نوش‌آفرین انصاری

نوش آفرین انصاری

نوش‌آفرین انصاری (زاده 1318 ش) نویسنده، استاد کتابداری دانشگاه تهران و دبیر شورای کتاب کودک است.

زندگی‌نامه

نوش‌آفرین انصاری در سال ۱۳۱۸ در یک خانواده دیپلمات ایرانی در شهر سیملا که آن زمان پایتخت تابستانی هندوستان بود، به دنیا آمد. پدرش عبدالحسین مسعود انصاری و مادرش فاطمه مسعود انصاری بود. نسبت خاندان انصاری به مرحوم میرزا مسعود اشلقی گرمرودی (نخستین وزیر امور خارجه ایران) می‌رسد که با ضیاءالسلطنه، دختر فتحعلی شاه که خطی خوش داشته و قرآن‌هایی به خط او موجود است، ازدواج کرده بود.

نوش‌آفرین اولین ثمره این ازدواج بود. فاطمه مسعود انصاری نوه عموی عبدالحسین مسعود انصاری در آلمان در رشته آموزش پیش از دبستان تحصیل کرده بود.عبدالحسین مسعود انصاری، پدر نوش‌آفرین، کارمند وزارت امور خارجه بود و اولین مأموریت مستقل وی خارج از ایران، سرکنسولگری ایران در دهلی نو بود. پس از تولد وی، برای سفارت در کشورهای گوناگون مأمور به خدمت شد. به این ترتیب 24 سال نخست زندگی نوش‌آفرین انصاری به دلیل شغل پدر، در سفر به کشورهای مختلف گذشت. ره‌آورد این سفرها یادگیری زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، روسی، سوئدی و آلمانی برای نوش‌آفرین بود. وی سال 1342، پس از بازنشستگی پدر به ایران مراجعت کرد و با دکتر مهدی محقق که پیشتر ادبیات فارسی را به او آموخته بود ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک پسر به نام عباس و یک دختر به نام هستی است.

تحصیلات

نوش‌آفرین در هند پرستاری از کشور برمه (میانمار) داشت. آموختن زبان انگلیسی را با پرستار سوئدی در استکهلم شروع کرد. دوران ابتدایی را در مدارسی در رشت، اصفهان و افغانستان گذراند و دوره متوسطه را در شیراز، هلند، بلژیک، پاکستان، روسیه و انگلستان طی کرد. آموزش زبان فرانسه را هم در زمان اقامت در افغانستان آغاز کرد و هنگام تحصیل در بلژیک آن را تقویت نمود. همچنین زبان‌های سوئدی، آلمانی و روسی را نیز فرا گرفت.

نوش‌آفرین انصاری در سال 1338 جهت ادامه تحصیل به سوئیس رفت و سه سال در مدرسه کتابداری ژنو در رشته کتابداری تحصیل کرد و فوق دیپلم کتابداری دریافت کرد. سال 1343 به همراه همسرش به دانشگاه مک گیل کانادا رفت و همزمان در دانشکده کتابداری و مؤسسه مطالعات اسلامی این دانشگاه از استادانی نظیر چارلز آدامز، توشی هیکو ایزوتسو و هرمان لندُلت کسب علم کرد و سال 1347 با مدرک کارشناسی ارشد کتابداری به ایران بازگشت. او از سال 1355 تا 1357 به تحصیل در مقطع دکتری کتابداری دانشگاه تورنتو کانادا مبادرت ورزید، اما به دلیل مصادف شدن با وقوع انقلاب اسلامی و عدم موافقت دانشگاه تهران با اعزام مجدد وی جهت ارائه و دفاع از رساله دکتری موفق به اخذ مدرک دکتری نشد.

فعالیت‌های فرهنگی

نوش‌آفرین در ژنو با سید علی جمالزاده که از دوستان پدرش بود، آشنا شد و تجربه‌های بسیاری در زمینه آشنایی با کتاب‌های زبان و ادب فارسی کسب کرد. پس از آن، به هند رفت و به طور داوطلبانه در کتابخانه عمومی دهلی به فعالیت پرداخت. او در سال 1342 به پیشنهاد ایرج افشار، مدت یک سال به کار در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران مشغول شد و در مدیریت خدمات فنی و ساماندهی مجله‌های لاتین این کتابخانه نقش فعالی داشت.

پس از بازگشت از کانادا به ایران در سال 1347 به عضویت هیئت علمی گروه نوپای کتابداری در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران درآمد و نیز تا سال 1350 ریاست کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی را عهده‌دار بود.

شورای کتاب کودک

وی سال 1342 از طریق مهری آهی با توران میرهادی آشنا شد و از تأسیسشورای کتاب کودک در سال 1341 مطلع گردید و به عضویت آن درآمد. سپس، با فاصله زمانی کم از عضویت، به عنوان یکی از اعضای هیئت مدیره شورای کتاب کودک انتخاب شد و در کنار فعالیت‌های دانشگاهی، در پیشبرد اهداف این شورا نقش مؤثری داشت. همچنین از سال 1378 که از دانشگاه کناره گرفت، تمام وقت و نیروی خود را صرف خدمت داطلبانه در شورای کتاب کودک کرد و توانست به عنوان دبیر شورا، ادبیات کودک و نوجوان ایران را در دهه‌های مختلف به جهانیان معرفی کند و در کسب جوایز متعدد برای نویسندگان، مترجمان و تصویرگران کتاب کودک، نقش بسزایی داشته باشد.

او در طرح فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، که تاکنون بیست جلد آن چاپ شده با خانم توران میرهادی همکار بودند. این دو بانو، بدون هیچ کمکی از دولت موفق شدند در گسترش چشمگیر شورا در ارزیابی و معرفی کتاب‌های خود در داوری‌های بین‌المللی برخی از نویسندگان کودکان را به جایزه‌های جهانی برسانند.

نوش‌آفرین انصاری از اعضای افتخاری دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) است.[۱]

افتخارات

نوش‌آفرین در طول حیاتش به دریافت تقدیرنامه‌ها و جوایزی مفتخر شد که مهمترین آنها عبارتند از:

• جایزه کتاب برگزیده سال 1367 جمهوری اسلامی ایران: ترجمه کتاب مدخل تاریخ شرق اسلامی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت
• جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران: ترجمه کتاب مدخل تاریخ شرق اسلامی از رئیس جمهور وقت

آثار

کتاب

1. کت‍اب‌ و اج‍ت‍م‍اع‌ (1350). تهران: م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ و ب‍رن‍ام‍ه‌ری‍زی‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و آم‍وزش‍ی‌، م‍رک‍ز خ‍دم‍ات‌ ک‍ت‍اب‍داری‌؛ ن‍ش‍ری‍ه‌ ش‍م‍اره‌ ۵۳[۲].
2. کت‍اب‌ و ک‍ت‍اب‍داری‌: م‍ج‍م‍وع‍ه‌ م‍ق‍الات‌ (1354). ته‍ران‌: توس[۳].
3. گذری بر کتابشناسی پزشکی اسلامی. برخی از منابع فارسی در پزشکی و داروشناسی (1369). تهران: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران[۴].
4. با مهاتما گاندی شروع شد (1398). به‌ کوشش پریچهر نسرین‌پی. تهران: شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان[۵].

ترجمه

1. س‍واژه‌، ژان‌ (1366). م‍دخ‍ل‌ ت‍اری‍خ‌ ش‍رق‌ اس‍لام‍ی‌: ت‍ح‍ل‍ی‍ل‍ی‌ ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اخ‍ت‍ی‌. ته‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌[۶]

مقاله

نوش‌آفرین انصاری مقالات زیادی به زبان‌های فارسی و انگلیسی دارد که در نورمگز[۷] و کتاب ستاره فروزان موجود است.

نوش آفرین انصاری در آثار دیگران

1. سلیم گندمی، حمید (1377). گزارش مراسم تجلیل از سرکار خانم نوش‌آفرین انصاری در حسینیه ارشاد. پیام کتابخانه. سال 8. ش1.
2. به پاس گرامیداشت استاد نوش‌آفرین انصاری. خبرنامه انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی ایران (کاپا). اردیبهشت 1377.
3. طاهری قندهاری، فرزانه؛ طاهری لطفی، شهرزاد و میترا (1377). فهرست آثار مکتوب سرکار خانم نوش‌آفرین انصاری و پایان‌نامه‌ها به مناسبت یادمان بیش از سی سال تدریس در آموزش کتابداری نوین ایران. تهران.
4. مراسم تجلیل و بزرگداشت نوش‌آفرین انصاری با سخنانی از فرخ امیرفریار، عباس حرّی، بهاءالدین خرمشاهی، محمدحسن رجبی، باسمه رضایی، پوری سلطانی، احسان شکراللهی، پرویز عازم، نسرین‌دخت عماد خراسانی، ثریا قزل ایاغ، رویا مکتبی فرد، توران میرهادی، حاج شیخ عبدالله نوررانی و.... تهران: حسینیه ارشاد. با همکاری انجمن سینمای جوان.
5. یادگارنامه: یادداشت‌هایی درباره نوش‌آفرین انصاری (1377). مراسم تجلیل و بزرگداشت نوش‌آفرین انصاری. تهران: حسینیه ارشاد.
6. حیاتی، زهیر (1378). دوره‌های کوتاه مدت آموزش کتابداری انجمن کتابداران ایران. کتابداری و اطلاع‌رسانی. فصلنامه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد. آستان قدس رضوی.
7. حسن لی، کاووس (1380). نظر برخی از سیاحان اروپایی درباره سعدی و حافظ. نوشته نوش‌آفرین انصاری، در فرهنگ سعدی‌پژوهی 1375-1300. شیراز: بنیاد فارس‌شناسی، مرکز سعدی‌شناسی.
8. گفتارهایی درباره نوش‌آفرین انصاری (1380). مکتب پنا. مجری سیمین ضرابی. تهران: منزل شخصی معصومه سهراب و یحیی مافی (مجموعه 3 نوار کاست 90 دقیقه‌ای).
9. گفتارهایی درباره نوش‌آفرین انصاری (1380). مکتب پنا. مجری سیمین ضرابی. فیلمبردار و تدوینگر یکتا بهروزی. تهران: منزل شخصی معصومه سهراب و یحیی مافی (1 حلقه نوار ویدیویی).
10. یادگارنامه: یادداشت‌های درباره نوش‌آفرین انصاری (1380). مکتب پنا. مجری سیمین ضرابی. تهران: منزل شخصی معصومه سهراب و یحیی مافی.
11. ضرابی، سیمین؛ میرحاج، ناهید (1380). گفت‌و‌گو با نوش‌آفرین انصاری: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش‌آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 4 نوار کاست).
12. رازق پناه، ویولت (1380). گفت‌و‌گو با نوش‌آفرین انصاری: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش‌آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 2 نوار کاست).
13. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت‌و‌گو با نوش‌آفرین انصاری: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش‌آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 21 نوار کاست).
14. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت‌و‌گو با ثریا قزل ایاغ: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: شورای کتاب کودک (مجموعه 2 نوار کاست).
15. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت‌و‌گو با زهرا مبرقع: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی زهرا مبرقع (1 نوار کاست).
16. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت‌و‌گو با مهدی محقق: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش‌آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 21 نوار کاست).
17. اهداگرِ اسناد: سپاس از خانم نوش‌آفرین انصاری. فصلنامه تحقیقات تاریخی گنجینه اسناد. 47و48. پاییز و زمستان 1381.
18. صالحی، پیمانه (1382). گفت‌و‌گو با نوش‌آفرین انصاری: زندگی‌نامه نوش‌آفرین انصاری. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (مجموعه 8 نوار کاست).

پیوند به بیرون

1. ویکی‌پدیای فارسی
2. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
3. IBBY
4. نورمگز