مدرسه ناموس

مدرسه ناموس دومین مدرسه بعد از مدرسه دوشیزگان بود که توسط طوبی آزموده در سال 1286در تهران تأسیس شد. چند سال بعد دبیرستان هم به آن اضافه شد. دبیرستان ناموس اولین دبیرستان دخترانه ای به شمار می آید که یک ایرانی مسلمان آن را تأسیس کرده است.

تأسیس

طوبی آزموده نخستین مدرسه دخترانه را به نام پرورش در سال 1282ش. در تهران افتتاح کرد. اما عمر این مدرسه پس از چهار روز فعالیت به سر آمد. مأموران دولت با تهدید مدرسه را بستند.

او پس از اعطای مشروطیت در سال 1286 شمسی در بخش مجزایی از منزل شخصی مدرسه ای به نام ناموس تأسیس کرد. این مدرسه بعدها به یکی از مهمترین و مجهزترین مدارس متوسطه دخترانه تبدیل شد. او همچنین در این مدرسه کلاس‌های اکابر برای زنان بزرگسال نیز دایر کرد. دبستان ناموس پس از دبستان دوشیزگان دومین دبستان دخترانه است که توسط یک ایرانی مسلمان تأسیس شده است.

مدرسه ناموس چند سال بعد از تأسیس به خیابان فرمانفرما و بعد از آن به محل بزرگتری در خیابان شاهپور (حافظ فعلی) منتقل شد. در این زمان مدرسه ناموس به قدری توسعه یافته بود که به صورت یکی از مهم ترین و مجهزترین مدارس متوسطه کامل درآمد و تا پایان دوره دبیرستان دختران را آموزش می داد، به طوری که در 1307 ش. اولین گروهِ دیپلمه مدرسه ناموس فارغ التحصیل شدند. طوبی ازموده توانست در مدتی کوتاه تعداد مدارس دخترانه را به شش شعبه برساند و در سال 1293 ش، یعنی 7 سال پس از تأسیس اولین مدرسه، 3474 دختر دانش آموز را جذب این مدارس کند.

حفظ ظاهر اسلامی

طوبی آزموده برای عدم مخالفت علما با تأسیس مدارس دخترانه هم در نصب تابلوی مدرسه و هم در مواد آموزشی و هم در برنامه های غیر آموزشی سعی کرد تا ظواهر اسلامی را حفظ کند. او احادیثی در تشویق فراگیری علم و کلمات قصار بزرگان دین برای توجه هرچه بیشتر مردم بر دیوارهای مدرسه نصب می کرد. تدریس قرآن، جزو برنامه های اصلی دروس مدرسه بود. در مناسبت های مذهبی مجالس روضه خوانی نیز برپا میکرد. او هم چنین در استفاده از معلمین مرد، بسیار احتیاط می کرد و برای این کار، شب ها در خانه خود بوسیله شوهرش از معلمین مرد مورد نظر دعوت می کرد.

طوبی آزموده همسر برادر میرزا حسن رشدیه موسس مدارس نوین پسرانه در ایران بود . او در تاسیس مدرسه ناموس از همراهی میرزا حسن رشدیه بهره فراوان برد. در نظامنامه این مدرسه آمده است که همیشه یکی از دختران رشدیه معلم آن خواهد بود.

از معاونین این مدرسه می توان به شمس الملوک مصاحب اشاره کرد که دانش آموخته همین مدرسه بود. بسیاری از دانش آموختگان این مدرسه بعدها به عنوان دبیر در این مدرسه مشغول به تدریس شدند.

دانش آموختگان

دسته اول شاگردان فارغ التحصیل دبستان ناموس توران آزموده (خواهرزاده طوبی و مادر جمشید آموزگار)، فخر عظمی ارغون، بی بی خلوتی، و مهرانور سمیعی می باشند. اینها اولین افرادی بودند که توانستند مدرک دیپلم گرفته و بعدها وارد فعالیتهای علمی و آموزشی شوند. از دیگر کسانی که در این مدرسه تحصیل کرده اند میتوان از ایران تیمورتاش، سیمین بهبهانی، مریم فیروز و توران امیر سلیمانی نام برد.

سایت بانک اطلاعات رجال

http://rijaldb.com/fa/7858/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87+%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3+%D8%AF%D8%B1+%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86#/id-2

به گفته شمس الدین رشدیه همسر عمویش طوبی رشدیه در سال 1321 قمری، در قسمت مجزایی از خانه خود مدرسه دخترانه پرورش را راه اندازی کرد. این مدرسه روز چهارم تأسیس 17 شاگرد داشت، اما فراشان دولتی تابلو را با فحش و تهدید برداشته و مدرسه را منحل کردند. در سال 1326 قمری، طوبی آزموده، به مساعدت و همراهی های حسن رشدیه مدرسه «ناموس» را در خیابان شاهپور، نزدیک چهارراه حسن آباد تأسیس کرد.

بعد از فوت وی امتیاز دبیرستان به اسکندر آزموده که برادرزاده او و به امور دبیرستان اشراف داشت اعطا شد. سرپرستی دبیرستان بر عهده طوبی مشکوة نفیسی که از دیپلمه‌های آن دبیرستان و سال‌ها معاون مدرسه بود گذاشته شد و معاونت مدرسه را صغری راد (اسکندر آزموده) به عهده گرفت. در سال 1319 شمسی به سبب کسر بودجه دبیرستان با تمام وسایل فقط با این شرط که نامش تغییر نکند به وزارت فرهنگ واگذار شد. مدتی خانم راد و در نهایت خانم لطفی از طرف وزارت فرهنگ به ریاست دبیرستان انتخاب گردید.

منابع

قاسمی پویا، اقبال (1377). مدارس جدید در دوره قاجاریه، بانیان و پیشروان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ص328.