مریم اردلانی
زندگی نامه
مریم اردلان دختر حاج فتح الملک در سال 1271ش. در تهران به دنیا آمد. وی تحصیلاتش را در مدرسه بیت ئیل به پایان رساند. مدرسه دخترانه آمریکایی نخستین مدرسه دخترانه در تهران بود. این مدرسه توسط مبلغان مسیحی (مسیونرهای) آمریکایی در سال ۱۲۵۳ در دوره تأسیس شد و بعدها تبدیل به مدرسه ایران بیت‌ئیل و بعد، کالج دماوند شد. تا سال ۱۲۶۷ فقط دختران مسیحی می‌توانستند در آن ثبت نام کنند. از آن سال به بعد دختران زرتشتی و یهودی نیز وارد این مدرسه شدند و در سال ۱۲۷۵ دختران مسلمان نیز از سوی دولت اجازه ورود به این مدرسه را پیدا کردند. نخستین دانش‌آموختگان ایرانی مسلمان این مدرسه مهرتاج رخشان و مریم اردلان نام داشتند. در جشن فارغ التحصیلی خود برای نخستین بار در موضوع آزادی زنان سخنرانی کرد که مورد توجه همگان قرار گرفت. اردلان پس از فراغت از تحصیل در همان مدرسه به تدریس ریاضی مشغول شد.
فعالیت حرفه ای
مریم اردلان پس از ازدواج و با شروع جنگ جهانی اول به سنندج رفته و در املاک پدری اش اقامت گزید. وی آموزگار و بنیان گذار اولین مدرسه دخترانه در سنندج بود. مریم اردلان به دلیل علاقه به سواد آموزی دختران منزل خود را به مدرسه تبدیل کرد. پس از چندی در سال 1305 به درخواست حاکم کردستان، مدرسه شخصی او به مدرسه دولتی تبدیل شد. نام این مدرسه را به یاد زنی از زنان سخنور کردستان، مستوره اردلان گذاشتند.
پنج سال پس از فعالیت در این مدرسه مریم اردلان به تهران آمد و ریاست دبستان های شماره 9 و 10 را بر عهده گرفت. مدتی نیز به عنوان بازرس در وزارت فرهنگ مشغول به کار بود.
مریم اردلان به خاطر خدمات فرهنگی خود مدال درجه یک علمی وزارت فرهنگ را به دست آورد.
در تیرماه 1317 به ریاست هنرستان دختران انتخاب شد. در آن سمت نیز بانی خدمات ارزنده و شایسته ای بود.
مریم اردلان مدتی نیز رئیس پرورشگاه دختران بود. این مراکز تربیتی در سال ۱۳۱۹ تعطیل و به دولت واگذار شد.
از اردلان به دلیل تسلط به زبان انگلیسی توسط وزارت فرهنگ دعوت شد که نمایندگی این وزارت را در بنگاه خاور نزدیک (ورامین) در امور فرهنگی بر عهده بگیرد. او همچنین مأمور تربیت معلم در روستاها بود.
وی علیرغم ابتلا به بیماری قلبی همچنان در خدمات فرهنگی مشغول بوده تا سال 1345 که چشم از جهان فرو بست.
منابع
بامداد، بدرالملوک (1348). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: ابن سینا.
دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم.
ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران
فرخ زاد، پوران (1381).کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره.