زهرا پیشگاهی‌فرد
زهرا پیشگاهی‌فرد متولد سال 1334، دانش آموخته دکترای جغرافیای سیاسی و نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در دوره پنجم بوده است.[۱]
زندگی‌نامه
زهرا پیشگاهی‌فرد در سال 1334 در شهر اصفهان متولد شد. پدرش، مهدی پیشگاهی‌فرد، سرتکنسین کارخانجات ریسندگی و بافندگی اصفهان، صاحب کارخانه ریسندگی سعید و فردی متدین و صاحب نفوذ بود و مادرش، اقدس مدرس مطلق، از طرف پدری فرزند آیت الله سیدحسن مدرس مطلق و از طرف مادری فرزند آیت الله سیدابوالفضل خاتون‌آبادی می‌باشد. وی همزمان با تحصیلات متوسطه، در آموزشگاه زبان ایران و آمریکا به فراگیری زبان انگلیسی پرداخت و پس از اخذ مدرک دیپلم از دبیرستان ملی مهردانش اصفهان، در سال 1353 در دانشگاه تهران در رشته فلسفه پذیرفته شد، اما به علت مخالفت خانواده از راهیابی به دانشگاه بازماند. وی در همان سال به پیشنهاد آیت الله بهشتی که شوهر خاله‌اش بود، با غلامحسین شریف خانی ازدواج کرد و در تهران اقامت گزید. پیشگاهی‌فرد پس از اقامت در تهران به تحصیل در دانشگاه تهران ادامه داد و در سال 1363 در رشته جغرافیا فارغ‌التحصیل شد. وی تحصیلات تکمیلی خود را در رشته جغرافیای انسانی و اقتصادی ادامه داد و در سال 1371 موفق به اخذ درجه دکترای جغرافیای سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران شد. زهرا پیشگاهی‌فرد نخستین زن ایرانی است که توانست در رشته جغرافیای سیاسی، مدرک دکتری دریافت کند. رساله دکترای وی تحت عنوان «مکان‌یابی برای پایتخت»، در همان سال برنده جایزه جشنواره خوارزمی شد و پیشگاهی‌فرد به عنوان پژوهشگر نمونه زن در سال 1371 معرفی شد. وی دارای چهار فرزند به نام‌های محمد، فاطمه، مریم و علی می‌باشد. زهرا پیشگاهی‌فرد به زبان انگلیسی مسلط بوده و به زبان‌های عربی و فرانسه نیز آشنایی دارد.[۱]
فعالیت‌های شغلی و اجتماعی
زهرا پیشگاهی‌فرد در سال 1357 به اصفهان رفت و به اتفاق همسرش به فعالیت‌های سیاسی و مبارزه علیه رژیم شاه مشغول شدند. همچنین وی دبیر دبیرستان‌های بهشت آیین و مریم در شهر اصفهان (1357-1359) و مسئول سازماندهی تظاهرات زنان علیه حکومت شاه در اصفهان بود و پس از پیروزی انقلاب، به همراه همسرش به صورت داوطلبانه به جهاد سازندگی سمیرم رفتند و به کارهای جهادی اشتغال داشتند. حدود 9 ماه از فعالیت آنها در سمیرم نگذشته بود که به علت انتخاب همسرش به سمت مسئول حزب جمهوری اسلامی در سال 1359 به اصفهان بازگشتند. پس از آن پیشگاهی‌فرد و همسرش که به سمت عضو شورای مرکزی حزب انتخاب شده بود در سال 1360 در تهران اقامت گزیدند.[۱]
از دیگر سمت‌های وی می‌توان به دبیری دبیرستان‌های طلوع و حقیقت در شهر تهران در سال‌های 1367-1368، عضویت در کمیته پژوهشی جغرافیا (وابسته به معاونت پژوهشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی سال 1367، استاد مدعو دانشگاه امام صادق و ایجاد واحد تحقیقات در این دانشگاه سال 1369-1373 اشاره کرد. وی از سال 1372، ضمن تدریس نیمه وقت در دانشگاه آزاد، به عنوان رئیس اداره زنان حوزه معاونت فرهنگی و سپس به سمت عضو کمیته گزینش اساتید و مشاور رئیس دانشگاه آزاد در امور زنان منصوب شد. وی در سال 1373 به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد و به عنوان نماینده دانشگاه تهران در کمیسیون بانوان استان تهران نیز عضویت یافت.[۱]
پس از پایان دوره پنجم مجلس، پیشگاهی‌فرد به شغل سابق خود که تدریس در دانشگاه تهران بود، بازگشت. وی همچنین از سال 1379 مدرس دانشگاه آزاد و مشاور رئیس آن دانشگاه تا سال 1391 بود. از دیگر سمت‌ها و مشاغلی که وی تا سال 1392 احراز نمود، عبارت است از نایب رئیس و عضو کمیته پژوهشی شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی (1372 تا 1392)؛ رئیس شورای پژوهشی زنان دانشگاه آزاد اسلامی (1379 تا 1392)؛ رئیس مرکز مطالعات زنان دانشگاه تهران (1384-1387)؛ دبیر کمیته گردشگری علمی کشور (1384-1387)؛ عضو کمیته برنامه‌ریزی درسی مطالعات زنان و جغرافیا در شورای گسترش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ عضو قطب علمی گردشگری کشور؛ عضو هیئت رئیسه انجمن ژئوپولیتیک؛ عضو هیئت امنای باشگاه پژوهشگران جوان (نخبگان)؛ نایب رئیس و عضو کمیته بین‌الملل شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ عضو کمیته مرکزی حزب اعتدال و توسعه؛ عضو انجمن جغرافی‌دانان آمریکا (1389)؛ نایب رئیس ستاد زنان. وی همچنین از سال 2003 تا 2006، عضو هیئت علمی و دانشیار تحقیقاتی انستیتو مطالعات زنان در دانشگاه اتاوای کانادا بود. کرسی جغرافیای انتخابات در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا نیز با تلاش وی در دانشگاه تهران تأسیس شد.[۱]
زهرا پیشگاهی‌فرد در زمینه مطبوعاتی نیز فعال بوده و تاکنون سمت‌هایی چون مدیر مسئول فصلنامه‌های علمی پژوهشی زن، توسعه و سیاست؛ زن، فرهنگ و هنر؛ زن و مطالعات خانواده و سردبیر مجله بین‌المللی International Womens Study و عضو هیئت تحریریه فصلنامه‌های علمی پژوهشی ژئوپولیتیک؛ مطالعات راهبردی زنان؛ بانوان شیعه؛ سرزمین؛ جامعه‌شناسی زنان؛ زن و فرهنگ؛ ارتباطات و آموزش را برعهده داشته است.[۱]
فعالیت‌های سیاسی
زهرا پیشگاهی‌فرد در اسفند ماه 1374 در انتخابات پنجمین دوره قانون‌گذاری از سوی مردم اصفهان به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب شد، اما انتخابات آن دوره اصفهان توسط شورای نگهبان ابطال شد و انتخابات دوره پنجم در بهمن ماه 1375 تجدید شد و این بار نیز پیشگاهی‌فرد مجدداً به وکالت مردم اصفهان انتخاب و به مجلس راه یافت.[۲] وی پس از ورود به مجلس به عضویت کمیسیون آموزش عالی درآمد و مؤسس و عضو کمیسیون زنان و رئیس گروه پارلمانی ایران و عمان در دوره پنجم مجلس بود.[۱]
اقدامات
طرح و لوایح پیشنهادی
از جمله طرح‌ها و لوایحی که زهرا پیشگاهی‌فرد در ارائه و یا تصویب آنها در مجلس نقش داشت، عبارت است از: ارائه طرح تجدیدنظر در سهمیه 40 درصدی ایثارگران و حذف ارگان‌های غیرمرتبط؛ ارائه طرح محرم‌سازی فضاهای آموزشی و آزادی پوشش دختران در فضاهای آموزشی دخترانه؛ ارائه طرح حذف بودجه تهاجم فرهنگی و اختصاص آن برای وام ازدواج جوانان؛ ارائه طرح خانه‌های استیجاری به شرط تملیک؛ طرح اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس و ایجاد کمیسیون امور زنان، جوانان و خانواده؛ طرح اصلاح قانون اشتغال نیمه وقت بانوان؛ طرح محاسبه مهریه به نرخ روز؛ طرح اصلاح قانون انتخابات راجع به افزایش سطح سواد نمایندگان؛ طرح ایجاد دادگاه خانواده و الزام حضور قاضی مشاور زن در این دادگاه‌ها و پیشنهاد ایجاد تشکیل بین‌المجالس کشورهای اسلامی.[۱]
اقدامات برای حوزه انتخابیه
تأمین اعتبار و تأسیس آزمایشگاه و دانشگاه در بخش کوهپایه اصفهان و تأمین اعتبار و تأسیس دانشگاه آزاد هرند، از مهمترین اقدامات زهرا پیشگاهی‌فرد در حوزه انتخابیه اصفهان بود.[۱]
آثار
کتاب
- ن‍گ‍رش‍ی ژئ‍وپ‍ول‍ی‍ت‍ی‍ک‍ی بر جهانی ش‍دن: ت‍ئ‍وری‌ه‍ای ن‍ظام‌ه‍ای ف‍ض‍ا - منطقهای (1380). تهران: س‍پ‍اه پ‍اس‍داران انقلاب اسلامی، دان‍ش‍ک‍ده ف‍رم‍ان‍ده‍ی و ستاد، دوره عالی جنگ[۲]
- روش ت‍ح‍ق‍ی‍ق در جغرافیای سیاسی (1383). تهران: ث‍ارال‍ل‍ه[۳]
- مقدمهای بر جغرافیای سیاسی دریاها با ت‍اک‍ی‍د بر آبهای ایران (1384). تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ[۴]
- جغرافیای م‍ج‍ام‍ع زنان در جهان اس‍لام (1384). تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان، روابط ع‍م‍وم‍ی[۵]
- فرهنگ جغرافیای سیاسی (1386). تهران: انتخاب[۶]
- تحلیل ژئوپلیتیکی روابط ایران و مصر پس از جنگ جهانی دوم (1388). تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح[۷]
- منافع قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقهای در حوزه ژئوپلیتیکی قفقاز (1389). تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح[۸]
- مجموعه مقالات جغرافیای انتخابات ایران (1389). تهران: جهاد دانشگاهی. واحد تهران، انتشارات[۹]
- قلمرو‌خواهی ایران و آمریکا در خاورمیانه (1390). تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح[۱۰]
- مقدمهای بر روش‌های شناخت تهدیدات امنیت ملی در ایران (1391). تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح[۱۱]
- تهدیدات زیست محیطی و امنیت ملی (1392). تهران: آوای دانش گستر[۱۲]
ترجمه
- مقدمهای بر جغرافیای سیاسی (1386). تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ[۱۳]
- جغرافیای انتخابات (1386). تهران: قومس[۱۴]
- مجموعه مقالات جغرافیای سیاسی: نظریه‌های انتقادی در علوم اجتماعی (1387). تهران: مؤسسه جغرافیا و کارتوگرافی کتابشناسی[۱۵]
- شکستن سقف شیشه‌ای سیاست: زنان و انتخابات مجلس (1389). تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات[۱۶]
- ژئوپلیتیک: مقدمهای بسیار کوتاه (1390). تهران: زیتون سبز: سهره[۱۷]
- سیاست‌های تغییرات اقلیمی (1391). تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح[۱۸]
- جغرافیای پساساختارگرا: رهیافتی به فضای رابطه‌ای (1391). تهران: زیتون سبز[۱۹]
- فرهنگ، دین و ژئوپلیتیک (1392). رشت: نستوه[۲۰]
- منازعه قومی و سیاست بین‌الملل - چگونگی انتشار و افزایش (1394). تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح[۲۱]
- مرزهای سیاسی سواحل جهان (1395). تهران: پشتیبان[۲۲]
- اطلس مرزهای سیاسی سواحل جهان (1397). تهران: انتشارات پشتیبان[۲۳]
مقاله
زهرا پیشگاهی فرد مقالات زیادی به زبان‌های فارسی، انگلیسی نوشته که در نورمگز[۲۴] و سایت دانشگاه تهران[۲۵] موجود است.
مفاخر
زهرا پیشگاهی‌فرد در زمینه عملی به موفقیت‌هایی دست یافت. وی در سال 1371 برنده جایزه جشنواره بین‌المللی خوارزمی و برنده عنوان محقق نمونه زن از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شد. همچنین در سال 1380 برنده جایزه تقدیر از دانشگاه تهران برای اجرای طرح ملی جغرافیای انتخابات پارلمانی در ایران، در سال 1388 برنده جایزه کتاب قابل تقدیر از دانشگاه تهران برای ترجمه کتاب مقدمهای بر جغرافیای سیاسی و برنده کتاب قابل تقدیر از دانشگاه تهران برای تألیف کتاب جغرافیای سیاسی دریاها با تأکید بر آبهای ایران در سال 1384 شد.[۱]
منابع
پیوند به بیرون
نویسنده: سمیه سادات هاشمی