قائم نام دارد، مسجد به نام این کوچه نیز شهرت یافته است. در اضلاع غربی، شرقی و شمالی این مسجد اماکن و ساختمان‌های تجاری (عمدتاً صنف شیشه فروشی) قرار دارند.[۲]از بتول عبده در کتیبه سردر ورودی مسجد نور به عنوان بانی نام برده شده، هرچند اهالی هم در احداث مسجد دخیل بوده‌اند.[۱]
بنای مسجد
مسجد نور در زمینی به مساحت دویست متر مربع واقع شده است. اطراف در فلزی مستطیل شکل ورودی مسجد به کتیبه کاشی‌کاری خشتی با زمینه فیروزه‌ای و با نقوش اسلیمی، گل و بوته و ترنج مزین شده است. بر روی کتیبه اطراف ورودی نیز عبارات: مسجد (نور) قائم آل محمد، ادخلوها بسلام آمنین، الصلوة عمود الدین، الصلوة معراج المؤمن، با تزئین اسماء الحسنی نظیر یا رحمن، یا رحیم، یا قادر، یا قدیر، یا حاکم و یا حکیم نوشته شده است.
در زیر این کتیبه این جملات نقش بسته است: با تأییدات خداوند متعال و عنایات خاصه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در سنه یک هزار و سیصد و چهل و هشت شمسی زمین این مسجد از طرف مردم خیر و نیکوکار (بتول عبده) اهداء و ساختمان آن تماماً از طرف مردم خیر و نیکوکار و اهالی محل در سال یک هزار و سیصد و پنجاه و شش شمسی به اتمام رسید. در بالای کتیبه مذکور، سه پنجره فلزی طاقی شکل و یک پنجره مستطیل شکل فلزی قرار دارد که به ضلع جنوبی شبستان راه دارد.
در سمت راست ورودی اصلی در فلزی کوچکی است. با عبور از این ورودی و از طریق راه پله می‌توان به اشکوبه‌ای که برای نماز خواندن خانم‌هاست دسترسی یافت. پس از دالانی نامنتظم با مساحتی در حدود بیست و هشت متر مربع که در ضلع غربی آن دفتر مسجد و دفتر بسیج مسجد واقع شده می‌توان به شبستان نود متری مسجد رسید.
در مرکز شبستان، در سقف، نورگیری بزرگ تعبیه شده و بیست پنجره بزرگ اطراف آن نور درون شبستان را تأمین می‌کند. در زیر پنجره‌های سقف، کتیبه‌ای نواری شکل و گچ‌بری شده با زمینه سبز رنگ منقوش به آیة الکرسی نصب شده است. سقف نورگیر نیز، مزیّن به گچ‌بری به رنگ سبز و آبی و در مرکز آن شمسه‌ای شانزده پر و آینه‌کاری است.
اشکوبه شبستان که محل اقامه نماز زنان است در اضلاع شمالی، شمال شرقی و شمال غربی آن واقع شده و با نرده‌های فلزی مزیّن به اسلیمی از قسمت اصلی جدا شده و پرده‌ای جلوی آن نصب شده است. در قسمت فوقانی ورودی شبستان، کتیبه‌ای گچ‌بری با زمینه سبز رنگ که اطراف آن مزیّن به لچکی با حاشیه‌ای به رنگ آبی است و آیات 51 و 52 سوره قلم و 28 سوره رعد بر روی آن نقش بسته دیده می‌شود. کتیبه‌ای کاشی‌کاری که بر روی آن آیات 36 و 37 سوره نور با خط نسخ نوشته شده اطراف محراب کوچک مستطیل شکل و نیم هشت مسجد را پوشانده است. نمای درونی محراب، کاشی‌کاری خشتی با زمینه فیروزه‌ای و مزیّن به گل و بوته و ترنج و اسلیمی هفت رنگ و در مرکز محراب بر روی ترنج سفید رنگ، قسمتی از آیه 39 سوره آل عمران نوشته شده است. اطراف منبر چوبی قهوه‌ای رنگ مسجد که دارای سه پله است با قاب‌های چوبی تزیین شده و قدمتی چهل ساله دارد.
قدیمی‌ترین متولی مسجد حسین آیت الله حق‌شناس بوده که تا سال 1369ه.ش امامت جماعت مسجد را نیز برعهده داشته است. از سال 1372 ه.ش نیز مجید مصلح، متولی و امام مسجد است.[۲]
تعمیرات
براساس کتیبه‌های سردر این مسجد در سال 1356 ه.ش بازسازی شده و بعد از آن نیز تعمیرات جزئی در آن صورت گرفته است. مهمترین تعمیرات مسجد عبارتند از: احداث دالان در ضلع جنوبی مسجد که در گذشته حیاط بوده و سقفی نیز نداشته است، احداث صندوق قرض‌الحسنه در ضلع جنوبی و احداث کتابخانه. تعمیرات جزئی دیگر نیز مطابق نیاز صورت گرفته است.[۲]
موقوفات
مسجد نور به جز یک باب خانه نزدیک مسجد (خانه‌ای خراب شده)، هیچ موقوفه دیگری ندارد.[۱]
منابع
نویسنده: هانیه قهرمانی