روبنده

روبنده/rūbande/ یکی از انواع پوشش صورت است که در دوران قاجار زنان به عنوان بخشی از حجاب به همراه چادر می پوشیدند.

چند زن ایرانی با چادر کمری و روبنده ای که کنار زده اند، از گنجینه عکسهای ایران، ایرج افشار

تعریف

پارچه­ ای از کتان سفید به پهنای شصت تا هفتاد سانتی­متر که صورت و قسمت جلویی سینه را می­پوشاند و به هنگام بیرون رفتن از خانه مورد استفاده قرار می گرفت.

سیر تاریخی

از انواع پوشش زنان که پس از اسلام رایج شد روبنده هایی بود که برای پوشاندن صورت به کار می رفت و به همراه چادر استفاده می­ شد. جنس این روبنده ها ابتدا از ابریشم نازک (قصب) بود، و بعدها تغییر شکل داد. این پوشش تا پایان دوره قاجار مرسوم بود.

شکل

روبنده از عناصر مهم پوشاک زنان به هنگام بیرون رفتن از خانه بود. مستطیلی از کتان سفید به پهنای شصت تا هفتاد سانتی­متر بود که صورت و قسمت جلویی سینه را می­ پوشاند. در قسمت بالا دارای دو مادگی بود که از دو طرف به گیره ای بنام قلابه یا چنگال روبنده متصل می­ شد و روبنده را روی سر نگاه می­ داشت. جنس این قلابه ها برای اعیان و اشراف از نقره یا طلا و جواهر و برای زنان فرودست از برنج به همراه نگین­های بدلی بود. قسمت جلوی چشم با یک توری به طول نه سانتی متر و به عرض تقریبی هفده سانتی متر پوشیده می شد تا دیدن جلو را برای زنان ممکن سازد.

کاربرد

هدف از روبنده این بود که صورت و آرایش زنان از چشم نامحرمان دور بماند. البته زنان جوان روبنده را لوله کرده و در یک طرف صورت زده و قسمتی از چشم و ابرو و زیبایی های صورت خود را در معرض دید قرار می دادند، ولی زنان پیر و مؤمنه تمام صورت خود را با آن می­ پوشاندند و فقط از چشمی آن برای دیدن استفاده می­ کردند. بالا زدن و پشت سر انداختن روبنده نوعی گستاخی و نشانه اعتراض به شمار می­ آمد و در شورش­ها و قیام­های عمومی که زنان نیز در آن شرکت می­ کردند، روبنده را به پشت سر انداخته تا مردان را بر سر غیرت آورند و به شورش ملحق شوند.

منابع

زنی قجر با روبنده بلند، از پوشاک زنان ایران زمین از کهن ترین زمان تا آغاز شاهنشاهی پهلوی، جلیل ضیاءپور

نویسنده: حکمت بروجردی