لیلی آهی
لیلی آهی(ایمن)، (۱۳۰۸-۱۳۹۷[۱]) نویسنده، مترجم، مؤلف و ویراستار کتابهای درسی ابتدایی و عضو شورای کتاب کودک بود.
زندگی‌نامه
لیلی آهی (ایمن) در سال 1308 متولد شد. پدرش مجید آهی از رجال سیاسی ایران، و مادرش زنی روس به نام رایا بود. لیلی آهی با ایرج ایمن ازدواج کرد که ثمره این ازدواج سه فرزند به نام‌های رویا، صبا و راما بود.[۱]
تحصیلات
لیلی آهی از کودکی زبان‌های مختلفی مانند روسی، فرانسه و انگلیسی را به خوبی صحبت می‌کرد و با ادبیات کودکان جهان به خوبی آشنا بود. در نیمه دوم دهه 30 تحت تاثیر آذر رهنما، توران میرهادی و محمدباقر هوشیار که از استادان او در آلمان بودند، قرار گرفت و به ادبیات کودک و آموزش خواندن و نوشتن به کودکان علاقه‌مند شد.
لیلی آهی و ثمینه باغچهبان از اعضای گروهی بودند كه وزارت آموزش و پرورش و بنگاه انتشارات فرانكلین در سال ۱۳۳۸ به كالج معلمان كلمبیا در آمریكا فرستاد تا با شیوه علمی تهیه كتاب‌های درسی آشنا شوند. تحصیلات عالی او در دانشگاه کلمبیا در رشته ادبیات کودکان و تهیه و تنظیم کتابهای درسی انجام شد و در همین رشته در کشورهای فرانسه و انگلستان به پژوهش پرداخت و به اخذ درجه دکترا نائل آمد. او در رشته‌های تعلیم و تربیت و روانشناسی کودک و فلسفه از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.
تشکیل شورای کتاب کودک
لیلی در اوایل دهه 40 بعد از برگزاری تعدادی نمایشگاه کتاب با همکاری توران میرهادی به کمبود کتاب در حوزه ادبیات کودکان پی برد. در آنجا با مؤسسات مختلفی آشنا شد كه برای ترویج ادبیات كودكان كار می‌كردند. این آشنایی لیلی ایمن را بر آن داشت كه برای خدمت به ادبیات كودكان در ایران، نیاز به نهادی مستقل است. این فكر را با دوست دیرین خود خانم توران میرهادی در میان گذاشت و شورای كتاب كودک با كمک توران میرهادی، ماه‌آ‌فرید آدمیت، لیلی ایمن، دكتر احمدی و دكتر مجتبایی شكل گرفت.
وی نهاد مدنی شورای کتاب کودک را در محل مدرسه فرهاد در سال 1341 با حدود 30 نفر به عنوان هیأت مؤسس تأسیس کرد. نهادی که ناشر نباشد ولی نسبت به ادبیات کودک آگاه باشد.
لیلی آهی به عنوان نخستین دبیر هیات مدیره شورای کتاب کودک انتخاب شد. وی در طول 17 سال دبیری در شورای کتاب کودک تا قبل از مهاجرت به آمریکا در سال 1359 در زمینه معرفی ادبیات کودک و ترویج این حوزه و مکاتبات با ناشران اهتمام ورزید و در کنگره‌های مختلف شرکت کرد.
او همچنین مشاور فنی اداره کل مطالعات و برنامه‌های وزارت فرهنگ، دبیر فنی و مشاور فنی وزارت آموزش و پرورش، مدرس ادبیات کودک به مربیان کودکستان، پایه‌گذار بخش انتشار کتابهای کودکان به زبان فارسی به دعوت بنگاه ترجمه و نشر کتاب، عضو گروه بررسی کتابهای درسی ابتدایی به دعوت مؤسسه آمریکایی فرانکلین بود. وی مدیر مرکز مطالعه و تحقیق و آمار کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی بود.
فعالیت‌های شغلی
از جمله فعالیت‌های وی تدریس ادبیات کودکان در رشته آموزش و پرورش ابتدایی مدرسه عالی پارس و متصدی تحقیقات بین‌المللی درباره ارزش یابی پیشرفت شاگردان در خواندن و فهمیدن (مؤسسه تحقیقات تربیتی دانشسرای عالی) و ادیتور مرکز تهیه خواندنی‌های نوسوادان، مدرس رشته آموزش و پرورش ابتدایی دانشسرای عالی و ادبیات کودکان و روش تدریس فارسی و رشته کتابداری دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران و رشته مربی کودک مدرسه عالی دختران (ادبیات کودکان) و مدرس سوادآموزی بود.
او اولین زن عضو شورای عالی فرهنگ و مؤلف و ویراستار کتابهای درسی ابتدایی و معلم کلاس‌های تربیت مربی کودکستان‌ها (ادبیات کودکان) و مربی و روانشناس مدرسه (کالیفرنیا) و آموزگار و دبیر مشاور فنی وزارت آموزش و پرورش بود.
آثار
از لیلی ایمن ۳۹ کتاب و مقاله منتشر شده است که برخی از آنها عبارتند از:
نرگس و عروسک مو طلایی (1339)، هر کس خانه‌ای دارد (1340)، پالتو قرمز(1343)، شادمانه کودکانه اطفال دشوار (اثر روبین ژیلبرت،) هر کس پیدا کرد مال خودش (اثر ویل ویت کلاس)، هدیه شاه پریان (1345)، مقاله انجمن‌های خانه و مدرسه به خانه تکانی نیاز دارند، مقاله کتابهای خوب کدامند؟، و مقاله نقدها و نظرها: شورای کتاب کودک
وی بسیار علاقه‌مند به ادبیات کودکان و زبان فارسی بود و در آمریکا دو مجموعه به نام‌های شادمانه کودکان و فارسی بیاموزیم و روش تدریس آن را منتشر کرد.[۲]
تألیف
مقاله های انتقادی و علمی در زمینه تعلیم و تربیت و کتابهای کودکان در مجلات ماهنامه آموزش و پرورش ـ سخن ـ راهنمای کتاب ـ کتابهای ماه.
کتابهای فارسی ابتدایی دوم و سوم و چهارم (همراه با کتابهای روش تدریس).
کتاب دوم سپاه دانش و همکاری در تألیف کتابهای بخوانیم و بنویسیم و کتابهای آسان ضمیمه آنها (همراه با روش تدریس)
کتابهای دیگری که از طرف کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی برای نوسوادان تهیه می شود
کتاب روش تدریس زبان فارسی در دبستان (ایران- مک گروهیل)
چندین کتاب داستان برای اطفال (بنگاه ترجمه و نشر کتاب و انجمن کتاب)
همکاری در تهیه کتاب تعلیم و تربیت و روانشناسی (سپاه دانش)
جزوه هایی درباره راهنمایی و پرونده های تحصیلی وزارت آموزش و پرورش
هدیه شاه پریان (1345)، مقاله انجمن‌های خانه و مدرسه به خانه تکانی نیاز دارند، مقاله کتابهای خوب کدامند؟، و مقاله نقدها و نظرها: شورای کتاب کودک
- فارسی بیاموزیم (بی‌تا). بی‌جا: کتابفروشی ایران.[۳]
- علوم سوم دبستان (1341). تالیف م‍ح‍م‍ود ب‍ه‍زاد، ب‍اه‍م‍ک‍اری توران میرهادی، لیلی ایمن (آهی)، ثمینه باغچهبان (پ‍ی‍رن‍ظر). تهران: وزارت فرهنگ، مؤسسه انتشارات فرانکلین.[۴]
- نرگس و عروسک موطلایی (1342). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.[۵]
- بخوانیم و بنویسیم (1348). مؤل‍ف‍ان لیلی ایمن (آهی)، عباس سیاحی؛ با همکاری علیاصغر فیاض، هادی نظری. تهران: کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی. (برای آموزش ب‍زرگ‍س‍الان)[۶]
- راهنمایی تحصیلی (1338). تهران: وزارت فرهنگ، اداره کل تعلیمات متوسطه.[۷]
- روش تدریس کتاب اول دبستان (1340). تالیف ثمینه باغچهبان (پ‍ی‍رن‍ظر) با همکاری لیلی آهی (ایمن). تهران: وزارت فرهنگ.[۸]
- روش تدریس کتاب دوم دبستان [کتابهای درسی] (1340). زی‍رن‍ظر شعبه زبان و ادبیات فارسی. بی‌جا: بی‌نا.[۹]
- کتاب سوم دبستان (1341). تهران: وزارت فرهنگ، م‍وس‍س‍ه انتشارات فرانکلین.[۱۰]
- روش تدریس کتاب سوم دبستان (1342). تهران: وزارت آموزش و پرورش.[۱۱]
- روش ت‍دری‍ش کتاب [فارسی] چهارم دبستان [کتابهای درسی] ... فارسی [کتابهای درسی] چهارم دبستان (1342). م‍ول‍ف‍ان لیلی ایمن (آهی)، زه‍را خ‍ان‍ل‍ری؛ زی‍رن‍ظر سازمان کتاب شعبه زبان و ادبیات فارسی. تهران: بی نا.[۱۲]
- تعلیمات اجتماعی ت‍اری‍خ، ج‍غ‍راف‍ی و تعلیمات دی‍ن‍ی چهارم دبستان (1343). تالیف توران میرهادی، با همکاری لیلی ایمن (آهی)، ثمینه باغچهبان (پ‍ی‍رن‍ظر)،علیاصغر م‍ه‍اج‍ر. تهران: وزارت فرهنگ.[۱۳]
- مباحثی از آموزش و پرورش و روانشناسی تربیتی: مطابق برنامه تعلیمات چهارماهه سپاهیان دانش (1344). به همراه عباس دیوشلی. تهران: سپاه دانش.[۱۴]
- روش تدریس زبان فارسی برای دوره آموزش چهار ماهه سپاهیان دانش (1345). تالیف لیلی ایمن، ثمینه باغچهبان، نصر‌الله دیهیمی. بی جا: سازمان سپاه دانش.[۱۵]
- فارسی و دس‍ت‍ور برای سال پ‍ن‍ج‍م دبستان (1345). زه‍را خ‍ان‍ل‍ری (ک‍ی‍ا)؛ با همکاری لیلی ایمن (آهی). تهران: سازمان کتابهای درسی ایران.[۱۶]
- کتاب فارسی سوم دبستان (1346). با همکاری زه‍را خ‍ان‍ل‍ری، ثمینه باغچهبان. تهران: وزارت آموزش و پرورش.[۱۷]
- تعلیمات اجتماعی و دی‍ن‍ی [کتابهای درسی] برای کلاس سوم دبستان (1346). تالیف ح‍اف‍ظ ف‍رم‍ان‍ف‍رم‍ائ‍ی‍ان؛ با همکاری لیلی آهی، ثمینه باغچهبان، علیاصغر م‍ه‍اج‍ر. تهران: بی‌نا.[۱۸]
- روش تدریس بخوانیم و بنویسیم برای آموزش ب‍زرگ‍س‍الان (1347). م‍ول‍ف‍ان ف‍رام‍رز ب‍رزوئ‍ی، عباس سیاحی، با همکاری لیلی ایمن (آهی)، علیاصغر فیاض، هادی نظری. تهران: مرکز مطالعه و تحقیق و آمار کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی.[۱۹]
- راهنمای تدریس کتاب فارسی برای کلاس دوم دبستان (1347). تألیف لیلی ایمن (آهی)، با همکاری حسن انوری. تهران: سازمان کتابهای درسی ایران.[۲۰]
- آدیش، نادره (1347). کشت بذر. با همکاری لیلی ایمن (آهی) و دیگران. تهران: کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی، شعبه مطالعه و تحقیق.[۲۱]
- ایمن (آهی)، لیلی [و دیگران] (1349). سرزمین ما ایران. تهران.[۲۲]
- ایمن (آهی)، لیلی [و دیگران] (1350). بخوانیم و ب‍اس‍واد ش‍وی‍م. بی جا. (برای آموزش ب‍زرگ‍س‍الان)[۲۳]
- راهنمای تدریس کتاب فارسی [کتابهای درسی] سوم دبستان (1350). تهران: بی نا.[۲۴]
- کوچه شادی[جزوه]: بخوانیم و بنویسیم کتاب آسان ۳ (1350). لیلی ایمن (آهی)، هادی نظری با همکاری علیاصغر فیاض، عباس سیاحی. تهران: مرکز پژوهش و آموزش، کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی.[۲۵]
- ایمن (آهی)، لیلی [و دیگران] (1350). بخوانیم و بهتر صحبت کنیم. تهران: کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی.[۲۶]
- برادران کشاورز (1350). تهران: کمیته ملی پیکارجهانی با بیسوادی.[۲۷]
- پالتو قرمز (1351). تصویرگر مرتضی ممیز. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.[۲۸](این کتاب در سال 1386 به انگلیسی ترجمه و توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است).[۲۹]
- گذری در ادبیات کودکان (1352). لیلی آهی با همکاری توران میرهادی و مهدخت دولت آبادی. تهران: شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان.[۳۰][۳۱]
- هرکس خانه ای دارد (1352). تصویرگر مرتضی ممیز. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.[۳۲]
- فارسی دوم دبستان (1353). با همکاری حسن انوری. بی‌جا: بی‌نا.[۳۳]
- فارسی سوم دبستان (1355). با همکاری حسن انوری. تهران: بی‌نا.[۳۴]
- شادمانه، کودکانه (1371). مریلند: بنیاد مطالعات ایران.[۳۵]
ترجمه
- روبن، ژیلبرت (1334). تربیت اطفال دشوار. تهران: امیرکبیر.[۳۶]
- گ‍ی‍ت‍س، آرت‍ور اروی‍ن‍گ (1346). آموزش خواندن. تهران: م‍وس‍س‍ه تحقیقات و مطالعات تربیتی؛ ن‍ش‍ری‍ه ش‍م‍اره ۵۸: تحقیق به معلم چ‍ه م‍ی‌گ‍وی‍د.[۳۷]
- لانگران، پل (1352). مقدمه ای بر آموزش مداوم. تهران: کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی.[۳۸]
- نیکلاس، ویل (1384). هرکی پیدا کرد مال خودش. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.[۳۹]
فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی
لیلی آهی در برخی مجامع فرهنگی و اجتماعی به این شرح عضویت داشت:
- عضو مؤسس و عضو هیئت مدیره شورای کتاب کودک
- عضو جمعیت بین‌المللی خواندن (IRA)
- عضو شورای خواندنی‌های کمیته ملی یونسکو در ایران
- عضو شورای عالی جمعیت ملی اولیاء و مربیان
لیلی آهی در کنفرانس‌ها و سمینارهای متعددی نیز شرکت کرده است از جمله:
- سمینار ارزشیابی مرکز آسیایی تربیت مربیان مراکز تربیت معلم در فیلیپین مانیل (نماینده رسمی ایران)
- سمینار منطقه‌ای ادبیات کودکان در تهران
- کنگره بین‌المللی روانشناسی در مسکو
- ضمناً وی مدیر فنی سمینار منطقه‌ای یونسکو درباره خواندنی‌های ساده برای عامه (تهران) بود.[۲]
لیلی آهی علاوه بر تدریس کلاس‌های تربیت معلم برای کودکستان‌ها و دبستان‌ها با مجله سپیده فردا و مدرسه فرهاد نیز همکاری می‌کرد که زمینه‌های اصلی پیدایش تفكر سازمانی برای بهسازی و ترویج ادبیات كودكان را در او فراهم كرد.[۴۰]
وی مقالاتی هم در زمینه آموزش و کودکان نگاشته بود.[۴۱]
وی خواهر مهری آهی و جزو فرقه بهائیان بودند.[۴۲]
لیلی آهی در شهریور سال 1397 در سن 89 سالگی در شیکاگوی آمریکا درگذشت.[۴۳]