مرضیه حدیدچی (دباغ)

مرضیه حدیدچی (دباغ)، نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی

یادداشتی از مرضیه حدیدچی (دباغ)

مرضیه حدیدچی (دباغ) (1318- 1395) از زنان چریک و مبارز در جریان انقلاب اسلامی ، اولین فرمانده زن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی بود.

زندگی‌نامه

درخواست از ریاست مجلس برای انتصاب مرضیه حدیدچی (دباغ) به ریاست زندان زنان، عکس از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

مرضیه حدیدچی در سال 1318 در همدان به دنیا آمد. پدرش علی پاشا حدیدچی کتابفروش بود و دستی در عرفان و علوم دینی داشت. مادرش فاطمه احمدی نیز زنی باسواد بود که به زنان محل قرآن می‌آموخت.مرضیه در 14 سالگی (1333) با محمدحسن دباغ ازدواج و به تهران نقل مکان کرد. حاصل این ازدواج هشت فرزند بود. او در ۲۷ آبان ۱۳۹۵ پس از گذراندن یک دوره بیماری در سن ۷۷ سالگی درگذشت و در حرم امام خمینی به خاک سپرده شد.

تحصیلات

مرضیه حدیدچی تحصیلاتش را در همدان در مکتبخانه آغاز کرد. اما پدرش به سبب تعصبات مذهبی او را از یادگیری نوشتن منع کرد، ولی او خود مخفیانه نوشتن را آموخت. پس از ازدواج، در تهران به تحصیل علوم دینی مشغول شد و در محضر اساتیدی چون حاج آقا کمال مرتضوی، شیخ علی خوانساری، آیت الله محمدرضا سعیدی، و سیدمجتبی صالحی تا شرح لمعه (سطح) به تحصیلات خود ادامه داد.

مبارزات پیش از انقلاب اسلامی

آیت الله سعیدی مرضیه دباغ را به عرصه فعالیت‌های سیاسی وارد کرد. او فعالیت‌های سیاسی خود را با پخش اعلامیه‌های امام خمینی آغاز کرد و در این راه از همراهی همسرش بهره‌مند بود. او پس از شهادت آیت الله سعیدی همچنان به فعالیت ضد شاهنشاهی مخفیانه خود ادامه می‌داد. او می‌کوشید جوانان را از گرایش به حزب توده دور کرده و به نهضت دینی امام خمینی متمایل سازد. طاهره دباغ در سال ۱۳۵۳ و پس از دو بار بازداشت و قرار گرفتن تحت شدیدترین شکنجه‌های ساواک و ابتلا به بیماری بسیار سخت، با کمک (شهید) محمد منتظری و با پاسپورت جعلی و با نام مستعار زینت احمدی نیلی از کشور خارج شد و به لندن رفت و به ‌مدت شش ماه در یک هتل، به عنوان نظافتچی در قبال مقداری غذا و جایی برای خواب مشغول به ‌کار شد. سپس به لبنان رفت و با گروهی تحت سرپرستی محمد منتظری به فعالیت‌های مبارزاتی خود علیه رژیم شاه ادامه داد. آموزش مبارزات چریکی در سوریه و لبنان زیر نظر محمد منتظری و با حمایت امام موسی صدر عمده فعالیت او را در خارج از کشور تشکیل می‌داد، هرچند چاپ و تکثیر نوارها و متن سخنرانی‌های امام خمینی و فرستادن آنها به ایران و نیز ارسال اسلحه به ایران برای کمک به مبارزین داخل کشور از جمله فعالیت‌های ایشان بود. در سال 1356 در لندن در برگزاری تظاهرات علیه رژیم شاه و در پاریس در اعتصاب غذا برای آزادی زندانیان سیاسی ایرانی نقش مهمی داشت. وی تنها محافظ زن امام خمینی (ره) بود که در زمان اقامت ایشان در پاریس از ایشان و افراد خانواده حفاظت می‌کرد، به علاوه به کارهای منزل امام مانند آشپزی و نظافت نیز رسیدگی می‌کرد و حتی شستشوی لباس‌ها را نیز برعهده داشت.

فعالیت‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی

طاهره دباغ پس از پیروزی انقلاب اسلامی به کشور بازگشت و در مصدر بسیاری از امور قرار گرفت. او ابتدا به ریاست زندان‌های زنان تهران و سپس فرماندهی سپاه همدان منصوب شد. در همین زمان در جریان نبردی با عناصر ضد انقلاب در غرب کشور در اثر اصابت ترکش خمپاره از ناحیه پا به شدت مجروح شد و برای همین از فرماندهی سپاه کنار رفت و مسئولیت بسیج خواهران را برعهده گرفت. او سه دوره نماینده مردم تهران و همدان در مجلس شورای اسلامی بود. او سرپرستی چند خانواده نیازمند را برعهده داشت و پس از طی شدن دوره نمایندگی چون حقوقش کفاف این امر را نمی‌داد مدتی شب‌ها مسافرکشی می‌کرد.مرضیه دباغ در دانشگاه علم و صنعت ایران و مدرسه عالی شهید مطهری نیز به تدریس علوم دینی اشتغال داشت. وی عضو شورای مرکزی و قائم مقام دبیرکل جمعیت زنان جمهوری اسلامی بودو تنها زنی بود که در سال 13۶۷ به همراه آیت الله جوادی آملی و محمدجواد لاریجانی برای رساندن پیام امام خمینی (ره) به گورباچف به مسکو رفت. او دو بار مورد سوء قصد قرار گرفت که نافرجام ماند.

ویژگی‌های شخصیتی

مرضیه دباغ زنی بسیار شجاع و جسور و در عین حال ساده زیست بود.

وقف

مرضیه حدیدچی از زنان واقفی بود که شش دانگ یک باب خانه مسکونی را وقف آستان مقدس امام خمینی (ره) کرد.

مفاخر

طاهره دباغ در سال ۱۳۸۲ از سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور ایران، نشان درجه سه ایثار دریافت کرد.

مرضیه حدیدچی در آثار دیگران

1. خاطرات مرضیه حدیدچی (دباغ) (1387). به کوشش محسن کاظمی: [برای] دفتر ادبیات انقلاب اسلامی. تهران: شرکت انتشارات سوره[۱]
2. رئ‍ی‍س‍ی‌، رض‍ا (1393). خواهر طاهره: خاطرات خانم مرضیه حدیدچی (دباغ). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج‏‫[۲]
3. غفاری‌ هشتجین، زاهد (1393). نقش‌خانم مرضیه دباغ در عرصه فرهنگ ایثار و شهادت. قم: جباری‏‬‬[۳]
4. زنی از تبار الوند: گذری بر سفر خانم دباغ به شوروی سابق و ابلاغ پیام حضرت امام (ره) (1398). گردآورنده مونا اسکندری. همدان: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان[۴]

پیوند به بیرون

1. ویکی‌پدیای فارسی
2. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

نویسنده: حکمت بروجردی