ماهرخ گوهرشناس

ماهرخ گوهرشناس

ماهرخ گوهرشناس (1250 ش ـ1317 ش.) مؤسس و مدیر مدرسه و فعال حقوق زنان در دوره مشروطه و پهلوی اول بود.

زندگی‌نامه

ماهرخ گوهرشناس در سال 1250 ش. در تهران متولد شد. پدرش حاج میرزا جعفر و همسرش میرزا محمدباقر تاجر بود. گوهرشناس چهار فرزند، دو دختر و دو پسر، داشت. او تحصیلات چندانی نداشت.

فعالیت‌های اجتماعی

تأسیس مدرسه

ماهرخ گوهرشناس گرچه خود تحصیلات جدید نداشت، اما با تعلیم و تربیت آشنا بود و برای تربیت دختران تلاش بسیار می‌کرد. او در سال 1289 ش. در کوچه ظهیرالاسلام مدرسه‌ای به نام ترقی بنات تأسیس کرد.از آنجا که شوهرش با تأسیس مدرسه مخالف بود و این کار را امری مخالف شریعت می‌دانست ماهرخ مدتی تأسیس مدرسه را از او پنهان کرد، اما بالاخره شوهرش از موضوع مطلع شد.

در دبستان ترقی بنات دختران و پسران کوچک در کنار هم در کلاس درس می‌نشستند و تحصیل می‌کردند.این مدرسه به اندازه‌ای مورد اعتماد بود که آقا شیخ رمضان علی خلیلی عراقی مجتهد دختران و پسران خود را به آنجا می‌فرستاد. از آنجا که در آن زمان معلم زن به ندرت یافت می‌شد، گوهرشناس علی‌رغم مقررات موجود، صاحبنظران و مشروطه‌خواهان مرد را فراخواند تا در مجموعه آموزشی او تدریس کنند. مدرسه ترقی بنات ابتدا دبستان بود، اما بعدها دبیرستان هم به آن افزوده شد. در این مدرسه دختران بسیاری تحصیل کردند که بعدها منشأ اقدامات مؤثری در دفاع از حقوق زنان شدند؛ از جمله آنها می‌توان از قدسیه حجازی و بدرالملوک بامداد نام برد.

انجمن مخدرات وطن

ماهرخ گوهرشناس از جمله زنانی است که در انقلاب مشروطه با همفکران خود، صدیقه دولت‌آبادی، دره‌المعالی، همسر ملک‌المتکلمین، همسر حاج میرزا حسن رشدیه، آغا شاهزاده امین و تنی چند از زنان انجمن مخدرات وطن را تشکیل دادند.این فعالیت‌های او با مخالفت‌هایی از سوی برخی زنان روبرو شد، به گونه‌ای که به او حمله کرده و او را در چاله انداختند. ماهرخ بر اثر صدمه ناشی از این اتفاق تا پایان عمر درگیر درد پا بود. سرانجام ماهرخ گوهرشناس در سال 1317ش. درگذشت.

منابع

نویسنده: هانیه قهرمانی