مریم اردلانی
مریم اردلان (شامیر) (1271-1345ش) از مدیران و فعالان فرهنگی و بنیان‌گذار اولین مدرسه دخترانه در سنندج بود.[۱]
زندگی‌نامه
مریم اردلان دختر حاج فتح الملک در سال 1271ش. در تهران به دنیا آمد. وی تحصیلاتش را در مدرسه بیت‌ئیل به پایان رساند. مدرسه دخترانه آمریکایی نخستین مدرسه دخترانه در تهران بود. این مدرسه توسط مبلغان مسیحی (مسیونرهای) آمریکایی در سال ۱۲۵۳ تأسیس شد و بعدها تبدیل به مدرسه ایران بیت‌ئیل و بعد، کالج دماوند شد. او همراه با مهرتاج رخشان از نخستین دانش‌آموختگان ایرانی مسلمان این مدرسه بود.[۲] مریم در جشن فارغ‌التحصیلی خود برای نخستین بار در موضوع آزادی زنان سخنرانی کرد که مورد توجه همگان قرار گرفت. او با غلامعلی خان اردلان که از بستگان نزدیک وی بود، ازدواج کرد و چون غلامعلی اردلان مأمور خدمت در ترکیه شده بود راهی سنندج شدند تا از آنجا به ترکیه عزیمت کنند، ولی در همان ایام به علت پیش آمدن جنگ جهانی اول به ناچار در سنندج و در املاک پدری اردلان اقامت گزیدند.[۳]
فعالیت حرفه‌ای
اردلان پس از فراغت از تحصیل در مدرسه بیت ئیل به تدریس ریاضی مشغول شد.[۴] سپس به پیشنهاد ساموئل مارتین جردن برای مدت یک سال مدرسه ایران بیت‌ئیل را ترک و مأمور خدمت در مدرسه ایتام سپهدار شد. پس از آن به تقاضای رئیس مدرسه ناموس به تدریس دروس علمی و ریاضیات آن دبیرستان مشغول شد.
مریم اردلان پس از رفتن به سنندج اولین مدرسه دخترانه در سنندج را تأسیس کرد. وی که علاقه به سوادآموزی دختران، منزل خود را به مدرسه تبدیل کرد و ضمن تدریس به تعلیم خیاطی و کارهای دستی مشغول شد. این مدرسه در سال 1305 به درخواست حاکم کردستان به مدرسه دولتی تبدیل شد و به یاد مستوره اردلان (مستوره کردستانی) از زنان سخنور کردستان، مدرسه مستوره اردلان نامیده شد.[۳]
مریم اردلان پس از چند سال فعالیت در این مدرسه به تهران آمد و در اسفند 1308 تا سال 1314 در دو مدرسه به عنوان مدیر و مدتی نیز به عنوان بازرس در وزارت فرهنگ خدمت میکرد. وی در سال 1317 به ریاست هنرستان دختران انتخاب شد. [۳]او مدتی نیز رئیس پرورشگاه دختران بود. [۲] اردلان که به زبان انگلیسی مسلط بود به نمایندگی از وزارت فرهنگ در بنگاه خاور نزدیک (ورامین) در امور فرهنگی گماشته [۳] و به علاوه در اداره اصل چهار مأمور تربیت معلم در روستاها شد.[۵]مریم اردلان علیرغم ابتلا به بیماری قلبی تا سال 1345 که چشم از جهان فرو بست پیوسته به خدمات فرهنگی خود ادامه داد .[۴]
مفاخر
مریم اردلان به خاطر خدمات فرهنگی خود مدال درجه یک علمی وزارت فرهنگ را به دست آورد.
منابع
- ↑ فرخ زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. ص78.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ بامداد، بدرالملوک (1348). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج2. تهران: ابن سینا. ص70.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ خشایار وزیری، فخری قویمی (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص113-116.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم. صص48-50.
- ↑ پیرنیا، منصوره (1374). سالار زنان ایران. واشنگتن: مهر ایران. ص60.
پیوند به بیرون
نویسنده: سمیه سادات هاشمی