مدرسه ناموس

امتحان مدرسه ناموس، نوشته کفیل الدوله که دو دخترش در مدرسه ناموس تحصیل می کردند، در لزوم آموزش دختران و ستایش این مدرسه، 1328ق، روزنامه ایران نو

لیست تعداد دانش‌‎آموزانی که شهریه پرداخت می‌کردند و یا مجانی بودند، روزنامه شکوفه، سال دوم، شماره 20

اولین سری دانش‌آموزان مدرسه ناموس که تصدیق‌نامه شش ابتدایی را دریافت کرده‌اند، روزنامه شکوفه، سال اول، شماره 12

مدرسه ناموس دومین مدرسه بعد از مدرسه دوشیزگان بود که توسط طوبی آزموده در سال 1286 در تهران تأسیس شد. چند سال بعد دبیرستان هم به آن اضافه شد. دبیرستان ناموس اولین دبیرستان دخترانه‌ای به شمار می‌آید که یک ایرانی مسلمان آن را تأسیس کرده است.

تأسیس

طوبی آزموده نخستین مدرسه دخترانه را به نام پرورش در سال 1282ش. در تهران افتتاح کرد. اما عمر این مدرسه پس از چهار روز فعالیت به سر آمد. این مدرسه روز چهارم تأسیس 17 شاگرد داشت، اما فراشان دولتی تابلو را با دشنام و تهدید برداشته و مدرسه را منحل کردند.

او پس از اعطای مشروطیت در سال 1286 شمسی در بخش مجزایی از منزل شخصی مدرسه‌ای به نام ناموس تأسیس کرد. این مدرسه بعدها به یکی از مهمترین و مجهزترین مدارس متوسطه دخترانه تبدیل شد. او همچنین در این مدرسه کلاس‌های اکابر برای زنان بزرگسال نیز دایر کرد. دبستان ناموس پس از دبستان دوشیزگان دومین دبستان دخترانه است که توسط یک ایرانی مسلمان تأسیس شده است.

مدرسه ناموس چند سال بعد از تأسیس به خیابان فرمانفرما و بعد از آن به محل بزرگتری در خیابان شاهپور (حافظ فعلی) منتقل شد. در این زمان مدرسه ناموس به قدری توسعه یافته بود که به صورت یکی از مهم‌ترین و مجهزترین مدارس متوسطه کامل درآمد و تا پایان دوره دبیرستان دختران را آموزش می‌داد،[۱] به طوری که در 1307 ش. اولین گروهِ دیپلمه مدرسه ناموس فارغ‌التحصیل شدند. طوبی آزموده توانست در مدتی کوتاه تعداد مدارس دخترانه را به شش شعبه برساند و در سال 1293 ش، یعنی 7 سال پس از تأسیس اولین مدرسه، 3474 دختر دانش‌آموز را جذب این مدارس کند.

حفظ ظاهر اسلامی

طوبی آزموده برای عدم مخالفت علما با تأسیس مدارس دخترانه هم در نصب تابلوی مدرسه و هم در مواد آموزشی و هم در برنامه‌های غیر آموزشی سعی کرد تا ظواهر اسلامی را حفظ کند. او احادیثی در تشویق فراگیری علم و کلمات قصار بزرگان دین برای توجه هرچه بیشتر مردم بر دیوارهای مدرسه نصب می‌کرد. تدریس قرآن، جزو برنامه‌های اصلی دروس مدرسه بود. او در مناسبت‌های مذهبی مجالس روضه‌خوانی نیز برپا می‌کرد. هم چنین در استفاده از معلمین مرد، بسیار احتیاط می‌کرد و برای این کار، شب‌ها در خانه خود بوسیله شوهرش از معلمین مرد مورد نظر دعوت می‌کرد تا به دانش‌آموزان درس بدهند.[۲]

همکاران

طوبی آزموده در تأسیس مدرسه ناموس از همراهی میرزا حسن رشدیه بهره فراوان برد. در نظامنامه این مدرسه آمده است که همیشه یکی از دختران رشدیه معلم آن خواهد بود. علاوه بر رشدیه از میان مردانی که به طوبی آزموده در راه‌اندازی مدرسه یاری رساندند میتوان از نصیرالدوله، سیدجوادخان سرتیپ و ادیب‌الدوله نام برد.

از معاونین مدرسه ناموس می‌توان به شمس‌الملوک مصاحب اشاره کرد[۳] که دانش‌آموخته همین مدرسه بود. بسیاری از دانش‌آموختگان این مدرسه بعدها به عنوان دبیر در این مدرسه مشغول به تدریس شدند. عده‌ای از زنان که بعد از تحصیلات با طوبی آزموده همکاری داشتند عبارتند از احترام‌السادات آموزگار (مادر دکتر آموزگار)، افشار طوس (حجازی)، فخری وزیری، خشایار (قویمی)، معدل شیرازی، صفوی، شهابی، طوبی مشکوه نفیسی، فخر عظمی عادل خلعتبری و عفت نجم‌آبادی.

دانش‌آموختگان

دسته اول شاگردان فارغ‌التحصیل دبستان ناموس توران آزموده (خواهرزاده طوبی و مادر جمشید آموزگار)، فخر عظمی ارغون، بی‌بی خلوتی، گیلان خانم، فرخنده خانم و مهرانور سمیعی بودند. اینها اولین دخترانی بودند که توانستند مدرک دیپلم گرفته و بعدها وارد فعالیت‌های علمی و آموزشی شوند. از دیگر کسانی که در این مدرسه تحصیل کرده‌اند میتوان از ایران تیمورتاش، سیمین بهبهانی، مریم فیروز و توران امیر سلیمانی و شمس‌الملوک مصاحب نام برد.[۴]

واگذاری به دولت

بعد از فوت آزموده امتیاز دبیرستان به برادرزاده‌اش اسکندر آزموده که به امور دبیرستان اشراف داشت اعطا شد. سرپرستی دبیرستان بر عهده طوبی مشکوة نفیسی که از دیپلمه‌های آن دبیرستان و سال‌ها معاون مدرسه بود گذاشته شد و معاونت مدرسه را صغری راد (اسکندر آزموده) به عهده گرفت. در سال 1319 شمسی به سبب کسر بودجه دبیرستان با تمام وسایل فقط با این شرط که نامش تغییر نکند به وزارت فرهنگ واگذار شد. مدتی خانم راد و در نهایت خانم لطفی از طرف وزارت فرهنگ به ریاست دبیرستان انتخاب گردید.

پیوند به بیرون

1. بانک اطلاعات رجال

نگارخانه

• 

  اعلان مدرسه ناموس از سوی طوبی آزموده، مدیر مدرسه، برای استخدام معلم در دبستان ناموس در محلۀ سنگلج، 1327ق، روزنامه ایران نو

• 

  خطابه دانش آموزان مدرسه ناموس در مجلس جشن افتتاح دارالشورای ملی، 1327ق، روزنامه ایران نو

• 

  جشن مدرسه ناموس به شکرانه افتتاح مجلس، 1327ق، روزنامه ایران نو

• 

  امتحان مدرسه ناموس به مدیریت خواهر میرزا سیدجوادخان سرتیپ که نزدیک به یک صد و هفتاد نفر شاگرد دارد، 1329ق، روزنامه ایران نو

• 

  امتحان دبستان ناموس، اعلام تاریخ امتحانات دبستان ناموس در سنگلج از سوی مدیر مدرسه و تشکر ایران نو از اقدامات مدیر و مؤسسین این مدرسه، 1327ق، روزنامه ایران نو

• 

  خطابه شاگرد مدرسه ناموس در مجلس امتحان، 1327ق، روزنامه ایران نو