ماه بانو تاتا

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
ماه بانو تاتا

ماه بانو تاتا (1321-1402)، استاد تمام دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر آمار بود. او زنی هندی ـ ایرانی و زرتشتی بود که با آمدن به ایران منشأ خدمات بسیاری شد و از همین‌رو مادر آمار ایران لقب یافت.

زندگی‌نامه

ماه بانو تاتا در 6 اردیبهشت 1321 در بمبئی هندوستان در یک خانواده زرتشتی[۱] سنتی و فرهنگی زاده شد. پدرش مهندس و مادرش لیسانسیه ریاضی بود. [۲] او در سی سالگی به ایران آمد و دو سال بعد شهروند ایران شد و تا پایان عمر در ایران به خدمت علمی و تدریس در دانشگاه مشغول بود.[۱]ماه بانو در 15 مرداد 1402 به علت بیماری چشم درگذشت و در جاده کوهپایه در نزدیکی شهر کرمان به خاک سپرده شد.[۳]

تحصیلات

ماه بانو تاتا پس از آن که تحصیلات خود را در مقاطع کارشناسی ریاضی و کارشناسی ارشد آمار در دانشگاه بمبئی به پایان رساند[۴] در سال 1963 وارد دانشگاه پردو در آمریکا شد و در سال 1967 به دریافت درجه‌ دکترا در رشته آمار نایل شد.[۲]

فعالیت‌های علمی

ماه بانو به رغم موفقیت‌های علمی بی‌شمار و موقعیت‌های اجتماعی عالی در آمریکا، تنها 5 سال به تدریس در دانشگاه ایالتی میشیگان پرداخت[۲]و سپس به پیشنهاد مرتضی انواری که برای یک سال فرصت مطالعاتی از دانشگاه صنعتی شریف به میشیگان رفته بود در سال 1351 به تهران آمد و از همان سال به مدت دو سال در دانشگاه صنعتی شریف به تدریس در رشته آمار پرداخت.[۱] او برنامه پیشنهادی به مؤسسه آموزش عالی آمار ارائه و آن را به تأیید سازمان برنامه و بودجه رساند و سپس در آنجا مشغول به تدریس شد. در سال 1354 وارد مدرسه عالی برنامه‌ریزی و کامپیوتر و در سال 1356 وارد دانشگاه آزاد ایران شد. او در بهمن سال 1366 مأمور به خدمت در دانشگاه شهید باهنر کرمان شد و در بخش آمار دانشکده ریاضی و کامپیوتر دانشگاه شهید باهنر کرمان به خدمات علمی پرداخت و در اردیبهشت 1374 به طور کامل به آنجا منتقل شد[۱]و ریاست بخش آمار را به عهده گرفت و به تربیت دانشجویان بی‌شمار در مقاطع مختلف رشته‌ی آمار پرداخت.[۲]خدمات ماه بانو تاتا به دانش آمار در ایران به اندازه‌ای بود که لقب مادر آمار ایران را به او داده شد.[۲]

عضویت در انجمن‌ها

ماه بانو تاتا در مجامع علمی همچون انستیتو بین‌المللی آمار، جامعه ریاضی‌دانان ایران و جامعه آماردانان ایران عضو بود.[۲] او دو سال نیز عضو شورای اجرایی انجمن ریاضی بود.[۱]

امور خیریه

ماه بانو تاتا در سال‌های پایانی عمر، اموال خود را وقف دانشگاه و امور خیریه کرد.[۵] او همچنین منزل خود در کرمان را به بیمارستان خداداد مهرابی اهدا کرد.[۶]

جایزه‌ی دکتر تاتا

ماه بانو تاتا یک واحد آپارتمان خود در تهران را به انجمن آمار ایران و بخش آمار دانشگاه باهنر اهدا کرد تا این ملک در مسیر تأمین اعتبارات جایزه‌ دکتر تاتا به بانوان استاد و دانش‌آموختگان جوان فعال در زمینه‌ی گسترش آموزش آمار، ترویج پژوهش آمار تعلق گیرد.[۷]

بزرگداشت

در دومین جشنواره علمی دکتر مینا ایزدیار در 9 مهر 1393 از ماه بانو تاتا به عنوان استاد برگزیده زرتشتی تجلیل شد.[۸]در 18 اردیبهشت 1401 نکوداشت ماه بانو تاتا در دانشگاه شهید باهنر کرمان با همکاری دانشکده ریاضی و رایانه، بخش آمار و انجمن عملی دانشجویی آمار دانشگاه برگزار شد.[۱]

آثار

تألیف

  1. آمار احتمال ۱ بخش اول آمار (1373). تهران: دانشگاه پیام نور.[۹]
  2. آموزش کاربردی SAS (نرم‌افزار تحلیل آماری) (1390). با همکاری مرتضی موسوی. تهران: پندار پارس: مانلی.[۱۰]

منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ عرب‌پور، علیرضا (1401). نکوداشت خانم دکتر ماه بانو تاتا مادر علم آمار ایران. خبرنامه انجمن ریاضی ایران. ش171. ص53-56.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ نکوداشت دهشمند نیک‌اندیش، ماه بانو تاتا (1399). امرداد، ش 437، سال 21، ص7.

پیوند به بیرون

  1. خبرگزاری ایرنا
  2. روزنامه شهروند
  3. ویکی‌‎پدیای فارسی
  4. پایگاه خبری فردای کرمان
  5. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
  6. برساد ـ تارنمای خبری تحلیلی زرتشتیان