خاله رو رو

نمایش خاله رو رو

خاله رو رو /xāle rowrow/ نام نمایشنامه ای است عامیانه که دردوره قاجار در منازل و مجالس زنانه اجرا می‌شد. امروزه در فرهنگ عامیانه به زن باردار در ماه نهم خاله رو رو گویند.

موضوع نمایش

یکی از معروفترین بازیهای نمایشی رایج و خانگی در اغلب شهرها این نمایش «خاله رو رو» یا «خاله مو مو » بود. این نمایش در دوره قاجار توسط زنان خوش سر و زبان و زنده دل یا توسط بازیگران مطرب حرفه ای در مجالس زنانه مانند عروسی و ختنه سوران و مهمانیها اجرا میشد. در هیچیک از روایات این بازی دیباچه و توضیحی درباره مضمون آن داده نمیشود، ولی عمدتا طنزی کنایه آمیز درباره زنانی است که هوسبازند. شاید اصطلاح خاله رو رو نیز از همین رو انتخاب شده باشد، زیرا زنی را در نظر می آورد که هر ساعت به جایی میرود و هر دم با مردی ارتباط دارد و مانند روروک دائم در حرکت است.

تعداد بازیگران در شهرهای مختلف تفاوت میکرد و کم و زیاد میشد. ولی به طور عادی از سه چهار نفر کمتر نمیشد. یکی خاله رو رو بود و یکی خاله که لقب عمومی زنان کهنسال و مو سپید بوده است، یکی ماما یکی هم کسی که ضرب و آهنگ میزد. البته جمعیت در مکالمات شرکت میکردند و کف و بشکن میزدند. خاله رو رو که زن جوانی است آرایشی غلیظ داشت و چادر نماز یا ملحفه به هم پیچیده ای را مچاله کرده و در زیر لباس بر روی شکم میبست. او ابتدا بلند میشد و آرام آرام میرقصید و به همراه ساز و ضرب میخواند.

نمایش مجموعه ای از سوال و جوابها به صورت موزون از این زن باردار است که در شهرهای مختلف به گونه های متفاوت بیان میشده است. داستان این گونه آغاز می ­شود و تا زایمان عروس ادامه می ­یابد.

بازیگران در وسط اتاق مینشستند و تماشاگران که مهمانان «خاله رو رو » محسوب می­ شوند دور تا دور اتاق. بدون آنکه پرده تعویض شود، هر نشست و برخاست، نشانگر گذشت مدت زمانی برابر یک ماه است. در یکی از گونه های این نمایش که به صورت اشعار عامیانه اجرا می ­شده مدام این ترجیع بند تکرار می ­شد.

خاله رو رو: خاله ماهم سراومد مهمانان: اوفینا

خاله رورو: خاله باباش نیومد مهمانان: اوفینا

این نمایشنامه حاکی از مشکلاتی است که زنان در اثر بی­ مسئولیتی مردان بدان دچار می­ شوند.

منابع

نویسنده: حکمت بروجردی