مدرسه ناموس
.jpg)
.jpg)
مدرسه ناموس توسط طوبی آزموده در سال 1286 در تهران تأسیس شد. این مدرسه پس از مدرسه دوشیزگان بی‌بی خانم استرآبادی دومین دبستان و دبیرستان ناموس اولین دبیرستان دخترانه‌ای به شمار می‌آید که یک ایرانی مسلمان آن را تأسیس کرده است.[۳]
تأسیس
طوبی آزموده ابتدا مدرسه دخترانه‌ای را به نام پرورش در سال 1282ش. در تهران افتتاح کرد. این مدرسه که در روز چهارم تأسیس 17 شاگرد داشت پس از چهار روز فعالیت منحل و تابلوی آن توسط عمال دولتی برداشته شد.[۴]
با این حال طوبی دست از تلاش برای باسواد کردن دختران برنداشت. او پس از امضای فرمان مشروطیت در سال 1286 شمسی در بخش مجزایی از منزل خود در منطقه سنگلج مدرسه‌ای به نام ناموس تأسیس کرد. این مدرسه بعدها به یکی از مهمترین و مجهزترین مدارس متوسطه دخترانه تبدیل شد. او همچنین در این مدرسه کلاس‌های اکابر برای زنان بزرگسال را نیز دایر کرد.[۵] دبستان ناموس پس از دبستان دوشیزگان دومین دبستان دخترانه است که توسط یک ایرانی مسلمان تأسیس شده است.
مدرسه ناموس چند سال بعد از تأسیس به خیابان فرمانفرما و بعد از آن به محل بزرگتری در خیابان شاهپور (حافظ فعلی) منتقل شد. در این زمان مدرسه ناموس به قدری توسعه یافت که به صورت یکی از مهمترین و مجهزترین مدارس متوسطه درآمد و تا پایان دوره دبیرستان دختران را آموزش می‌داد،[۱] به طوری که در 1307 ش. اولین گروه فارغ‌التحصیلان آن مدرک دیپلم دریافت کردند. طوبی آزموده توانست در مدتی کوتاه تعداد مدارس دخترانه را به شش شعبه برساند و در سال 1293 ش، یعنی 7 سال پس از تأسیس اولین شعبه، 3474 دختر دانش‌آموز را جذب این مدارس کند.[۶]
ظواهر اسلامی
طوبی آزموده برای عدم مخالفت علما با تأسیس مدارس دخترانه هم در تابلوی مدرسه، هم در مواد آموزشی و هم در برنامه‌های غیر آموزشی کوشید تا ظواهر اسلامی را رعایت کند. وی احادیث و کلمات قصار بزرگان را در اهمیت فراگیری علم برای توجه هرچه بیشتر مردم بر دیوارهای مدرسه نصب می‌کرد. تدریس قرآن، جزو برنامه‌های اصلی دروس مدرسه بود. او در مناسبت‌های مذهبی، مجالس روضه‌خوانی نیز برپا می‌کرد. هم چنین در استفاده از معلمین مرد در مدرسه، بسیار احتیاط می‌کرد، ولی برای آماده کردن برخی شاگردان جهت امتحانات پایان دوره ابتدایی، شب‌ها در خانه خود بوسیله همسرش از معلمین مرد دعوت می‌کرد تا به آنها درس بدهند.[۲] این شاگردان عمدتا از بستگان و آشنایان نزدیک او بودند.
همکاران
طوبی آزموده در تأسیس مدرسه ناموس از همراهی و راهنمایی میرزا حسن رشدیه، بنیانگذار مدارس نوین در ایران، بهره فراوان برد. در نظامنامه این مدرسه ذکر شده بود که همیشه یکی از دختران رشدیه در این مدرسه تدریس می‌کند.[۷] علاوه بر رشدیه از میان مردانی که به طوبی آزموده در راه‌اندازی مدرسه یاری رساندند می‌توان از نصیرالدوله، سیدجوادخان سرتیپ و ادیب‌الدوله نام برد.[۸]
از معاونین مدرسه ناموس می‌توان به شمس‌الملوک مصاحب اشاره کرد[۳] که دانش‌آموخته همانجا بود. بسیاری از دانش‌آموختگان دیگر این مدرسه بعدها به عنوان دبیر در آن مشغول به تدریس شدند. عده‌ای از زنان که بعد از تحصیلات با طوبی آزموده همکاری داشتند عبارتند از مریم اردلان،[۹] احترام‌السادات آموزگار (مادر دکتر آموزگار)، افشار طوس (حجازی)، فخری وزیری، خشایار (قویمی)، معدل شیرازی، صفوی، شهابی، طوبی مشکات نفیسی، فخرعظمی ارغون و عفت نجم‌آبادی.[۱۰]
دانش‌آموختگان
دسته اول شاگردان فارغ‌التحصیل دبستان ناموس توران آزموده (خواهرزاده طوبی)، فخرعظمی ارغون، بی‌بی خلوتی، گیلان خانم، فرخنده خانم و مهرانور سمیعی بودند. اینها اولین دخترانی بودند که در 1307 توانستند از این مدرسه مدرک دیپلم گرفته و بعدها وارد فعالیت‌های علمی و آموزشی شوند.[۵] از دیگر کسانی که در این مدرسه تحصیل کرده‌اند می‌توان از ایران تیمورتاش، سیمین بهبهانی، مریم فیروز و توران امیر سلیمانی و شمس‌الملوک مصاحب نام برد.[۴]
واگذاری به دولت
بعد از فوت آزموده در سال 1315 امتیاز دبیرستان به برادرزاده‌اش اسکندر آزموده که به امور دبیرستان اشراف داشت واگذار شد. سرپرستی دبیرستان بر عهده طوبی مشکات نفیسی که از دیپلمه‌های آن دبیرستان و سال‌ها معاون مدرسه بود گذاشته شد و معاونت مدرسه را صغری راد به عهده گرفت. در سال 1319 شمسی به سبب کسر بودجه دبیرستان با تمام وسایل فقط با این شرط که نامش تغییر نکند به وزارت فرهنگ واگذار شد. مدتی صغری راد و در نهایت لطفی از طرف وزارت فرهنگ به ریاست دبیرستان انتخاب گردید.[۱۰]
منابع
- ↑ شکوفه به انضمام دانش (نخستین نشریه های ادواری زنان ایران) (1377). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. ص79.
- ↑ شکوفه به انضمام دانش (نخستین نشریه های ادواری زنان ایران) (1377). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. ص47.
- ↑ آفاری، ژانت (1377). انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه. ترجمه جواد یوسفیان. تهران: بانو. ص29.
- ↑ رشدیه، شمس الدین (1362). سوانح عمر. تهران: نشر تاریخ ایران. ص148.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ بامداد، بدرالملوک (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج1. تهران: ابن سینا. صص41-42.
- ↑ شیخ الاسلامی، پری (1351). زن در ایران و جهان. بی‌جا. بی‌نا. ص86.
- ↑ قاسمی پویا، اقبال (1377). مدارس جدید در دوره قاجاریه، بانیان و پیشروان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ص328.
- ↑ شهبازی فراهانی، داریوش (1394). پرسه در دارالخلافه. ج2. تهران: کتاب‌سرا. صص134-135. به نقل از رشدیه، شمس‌الدین (1362). تهران به روایت تاریخ و سوانح عمر. تهران: نشر تاریخ ایران.
- ↑ خشایار وزیری، فخری قویمی (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. ص 114.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ خشایار وزیری، فخری قویمی (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص133-135.
پیوند به بیرون
نگارخانه
اعلان مدرسه ناموس از سوی طوبی آزموده، مدیر مدرسه، برای استخدام معلم در دبستان ناموس در محلۀ سنگلج، 1327ق، روزنامه ایران نو
خطابه دانش آموزان مدرسه ناموس در مجلس جشن افتتاح دارالشورای ملی، 1327ق، روزنامه ایران نو
جشن مدرسه ناموس به شکرانه افتتاح مجلس، 1327ق، روزنامه ایران نو
امتحان مدرسه ناموس به مدیریت خواهر میرزا سیدجوادخان سرتیپ که در آن زمان نزدیک به یک صد و هفتاد نفر شاگرد داشت، 1329ق، روزنامه ایران نو
امتحان دبستان ناموس، اعلام تاریخ امتحانات دبستان ناموس در سنگلج از سوی مدیر مدرسه و تشکر ایران نو از اقدامات مدیر و مؤسسین این مدرسه، 1327ق، روزنامه ایران نو
خطابه شاگرد مدرسه ناموس در مجلس امتحان، 1327ق، روزنامه ایران نو
نویسنده: حکمت بروجردی