دائره‌المعارف زن ایرانی

دائره المعارف زن ایرانی یک دانشنامه دو جلدی با موضوع زنان ایران است که در دو جلد در سال 1382 با پیشنهاد دفتر مشارکت زنان و با همکاری بنیاد دائره المعارف بزرگ اسلامی منتشر شد.

معرفی

دائرةالمعارف زن ایرانی، عنوان مجموعه دو جلدی است که در قالب 918 صفحه اصلی و چهل صفحه مقدماتی به سرپرستی دکتر مصطفی اجتهاد و 121 مؤلف، مشاور و ویراستار و پانزده عضو شورای علمی به سفارش مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری و اجرای بنیاد دانش نامه بزرگ فارسی، تدوین و در 1382 انتشار یافت. هدف دائرةالمعارف مزبور، اطلاع رسانی درباره زن ایرانی در همه زمینه ها، اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می باشد؛ به گونه ای که خواننده بتواند ذیل هر مدخل به آخرین دانسته های لازم و کافیِ زمان خود دسترسی پیدا کند. مخاطبان دائره المعارف، طیف دانشگاهی و غیر دانشگاهی، اعم از متخصص و غیرمتخصص را در برمی گیرد. علاوه بر این، بنای نویسندگان این بوده است که در کمترین حجم، بیشترین اطلاعات را به خصوص در زمینه اطلاعات پایه، ارائه دهند. دانشنامه زن ایرانی به پیشنهاد دفتر مشارکت زنان و با همکاری بنیاد دائره المعارف بزرگ اسلامی در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی(1382) تدوین شد. . این دایره المعارف دارای رویکردی ملی و مذهبی است.

موضوع

دایره المعارف زن ایرانی، مجموعه ای از مقالات درباره زن ایرانی است. هدف نهایی و غایی این دایره المعارف، معرفی زن ایرانی و شناساندن سهم او در تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره های مختلف تاریخی است. عبارت زن ایرانی در عنوان این دایره المعارف خصوصیات زن یا زنان ایرانی را بیان می کند. زنانی که ایرانی نژاد نیستند و یا تبار ایرانی ندارند، اما بر جامعه، بر فرهنگ و یا بر تمدن ایران زمین تأثیر گذاشته و یا می گذارند، از جمله زنان ایرانی دانسته شده اند، برای مثال حضرت فاطمه زهرا (س)، که تبار ایرانی ندارند، اما به دلیلی اهمیتی و تأثیری که بر زنان ایرانی دارند نامشان ذکر شده است.

شورای علمی و نویسندگان

این دائره المعارف به سرپرستی دکتر مصطفی اجتهادی و سرویراستاری اسداله معظمی گودرزی تدوین شده است. شورای علمی آن عبارتند از: ژاله آموزگار، محمدصادق آینه وند، فروغ احراری، اصغر دادبه، محمد دبیرسیاقی، منوچهر ستوده، سیدجعفر شهیدی، بدرالزمان قریب، ابوالقاسم گرجی، فتح الله مجتبایی، کتایون مزادپور، کاظم موسوی بجنوردی، محمد موسوی بجنوردی، سعید نجفی اسداللهی، پرویز ورجاوند.

دائره المعارف زن ایرانی دارای بیش از صد نویسنده است که از مهمترین آنها میتوان از محمدعلی اسلامی ندوشن، فریبا افکاری، شیرین بیانی، اکبر ثبوت، محمدحسین خسروپناه، روح‌انگیز کراچی، مصطفی محقق داماد، مسعود عرفانیان، پوری سلطانی، زهره زرشناس، میرجلال الدین کزازی، کتایون مزادپور، سید صادق سجادی و پوران فرخزاد نام برد.

مدخلها

این دانشنامه با 2115 مدخل در 918 صفحه و در دوجلد چاپ شده است و شامل اصطلاحات، نام‌هاي امكنه، اشخاص، نهادها، نشريات، فرهنگ عامه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. بخش مهمی از دائرةالمعارف (حدود 40 مدخل اصلی) به مباحث فقهی ـ حقوقی زنان اختصاص دارد.

مزایا

دایره المعارف زن ایرانی کوشیده است تا در بیشتر مداخل، در کمترین حجم، بیشترین اطلاعات ممکن را ارائه دهد و از زیاده گویی پرهیز کند تا برای پژوهشگران اطلاعات پایه فراهم آورد. این دانشنامه که مدخلهای زیادی را شامل میشود بر آن است تا با طیف وسیعی از مخاطبان دانشگاهی و غیردانشگاهی ارتباط برقرار کند. از این رو شیوه ارائه اطلاعات، یا به بیان دیگر، زبان دایره المعارف به گونه ای انتخاب شده که هم خاص و هم عام، خود را مخاطب احساس کنند.

کاستیها

مدخلهای دایره المعارف زن ایرانی فاقد ارجاع درون متنی است و تنها به ذکر منابع در پایان هر مدخل بسنده شده است. برخی مدخلها فاقد نویسنده مشخصند و در پایان صرفا ذکر شده : دفتر دائره المعارف. برخی از مدخلها عینا از منبع دست دوم دیگری نظیر دانشنامه اسلام یا دائره المعارف بزرگ فارسی برداشته شده است. برخی مدخلها اصلا ربطی به موضوع زنان ندارد ( مانند خال). نام زنان عرب زیادی در بین مداخل دیده میشود که اهل عراقند. اما نام زنان عرب عربستانی در میان مداخل که چندان نیز معروف نیستند ( مانند آسیه، محدث اهل مکه) معلوم نیست در این دائره المعارف زن ایرانی چه میکند. این دانشنامه فقط یک مرتبه در سال 1382 به طبع رسیده است.

منابع

نویسنده: حکمت بروجردی