تفاوت میان نسخه‌های «چادر»
Boroujerdi (بحث | مشارکتها) |
Boroujerdi (بحث | مشارکتها) |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
[[پرونده:چادر.jpg|بندانگشتی|چادر و کلاه زن پالمیری، نقش برجسته گورستان، سده‌های دوم تا چهارم میلادی، موزه لوور<ref>گیرشمن، رومن (1370). ''هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی''. ترجمه فره‌وشی | [[پرونده:چادر.jpg|بندانگشتی|چادر و کلاه زن پالمیری، نقش برجسته گورستان، سده‌های دوم تا چهارم میلادی، موزه لوور<ref>گیرشمن، رومن (1370). ''هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی''. ترجمه بهرام فره‌وشی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ص82.</ref>|جایگزین=|300x300پیکسل]] | ||
چادر نامی عام برای اشکال مختلفی از پوششی است که بخش عمده‌ای از بدن و معمولا از سر تا پای زنان را می‌پوشاند.[[پرونده:چادر نیلی 1.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|زنی با چادر در دوره صفویه، نقاشی مینیاتور، اثر استاد رضا عباسی؛ سده یازدهم هجری قمری<ref>غیبی، مهرآسا (1384). ''هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی''. تهران: هیرمند. ص462.</ref>|450x450px]] | چادر نامی عام برای اشکال مختلفی از پوششی است که بخش عمده‌ای از بدن و معمولا از سر تا پای زنان را می‌پوشاند.[[پرونده:چادر نیلی 1.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|زنی با چادر در دوره صفویه، نقاشی مینیاتور، اثر استاد رضا عباسی؛ سده یازدهم هجری قمری<ref>غیبی، مهرآسا (1384). ''هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی''. تهران: هیرمند. ص462.</ref>|450x450px]] | ||
[[پرونده:تاریخ البسه.jpg|بندانگشتی|انواع چادر ایرانی از روی کتاب تاریخ البسه آلبرت رسینه<ref>Racinet, Albert (1998).''The historical encyclopedia of costume''.New York: Facts on File, p.111.</ref>|جایگزین=]] | [[پرونده:تاریخ البسه.jpg|بندانگشتی|انواع چادر ایرانی از روی کتاب تاریخ البسه آلبرت رسینه<ref>Racinet, Albert (1998).''The historical encyclopedia of costume''.New York: Facts on File, p.111.</ref>|جایگزین=]] | ||
| سطر ۸: | سطر ۸: | ||
<br /> | <br /> | ||
===ریشه‌شناسی=== | ===ریشه‌شناسی=== | ||
این واژه به سه صورت /čā.dur/, / čādir/, / čādar/ در متون آمده است و دارای معانی زیر بوده است: | این واژه به سه صورت /čā.dur/, / čādir/, / čādar/ در متون آمده است و دارای معانی زیر بوده است: خيمه، سایبان (نفیسی): | ||
وز فلسفی و مانوی و صابی و دهری درخواستم این حاجت و پرسیدم بی‌مَر | وز فلسفی و مانوی و صابی و دهری درخواستم این حاجت و پرسیدم بی‌مَر | ||
| سطر ۱۶: | سطر ۱۶: | ||
(ناصر خسرو 510/59) | (ناصر خسرو 510/59) | ||
بالاپوشی که زنان روی سر اندازند و همه اندام آنان را پوشاند | بالاپوشی که زنان روی سر اندازند و همه اندام آنان را پوشاند: [[معجر]]، [[باشامه]] | ||
بیارم ویس را بی‌کفش و چادَر پیاده چون سگان در پیش لشکر | بیارم ویس را بی‌کفش و چادَر پیاده چون سگان در پیش لشکر | ||
| سطر ۲۲: | سطر ۲۲: | ||
(ویس و رامین 140/85) | (ویس و رامین 140/85) | ||
لغت چادر، | لغت چادر، ظاهراً از طریق ترکی *čādïr >) čātïr) به معنای چادر، خیمه، که احتمالا از فارسی میانه: | ||
čādur [c'twl] به معنای | čādur [c'twl] به معنای [[معجر]]، باشامه مأخوذ است و به زبان فارسی میانه راه یافته است. لغت یادشده فارسی میانه است و ظاهراً با چَتر هم ریشه است. | ||
نیز در عربی: شادِر | نیز در عربی: شادِر: چادر، خیمه، شَوذَر:چادر، [[معجر]](< فارسی با ترکی) هندی: čādar (< فارسی).<ref name=":2">حسن دوست، محمد (1393). ''فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی''. ج ۲. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صص 987-988.</ref> | ||
[[پرونده:چادر نماز.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|چادر نماز]] | [[پرونده:چادر نماز.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|چادر نماز]] | ||
[[پرونده:زنی باچادر و بادبزن.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|زنی با چادر و بادبزن؛ یک نقاشی از سده دوازدهم هجری از کتابی چاپ شده توسط سفارت ایتالیا در تهران<ref>غیبی، مهرآسا (1384). ''هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی''. تهران: هیرمند. ص510.</ref>|370x370پیکسل]] | [[پرونده:زنی باچادر و بادبزن.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|زنی با چادر و بادبزن؛ یک نقاشی از سده دوازدهم هجری از کتابی چاپ شده توسط سفارت ایتالیا در تهران<ref>غیبی، مهرآسا (1384). ''هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی''. تهران: هیرمند. ص510.</ref>|370x370پیکسل]] | ||
[[پرونده:چادر 1.jpg|بندانگشتی|چادر یک شاهزاده اشکانی، مجسمه پرنسس وشفری (دختر اشک دهم) موزه بغداد<ref>گیرشمن، رومن (1370). ''هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی''. ترجمه بهرام | [[پرونده:چادر 1.jpg|بندانگشتی|چادر یک شاهزاده اشکانی، مجسمه پرنسس وشفری (دختر اشک دهم) موزه بغداد<ref>گیرشمن، رومن (1370). ''هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی''. ترجمه بهرام فره‌وشی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ص93.</ref>|جایگزین=|300x300پیکسل]][[پرونده:چادر دوران قاجار.jpg|بندانگشتی|340x340پیکسل|چادر دوران قاجار]][[پرونده:چادر کمری حسنا.jpg|بندانگشتی|چادر کمری حسنا]]<br /> | ||
===تاریخچه=== | ===تاریخچه=== | ||
====پیش از اسلام==== | ====پیش از اسلام==== | ||
| سطر ۳۶: | سطر ۳۶: | ||
====پس از اسلام==== | ====پس از اسلام==== | ||
شوذر معرب واژه چادر است که پس از اسلام مصطلح شد. در دوره اولیه اسلامی و پس از آن یعنی در دوران تمام حکومت‌های ایرانی از طاهریان تا ایلخانیان چادرهای زنان به رنگ‌های زرد و سفید و آبی و سیاه بود. در این دوره همراه چادر از [<nowiki/>[[روبنده]]]های ابریشمی نیز استفاده می‌شد. مینیاتوری در یکی از نسخه‌های قدیمی موزه ملی پاریس ترکان خاتون مادر سلطان محمد خوارزمشاه را نشان می‌دهد که در آن دو زن یکی با چادر سفید و دیگری با مقنعه و چادر سیاه نقاشی شده است. در دوره صفویان چادر بیشتر به رنگ سفید بوده و در دوره‌های افشاریه و زندیه در سفرنامه‌های اروپاییان از چادر سفید، سیاه یا بنفش به همراه بندی که در قسمت سر آن را نگه می‌داشت یاد شده است. در دوره قاجاریه هم پوشش اصلی زنان در خارج از خانه چادر بوده است. در دوران پهلوی اول چادر نشانه تحجر به شمار آمد و سرکردن آن از طرف دولت ممنوع اعلام شد. پس از انقلاب اسلامی چادر یکی از پوشش‌های اصلی زنان ایرانی به شمار آمد و حجاب برتر خوانده شد.<ref name=":4" /><br /> | |||
<br /> | <br /> | ||
| سطر ۴۳: | سطر ۴۳: | ||
====انواع چادر در گذشته==== | ====انواع چادر در گذشته==== | ||
آنچه در پیش از اسلام به چادر معروف بود سراندازی مستطیل شکل بوده | آنچه در پیش از اسلام به چادر معروف بود سراندازی مستطیل شکل بوده که سر تا پا را فرا می‌گرفته است. اما پس از اسلام چادر اشکال دیگری به خود گرفت، هرچند همچنان پوششی سراسری بود. جنس و رنگ آن نیز برحسب هر دوران متفاوت بوده است. چادر نماز معمولاً از جنس چیت، کرباس، مخمل و اطلس بود. مدل دیگر چادر از جنس کرباس چهار خانه به رنگ‌های آبی و قهوه‌ای بود که آن را چادر شب می‌نامیدند. نوع دیگر آن سیاه یا بنفش ریشه‌دار کتانی یا ابریشمی بود که در یزد بافته و بسیار بادوام بود. زنان اشراف اطراف آن را گلابتون‌دوزی و با حاشیه نقره‌ای تزئین می‌کردند. بعدها این نوع حاشیه‌دوزی منسوخ شد و به جای آن روی سر را به عرض دو سانتی‌متر به رنگ‌های آبی، قهوه‌ای و سفید حاشیه‌دوزی می‌کردند. زمانی جلوی چادر مشکی بندی انداخته و هنگام سرکردن آن، بند را پشت گردن می‌انداختند و یا بند را در قسمت جلوی چادر می‌دوختند و دوسر آن را آزاد می‌گذاشتند که هنگام سرکردن چادر آن را در پشت کمر محکم کنند. چادرهای عبایی که از بغداد آورده می‌شد بسیار گرانبها و مخصوص اشراف بود. چادر ساده، چادر قجری و عبا از انواع دوخت چادر در گذشته بوده که امروزه نیز متداول است.<ref name=":3">غیبی، مهرآسا (1384). ''هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی''. تهران: هیرمند. ص ۵۶۴.</ref> در افغانستان به هر [[روسری]] مستطیل شکلی چادر / čādar/ گفته می‌شود.<ref>''پوشاک در ایران زم‍ی‍ن'' (1382). ترجمه پیمان متین. تهران: امیرکبیر. ص 247.</ref> | ||
====انواع چادر در زمان حال==== | ====انواع چادر در زمان حال==== | ||
در سال‌های اخیر مدل‌های زیادی برای چادر طراحی شده است. هدف از طراحی همه این مدل‌ها آن است که چادر حجاب راحت‌تری شود و دست‌ها آزاد باشد. در هر کدام تلاش شده عیب‌های مدل‌های قبلی برطرف شود. به طور کلی می‌توان این چادرها را به سه دسته اصلی تقسیم کرد: دسته اول از الگوها تغییرات و برش‌هایی هستند که بر روی همان چادر ساده نیم دایره ایجاد شده‌اند تا دست‌ها برای استفاده آزاد باشند. مهمترین این چادرها عبارتند از چادر دانشجویی، چادر ملی، ملائک، جلابیب و ... . دسته دوم از این الگوها تغییراتی است که روی چادر اصیل عربی یا عبا انجام گرفته که معروف‌ترین آنها عبارتند از چادرهای لبنانی، صدفی، اماراتی، بحرینی. دسته سوم در حقیقت مانتوهای گشادی هستندکه پارچه‌ای برای حجاب سر به آنها متصل شده است. از این گروه می‌توان به چادر مریم، چادر شالی، چادر مارال، چادر شنلی یا چادر عقد اشاره کرد.<ref name=":0">روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: | در سال‌های اخیر مدل‌های زیادی برای چادر طراحی شده است. هدف از طراحی همه این مدل‌ها آن است که چادر حجاب راحت‌تری شود و دست‌ها آزاد باشد. در هر کدام تلاش شده عیب‌های مدل‌های قبلی برطرف شود. به طور کلی می‌توان این چادرها را به سه دسته اصلی تقسیم کرد: دسته اول از الگوها تغییرات و برش‌هایی هستند که بر روی همان چادر ساده نیم دایره ایجاد شده‌اند تا دست‌ها برای استفاده آزاد باشند. مهمترین این چادرها عبارتند از چادر دانشجویی، چادر ملی، ملائک، جلابیب و ... . دسته دوم از این الگوها تغییراتی است که روی چادر اصیل عربی یا عبا انجام گرفته که معروف‌ترین آنها عبارتند از چادرهای لبنانی، صدفی، اماراتی، بحرینی. دسته سوم در حقیقت مانتوهای گشادی هستندکه پارچه‌ای برای حجاب سر به آنها متصل شده است. از این گروه می‌توان به چادر مریم، چادر شالی، چادر مارال، چادر شنلی یا چادر عقد اشاره کرد.<ref name=":0">روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: آنارام. صص12-13.</ref> | ||
=====چادر ساده ایرانی===== | =====چادر ساده ایرانی===== | ||
اولین و معروف‌ترین چادر که از یک قواره پارچه یعنی بین 4 تا 6 متر بسته به قد افراد با عرض ۱۱۵ـ۱۱۰ سانتی‌متر به صورت دو تکه و تقریبا به شکل نیم دایره (در اصطلاح کله قندی) دوخته می‌شود. این نوع چادر در صورتی که رنگی و نخی باشد چادر نماز نامیده شده و به همراه مقنعه برای نماز و یا به تنهایی به عنوان حجاب در منزل استفاده می‌شود. البته هنوز در روستاها و شهرستان‌های کوچک چادر رنگی برای حجاب بیرون از منزل هم کاربرد دارد. چادر رنگی مجلسی که در مهمانی‌ها و عروسی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد معمولا از جنس ابریشم، حریر یا کرپ و مانند آن است. چادر مشکی که در بیرون از خانه کاربرد دارد و از جنس‌های کرپ، حریر، کریستال و مانند آن دوخته می‌شود. پارچه‌های چادری در دو مدل ساده و یا طرح‌دار هستند. بعضی از خانم‌ها برای اینکه چادر روی سر بماند به آن کش می‌دوزند.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: | اولین و معروف‌ترین چادر که از یک قواره پارچه یعنی بین 4 تا 6 متر بسته به قد افراد با عرض ۱۱۵ـ۱۱۰ سانتی‌متر به صورت دو تکه و تقریبا به شکل نیم دایره (در اصطلاح کله قندی) دوخته می‌شود. این نوع چادر در صورتی که رنگی و نخی باشد چادر نماز نامیده شده و به همراه مقنعه برای نماز و یا به تنهایی به عنوان حجاب در منزل استفاده می‌شود. البته هنوز در روستاها و شهرستان‌های کوچک چادر رنگی برای حجاب بیرون از منزل هم کاربرد دارد. چادر رنگی مجلسی که در مهمانی‌ها و عروسی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد معمولا از جنس ابریشم، حریر یا کرپ و مانند آن است. چادر مشکی که در بیرون از خانه کاربرد دارد و از جنس‌های کرپ، حریر، کریستال و مانند آن دوخته می‌شود. پارچه‌های چادری در دو مدل ساده و یا طرح‌دار هستند. بعضی از خانم‌ها برای اینکه چادر روی سر بماند به آن کش می‌دوزند.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: آنارام. صص14-20.</ref> | ||
=====چادر دانشجویی===== | =====چادر دانشجویی===== | ||
این چادر در سال 1378 توسط خانم منظره عراقی از روی چادر ساده طراحی شد؛ با این تفاوت که برای بیرون آوردن دست‌ها شکاف‌هایی در نظر گرفته شده که می‌توان بدون به هم زدن فرم چادر، به راحتی از دو دست برای انجام کارهای خود استفاده کرد. عیب چادر دانشجویی این است که سنگینی چادر به دلیل کله قندی بودن سر آن بر روی سر و شانه فرد می‌افتد.[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810] | این چادر در سال 1378 توسط خانم [[منظره عراقی]] از روی چادر ساده طراحی شد؛ با این تفاوت که برای بیرون آوردن دست‌ها شکاف‌هایی در نظر گرفته شده که می‌توان بدون به هم زدن فرم چادر، به راحتی از دو دست برای انجام کارهای خود استفاده کرد. عیب چادر دانشجویی این است که سنگینی چادر به دلیل کله قندی بودن سر آن بر روی سر و شانه فرد می‌افتد.[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810] | ||
====چادر ملی==== | ====چادر ملی==== | ||
چادر ملی به وسیله فتانه جنابی طراحی شده و برگرفته از چادر ساده ایرانی است. با این تفاوت که دارای آستین‌هایی برای بیرون آوردن دست‌ها است. در بعضی مدل‌های آن، آستین از آرنج به پایین است. آستین می‌تواند کلوش یا راسته باشد که معمولاً با حریر یا نوار و یا منجوق‌دوزی تزئین می‌شود. جلوی چادر می‌تواند باز باشد و یا به وسیله‌ی زیپ و دکمه مخفی بسته شود. چادر ملی معایبی مثل داشتن کشش هنگام پوشیدن چادر و یا پخش نشدن سنگینی چادر در تمام قسمت‌های آن را دارد.[https://www.magiran.com/article/1700877] | چادر ملی به وسیله [[فتانه جنابی]] طراحی شده و برگرفته از چادر ساده ایرانی است. با این تفاوت که دارای آستین‌هایی برای بیرون آوردن دست‌ها است. در بعضی مدل‌های آن، آستین از آرنج به پایین است. آستین می‌تواند کلوش یا راسته باشد که معمولاً با حریر یا نوار و یا منجوق‌دوزی تزئین می‌شود. جلوی چادر می‌تواند باز باشد و یا به وسیله‌ی زیپ و دکمه مخفی بسته شود. چادر ملی معایبی مثل داشتن کشش هنگام پوشیدن چادر و یا پخش نشدن سنگینی چادر در تمام قسمت‌های آن را دارد.[https://www.magiran.com/article/1700877] | ||
=====چادر کمری===== | =====چادر کمری===== | ||
چادر کمری یا قاجاری یکی از قدیمی‌ترین مدل‌های چادر در ایران است که در دوران حکومت قاجاریه رواج داشته و با [[روبنده]] می‌پوشیدند. این چادر مانند پیراهن از سر پوشیده می‌شد و از پشت یک‌سره است، از جلو دو تکه به نظر رسیده و با کمربندی از پشت گره می‌خورد، از همین رو سنگینی چادر گرفته می‌شود. قسمت بالایی که دسته‌های چادر است با کش روی سر ثابت شده و بلندی آن تا زانو می‌رسد. اگر شخص رو بگیرد، دو تکه بودن آن مشخص نمی‌شود.<ref name=":3" /> | چادر کمری یا قاجاری یکی از قدیمی‌ترین مدل‌های چادر در ایران است که در دوران حکومت قاجاریه رواج داشته و با [[روبنده]] می‌پوشیدند. این چادر مانند پیراهن از سر پوشیده می‌شد و از پشت یک‌سره است، از جلو دو تکه به نظر رسیده و با کمربندی از پشت گره می‌خورد، از همین رو سنگینی چادر گرفته می‌شود. قسمت بالایی که دسته‌های چادر است با کش روی سر ثابت شده و بلندی آن تا زانو می‌رسد. اگر شخص رو بگیرد، دو تکه بودن آن مشخص نمی‌شود.<ref name=":3" /> | ||
=====چادر حسنا===== | =====چادر حسنا===== | ||
این چادر با بهره‌گیری از چادر قجری توسط زهرا نیلچی‌زاده در سال 1381 طراحی شده است. تفاوت آن با چادر قجری این است که دسته‌های بلندتری دارد و دارای یک مقنعه آستین‌دار است که همراه آن پوشیده می‌شود.[https://www.rajanews.com/news/157840] | این چادر با بهره‌گیری از چادر قجری توسط [[زهرا نیلچی‌زاده]] در سال 1381 طراحی شده است. تفاوت آن با چادر قجری این است که دسته‌های بلندتری دارد و دارای یک مقنعه آستین‌دار است که همراه آن پوشیده می‌شود.[https://www.rajanews.com/news/157840] | ||
=====چادر شالدار===== | =====چادر شالدار===== | ||
چادرهای شالدار شبیه مانتو هستند که به آن شال دوخته شده و به وسیله زیپ مخفی بسته می‌شود. شال می‌تواند بلند یا کوتاه باشد. در مدل شال بلند، بلندی شال تا مچ پا ادامه دارد و در مدل شال کوتاه، بلندی شال تا آرنج دست می‌رسد.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: | چادرهای شالدار شبیه مانتو هستند که به آن شال دوخته شده و به وسیله زیپ مخفی بسته می‌شود. [[شال]] می‌تواند بلند یا کوتاه باشد. در مدل شال بلند، بلندی شال تا مچ پا ادامه دارد و در مدل شال کوتاه، بلندی شال تا آرنج دست می‌رسد.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: آنارام. صص53-54.</ref> | ||
=====چادر مریم===== | =====چادر مریم===== | ||
یکی از انواع چادرهای شالدار است که توسط منظره عراقی و به منظور رفع اشکالات چادر دانشجویی طراحی شد. حسن آن این است که دیگر سنگینی چادر روی سر و شانه‌های فرد نیست، بلکه سنگینی در کل چادر پخش می‌شود.[https://www.magiran.com/article/1700877] | یکی از انواع چادرهای شالدار است که توسط [[منظره عراقی]] و به منظور رفع اشکالات چادر دانشجویی طراحی شد. حسن آن این است که دیگر سنگینی چادر روی سر و شانه‌های فرد نیست، بلکه سنگینی در کل چادر پخش می‌شود.[https://www.magiran.com/article/1700877] | ||
=====چادر اماراتی===== | =====چادر اماراتی===== | ||
چادر اماراتی همان گونه که از نامش مشخص است یکی از انواع چادرهای عربی می باشد، با این تفاوت که به دلیل داشتن آستین‌های ۴۰ سانتی‌متری نسبت به دیگر مدل‌های عربی، اندامی‌تر است. جلوی این چادر به صورت باز طراحی شده و می‌توان آن را بنا به سلیقه‌های مختلف با زیپ و یا انواع دکمه بست.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: | چادر اماراتی همان گونه که از نامش مشخص است یکی از انواع چادرهای عربی می باشد، با این تفاوت که به دلیل داشتن آستین‌های ۴۰ سانتی‌متری نسبت به دیگر مدل‌های عربی، اندامی‌تر است. جلوی این چادر به صورت باز طراحی شده و می‌توان آن را بنا به سلیقه‌های مختلف با زیپ و یا انواع دکمه بست.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: آنارام. صص74-76.</ref> | ||
=====چادر لبنانی===== | =====چادر لبنانی===== | ||
این چادر آستین ندارد - جایی برای بیرون آوردن دست‌ها روی چادر ایجاد شده و یک مچ ۱۰ سانتی‌متری به آن دوخته شده است- و با کش روی سر می‌ایستد و جلوی آن به صورت مورب یعنی چپ و راست بسته می‌شود، به این صورت که به لبه‌ی طرف راست کش به اندازه‌ی مچ دوخته می‌شود که به دست چپ انداخته می‌شود و سمت چپ چادر در پهلوی راست نگه داشته می‌شود. چادر از زیر چانه و روی سینه به وسیله‌ی یک دکمه بسته می‌شود. امتیاز آن این است که کاملا پوشیده است و می‌توان زیر آن هر لباسی پوشید.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: | این چادر آستین ندارد - جایی برای بیرون آوردن دست‌ها روی چادر ایجاد شده و یک مچ ۱۰ سانتی‌متری به آن دوخته شده است- و با کش روی سر می‌ایستد و جلوی آن به صورت مورب یعنی چپ و راست بسته می‌شود، به این صورت که به لبه‌ی طرف راست کش به اندازه‌ی مچ دوخته می‌شود که به دست چپ انداخته می‌شود و سمت چپ چادر در پهلوی راست نگه داشته می‌شود. چادر از زیر چانه و روی سینه به وسیله‌ی یک دکمه بسته می‌شود. امتیاز آن این است که کاملا پوشیده است و می‌توان زیر آن هر لباسی پوشید.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: آنارام. صص83-85.</ref> | ||
=====چادر صدفی لبنانی===== | =====چادر صدفی لبنانی===== | ||
مدل کلی آن شبیه لبنانی است، با این تفاوت که در بالای سر آن مقنعه‌ای است که چانه دارد و چادر از جلو زیپ می‌خورد.[https://www.beytoote.com/mode/dress-formal/different-types2-tents.html] | مدل کلی آن شبیه لبنانی است، با این تفاوت که در بالای سر آن مقنعه‌ای است که چانه دارد و چادر از جلو زیپ می‌خورد.[https://www.beytoote.com/mode/dress-formal/different-types2-tents.html] | ||
| سطر ۸۱: | سطر ۸۲: | ||
این مدل چادر از اصیل‌ترین چادرهای عربی است که در میان اعراب به [[عبا]] معروف است. برای دوختن [[عبا]] پارچه بیشتری نسبت به انواع دیگر چادر استفاده می‌شود و همین امر باعث عریض شدن این مدل می‌گردد.[https://www.beytoote.com/mode/dress-formal/different-types2-tents.html][[پرونده:چادر بندری.jpg|بندانگشتی|270x270پیکسل|چادر بندری]] | این مدل چادر از اصیل‌ترین چادرهای عربی است که در میان اعراب به [[عبا]] معروف است. برای دوختن [[عبا]] پارچه بیشتری نسبت به انواع دیگر چادر استفاده می‌شود و همین امر باعث عریض شدن این مدل می‌گردد.[https://www.beytoote.com/mode/dress-formal/different-types2-tents.html][[پرونده:چادر بندری.jpg|بندانگشتی|270x270پیکسل|چادر بندری]] | ||
=====چادر مارال===== | =====چادر مارال===== | ||
منظره عراقی با ایده گرفتن از الگوی چادر عربی چادر مارال را طراحی کرد. چادر مارال همان عبای عربی است، ولی به جای اینکه روی سر قرار بگیرد روی شانه قرار گرفته و یک شال با دو دکمه از بالا به پشت شانه‌ها وصل می‌شود.[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810] | [[منظره عراقی]] با ایده گرفتن از الگوی چادر عربی چادر مارال را طراحی کرد. چادر مارال همان عبای عربی است، ولی به جای اینکه روی سر قرار بگیرد روی شانه قرار گرفته و یک شال با دو دکمه از بالا به پشت شانه‌ها وصل می‌شود.[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810] | ||
[[پرونده:چادر | [[پرونده:چادر گل ابریشمی.jpg|بندانگشتی|چادر گل ابریشمی یا بستکی<ref>صفا ایسینی، شایا (1388). ''پوشاک زنان هرمزگان''. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص192.</ref>]] | ||
=====جلابیب===== | =====جلابیب===== | ||
فاطمه کریمی‌زاده معلم حفظ قرآن در سال 1385 چادر جدیدی را به نام | [[فاطمه کریمی‌زاده]] معلم حفظ قرآن در سال 1385 چادر جدیدی را به نام جلابیب طراحی کرد. او نام جلابیب را از آیه 59 سوره مبارکه احزاب گرفت. جلابیب بر خلاف برخی مدل‌های جدید چادر اندامی و چسبان نیست و حتی فاصله بین دست و بدن توسط آستین مخفی که دارای آستین ساق دست و آستین زمستانی است، مشخص نیست. این چادر طوری طراحی شده که نیاز به سرکردن روسری یا مقنعه و پوشیدن مانتو و ساق دست ندارد و خودش به تنهایی حجاب کاملی است. جلابیب دارای یک شبه مقنعه است که کاملا به چادر دوخته شده است. به گفته طراح این چادر، 14 ویژگی در این مدل وجود دارد که آن را از مدل‌های چادر دیگر ممتاز می‌کند، از جمله اینکه یک آستین زمستانی در چادر تعبیه شده که کمی آزادتر است و این امکان را می‌دهد که در فصل سرد سال، بتوان لباس ضخیمی زیر چادر پوشید. جیب‌های مخفی داخل چادر و زیپی در فاصله بین مقنعه و چادر از ویژگی‌‍‌های این مدل چادر است.[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810] | ||
=====چادر نماز===== | =====چادر نماز===== | ||
چادری است که برای نماز یا اِحرام استفاده می‌شود. این چادرها عموما از پارچه‌های سفید ساده و یا پارچه‌های نخی (تترون، متقال، چلوار یا کُدری) گلدار با زمینه سفید تهیه می‌شوند و به آنها اصطلاحا پارچه چادر نمازی گفته می‌شود. چادر نماز یا دوخت چادر ساده را دارد و به همراه مقنعه یا بدون آن برای نماز استفاده می‌شود و یا به صورت چادر گردنی یا چادر مقنعه سرخود دوخته می‌شود.<ref>ذکاء، یحیی (1336). ''لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز''. تهران: | چادری است که برای نماز یا اِحرام استفاده می‌شود. این چادرها عموما از پارچه‌های سفید ساده و یا پارچه‌های نخی (تترون، متقال، چلوار یا کُدری) گلدار با زمینه سفید تهیه می‌شوند و به آنها اصطلاحا پارچه چادر نمازی گفته می‌شود. چادر نماز یا دوخت چادر ساده را دارد و به همراه مقنعه یا بدون آن برای نماز استفاده می‌شود و یا به صورت چادر گردنی یا چادر مقنعه سرخود دوخته می‌شود.<ref>ذکاء، یحیی (1336). ''لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز''. تهران: اداره‌کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه‌ها و فرهنگ عامه. صص29-31.</ref> | ||
=====چادر گردنی===== | =====چادر گردنی===== | ||
از انواع چادرهای نماز و اِحرام است که از دو تکه پارچه مستطیل شکل دوخته شده و شکل کیسه دارد. مستطیل پایینی کاملا بسته و مستطیل بالایی جلو باز است به طوری که دست‌ها را می‌توان از آن بیرون آورد. یک نوار پهن به درز وسط جلو دوخته می‌شود که در هنگام سر کردن دور گردن می‌افتد. این نوع چادر را به همراه مقنعه سر می‌کنند.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: | از انواع چادرهای نماز و اِحرام است که از دو تکه پارچه مستطیل شکل دوخته شده و شکل کیسه دارد. مستطیل پایینی کاملا بسته و مستطیل بالایی جلو باز است به طوری که دست‌ها را می‌توان از آن بیرون آورد. یک نوار پهن به درز وسط جلو دوخته می‌شود که در هنگام سر کردن دور گردن می‌افتد. این نوع چادر را به همراه مقنعه سر می‌کنند.<ref>روستا، معصومه (1397). ''دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب''. تهران: آنارام. صص59-60.</ref> | ||
=====چادر مقنعه سرخود===== | =====چادر مقنعه سرخود===== | ||
چادر مقنعه سرخود به دو صورت دوخته می‌شود: یک شکل آن که عموما برای نماز و احرام استفاده می‌شود همان چادر ساده است که جلوی آن دوخته شده و در قسمت صورت مانند مقنعه چانه دارد. به علاوه با کش یا بند به پشت سر بسته می‌شود. نوع دیگر آن چادر گردنی است که در قسمت بالا به صورت مقنعه است. | چادر مقنعه سرخود به دو صورت دوخته می‌شود: یک شکل آن که عموما برای نماز و احرام استفاده می‌شود همان چادر ساده است که جلوی آن دوخته شده و در قسمت صورت مانند مقنعه چانه دارد. به علاوه با کش یا بند به پشت سر بسته می‌شود. نوع دیگر آن چادر گردنی است که در قسمت بالا به صورت مقنعه است. | ||
=====چادر بندری===== | =====چادر بندری===== | ||
بانوان در استان هرمزگان چادری از جنس توری روشن و گلدار یا تیره و زیور دار مستطیل شکل و گاه نیم گرد دارند که در مواقع لازم از آن استفاده می‌کنند. یکی از راه‌های استفاده از چادر این است که زنان کارگر مقداری از گوشه چادر مستعمل خود را گرد هم می‌چیند و بر سر می‌دهند و کوزه‌های آب و اشیای سنگین را روی گوشه گرد چادر قرار می‌دهند. در این استان چادر را به دو صورت می‌پوشند چادر [[لا نیم لا]] و چادر [[کول]]. در این منطقه چادرهای خود را به شیوه‌های مختلف تزیین می‌کنند از جمله گلابتون‌دوزی روی پارچه ساده و قلاب‌دوزی بر لبه چادر که با آن | بانوان در استان هرمزگان چادری از جنس توری روشن و گلدار یا تیره و زیور دار مستطیل شکل و گاه نیم گرد دارند که در مواقع لازم از آن استفاده می‌کنند. یکی از راه‌های استفاده از چادر این است که زنان کارگر مقداری از گوشه چادر مستعمل خود را گرد هم می‌چیند و بر سر می‌دهند و کوزه‌های آب و اشیای سنگین را روی گوشه گرد چادر قرار می‌دهند. در این استان چادر را به دو صورت می‌پوشند چادر [[لا نیم لا]] و چادر [[کول]]. در این منطقه چادرهای خود را به شیوه‌های مختلف تزیین می‌کنند از جمله گلابتون‌دوزی روی پارچه ساده و قلاب‌دوزی بر لبه چادر که با آن لب بله می‌گویند. در قدیم از چادر تنها به هنگام مراسم ازدواج استفاده می‌شده و عروس در آن زمان آن را سر می‌کرده است در برخی مناطق به جای چادر از [[اورنی]] استفاده می‌کنند. در گذشته زنان قشم از چادر به این شکل استفاده نمی‌کردند. بلکه بالای یک دامن سیاه رنگ را روی سر خود می‌انداختند و به چادر سیاه یا چادر کمر بسته معروف بود.<ref>صفا ایسینی، شایا (1388). ''پوشاک زنان هرمزگان''. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص۱۰۴.</ref> | ||
[[پرونده:چادر گل ابریشمی (بستکی).jpg|بندانگشتی|340x340پیکسل|چادر گل ابریشمی (بستکی)<ref name=":5">صفا ایسینی، شایا (1388). ''پوشاک زنان هرمزگان''. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص۱89.</ref>]] | |||
[[پرونده:تزئینات لبه ی چادر بستکی.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|تزئینات لبه‌ی چادر بستکی (گل ابریشمی) به ترتیب از راست: مهره‌های سوختنی، نوار دالاک و تزئینات مثلثی با پولک<ref name=":5" />]] | |||
======انواع====== | ======انواع====== | ||
| سطر ۱۰۶: | سطر ۱۰۹: | ||
<br /> | <br /> | ||
==منابع== | |||
[[رده:پوشاک زنانه]] | [[رده:پوشاک زنانه]] | ||
[[رده:پوشش سر]] | [[رده:پوشش سر]] | ||
<references /><br /> | <references /><br /> | ||
==پیوند به بیرون== | |||
#[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810 پژوهشکده زن و خانواده] | #[http://wrc.ir/?action=News.Home&Type=3&ID=72810 پژوهشکده زن و خانواده] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۲
چادر نامی عام برای اشکال مختلفی از پوششی است که بخش عمده‌ای از بدن و معمولا از سر تا پای زنان را می‌پوشاند.
تعریف
چادر پارچه‌ای است مستطیل یا نیم دایره که سراسر بدن زنان را می‌پوشاند.
ریشه‌شناسی
این واژه به سه صورت /čā.dur/, / čādir/, / čādar/ در متون آمده است و دارای معانی زیر بوده است: خيمه، سایبان (نفیسی):
وز فلسفی و مانوی و صابی و دهری درخواستم این حاجت و پرسیدم بی‌مَر
از سنگ بسی ساخته‌ام بستر و بالین وز ابر بسی ساخته‌ام خیمه و چادَر
(ناصر خسرو 510/59)
بالاپوشی که زنان روی سر اندازند و همه اندام آنان را پوشاند: معجر، باشامه
بیارم ویس را بی‌کفش و چادَر پیاده چون سگان در پیش لشکر
(ویس و رامین 140/85)
لغت چادر، ظاهراً از طریق ترکی *čādïr >) čātïr) به معنای چادر، خیمه، که احتمالا از فارسی میانه:
čādur [c'twl] به معنای معجر، باشامه مأخوذ است و به زبان فارسی میانه راه یافته است. لغت یادشده فارسی میانه است و ظاهراً با چَتر هم ریشه است.
نیز در عربی: شادِر: چادر، خیمه، شَوذَر:چادر، معجر(< فارسی با ترکی) هندی: čādar (< فارسی).[۴]
تاریخچه
پیش از اسلام
این پوشش ایرانی برای اولین بار در دوره هخامنشیان گزارش شده است.[۷] در مهر ظریف و زیبایی که در موزه لوور فرانسه قرار دارد ملکه‌ای با لباس و تاج و چادر زنان هخامنشی بر مسند شاهانه تکیه زده است.[۸] در یک اثر از ابنیه ارگیلی در شمال غربی آناتولی زنان را سوار بر اسب به تصویر کشیده و پوششی مانند چادر بر سر آنها دیده می‌شود.[۹] در دوران اشکانیان نیز این پوشش دیده می‌شود. زنان اشکانی در پوشش سر و استفاده از چادر بسیار پیشرفته‌تر از هخامنشیان بودند. آنها پارچه‌ای را مانند شنل از روی دوش‌های خود می‌آویختند یا آن را روی کلاه عمامه‌وار خود که تقریبا بیشتر موهایشان را می‌پوشاند انداخته و آن را به صفحه‌ای فلزی و نقش‌دار در روی شانه یا سینه می‌بستند.[۱۰] برای ساسانیان چادر از عناصر مهم پوشش سر و تن بود. گاهی آن را مانند زنان روستایی دور کمر یا باسن می‌بستند یا مانند بالاپوش روی دوش خود می‌انداختند. کوزه موجود در موزه آرمیتاژ تصویر زنی را نشان می‌دهدکه چادری را بر روی باسن بسته است. بلندی چادر تا وسط پا می‌رسد.[۱۱]
پس از اسلام
شوذر معرب واژه چادر است که پس از اسلام مصطلح شد. در دوره اولیه اسلامی و پس از آن یعنی در دوران تمام حکومت‌های ایرانی از طاهریان تا ایلخانیان چادرهای زنان به رنگ‌های زرد و سفید و آبی و سیاه بود. در این دوره همراه چادر از [روبنده]های ابریشمی نیز استفاده می‌شد. مینیاتوری در یکی از نسخه‌های قدیمی موزه ملی پاریس ترکان خاتون مادر سلطان محمد خوارزمشاه را نشان می‌دهد که در آن دو زن یکی با چادر سفید و دیگری با مقنعه و چادر سیاه نقاشی شده است. در دوره صفویان چادر بیشتر به رنگ سفید بوده و در دوره‌های افشاریه و زندیه در سفرنامه‌های اروپاییان از چادر سفید، سیاه یا بنفش به همراه بندی که در قسمت سر آن را نگه می‌داشت یاد شده است. در دوره قاجاریه هم پوشش اصلی زنان در خارج از خانه چادر بوده است. در دوران پهلوی اول چادر نشانه تحجر به شمار آمد و سرکردن آن از طرف دولت ممنوع اعلام شد. پس از انقلاب اسلامی چادر یکی از پوشش‌های اصلی زنان ایرانی به شمار آمد و حجاب برتر خوانده شد.[۱۱]
انواع چادر
چادر بر حسب پارچه و مدل و نحوه دوخت آن انواع گوناگونی دارد.
انواع چادر در گذشته
آنچه در پیش از اسلام به چادر معروف بود سراندازی مستطیل شکل بوده که سر تا پا را فرا می‌گرفته است. اما پس از اسلام چادر اشکال دیگری به خود گرفت، هرچند همچنان پوششی سراسری بود. جنس و رنگ آن نیز برحسب هر دوران متفاوت بوده است. چادر نماز معمولاً از جنس چیت، کرباس، مخمل و اطلس بود. مدل دیگر چادر از جنس کرباس چهار خانه به رنگ‌های آبی و قهوه‌ای بود که آن را چادر شب می‌نامیدند. نوع دیگر آن سیاه یا بنفش ریشه‌دار کتانی یا ابریشمی بود که در یزد بافته و بسیار بادوام بود. زنان اشراف اطراف آن را گلابتون‌دوزی و با حاشیه نقره‌ای تزئین می‌کردند. بعدها این نوع حاشیه‌دوزی منسوخ شد و به جای آن روی سر را به عرض دو سانتی‌متر به رنگ‌های آبی، قهوه‌ای و سفید حاشیه‌دوزی می‌کردند. زمانی جلوی چادر مشکی بندی انداخته و هنگام سرکردن آن، بند را پشت گردن می‌انداختند و یا بند را در قسمت جلوی چادر می‌دوختند و دوسر آن را آزاد می‌گذاشتند که هنگام سرکردن چادر آن را در پشت کمر محکم کنند. چادرهای عبایی که از بغداد آورده می‌شد بسیار گرانبها و مخصوص اشراف بود. چادر ساده، چادر قجری و عبا از انواع دوخت چادر در گذشته بوده که امروزه نیز متداول است.[۱۲] در افغانستان به هر روسری مستطیل شکلی چادر / čādar/ گفته می‌شود.[۱۳]
انواع چادر در زمان حال
در سال‌های اخیر مدل‌های زیادی برای چادر طراحی شده است. هدف از طراحی همه این مدل‌ها آن است که چادر حجاب راحت‌تری شود و دست‌ها آزاد باشد. در هر کدام تلاش شده عیب‌های مدل‌های قبلی برطرف شود. به طور کلی می‌توان این چادرها را به سه دسته اصلی تقسیم کرد: دسته اول از الگوها تغییرات و برش‌هایی هستند که بر روی همان چادر ساده نیم دایره ایجاد شده‌اند تا دست‌ها برای استفاده آزاد باشند. مهمترین این چادرها عبارتند از چادر دانشجویی، چادر ملی، ملائک، جلابیب و ... . دسته دوم از این الگوها تغییراتی است که روی چادر اصیل عربی یا عبا انجام گرفته که معروف‌ترین آنها عبارتند از چادرهای لبنانی، صدفی، اماراتی، بحرینی. دسته سوم در حقیقت مانتوهای گشادی هستندکه پارچه‌ای برای حجاب سر به آنها متصل شده است. از این گروه می‌توان به چادر مریم، چادر شالی، چادر مارال، چادر شنلی یا چادر عقد اشاره کرد.[۱۴]
چادر ساده ایرانی
اولین و معروف‌ترین چادر که از یک قواره پارچه یعنی بین 4 تا 6 متر بسته به قد افراد با عرض ۱۱۵ـ۱۱۰ سانتی‌متر به صورت دو تکه و تقریبا به شکل نیم دایره (در اصطلاح کله قندی) دوخته می‌شود. این نوع چادر در صورتی که رنگی و نخی باشد چادر نماز نامیده شده و به همراه مقنعه برای نماز و یا به تنهایی به عنوان حجاب در منزل استفاده می‌شود. البته هنوز در روستاها و شهرستان‌های کوچک چادر رنگی برای حجاب بیرون از منزل هم کاربرد دارد. چادر رنگی مجلسی که در مهمانی‌ها و عروسی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد معمولا از جنس ابریشم، حریر یا کرپ و مانند آن است. چادر مشکی که در بیرون از خانه کاربرد دارد و از جنس‌های کرپ، حریر، کریستال و مانند آن دوخته می‌شود. پارچه‌های چادری در دو مدل ساده و یا طرح‌دار هستند. بعضی از خانم‌ها برای اینکه چادر روی سر بماند به آن کش می‌دوزند.[۱۵]
چادر دانشجویی
این چادر در سال 1378 توسط خانم منظره عراقی از روی چادر ساده طراحی شد؛ با این تفاوت که برای بیرون آوردن دست‌ها شکاف‌هایی در نظر گرفته شده که می‌توان بدون به هم زدن فرم چادر، به راحتی از دو دست برای انجام کارهای خود استفاده کرد. عیب چادر دانشجویی این است که سنگینی چادر به دلیل کله قندی بودن سر آن بر روی سر و شانه فرد می‌افتد.[۱]
چادر ملی
چادر ملی به وسیله فتانه جنابی طراحی شده و برگرفته از چادر ساده ایرانی است. با این تفاوت که دارای آستین‌هایی برای بیرون آوردن دست‌ها است. در بعضی مدل‌های آن، آستین از آرنج به پایین است. آستین می‌تواند کلوش یا راسته باشد که معمولاً با حریر یا نوار و یا منجوق‌دوزی تزئین می‌شود. جلوی چادر می‌تواند باز باشد و یا به وسیله‌ی زیپ و دکمه مخفی بسته شود. چادر ملی معایبی مثل داشتن کشش هنگام پوشیدن چادر و یا پخش نشدن سنگینی چادر در تمام قسمت‌های آن را دارد.[۲]
چادر کمری
چادر کمری یا قاجاری یکی از قدیمی‌ترین مدل‌های چادر در ایران است که در دوران حکومت قاجاریه رواج داشته و با روبنده می‌پوشیدند. این چادر مانند پیراهن از سر پوشیده می‌شد و از پشت یک‌سره است، از جلو دو تکه به نظر رسیده و با کمربندی از پشت گره می‌خورد، از همین رو سنگینی چادر گرفته می‌شود. قسمت بالایی که دسته‌های چادر است با کش روی سر ثابت شده و بلندی آن تا زانو می‌رسد. اگر شخص رو بگیرد، دو تکه بودن آن مشخص نمی‌شود.[۱۲]
چادر حسنا
این چادر با بهره‌گیری از چادر قجری توسط زهرا نیلچی‌زاده در سال 1381 طراحی شده است. تفاوت آن با چادر قجری این است که دسته‌های بلندتری دارد و دارای یک مقنعه آستین‌دار است که همراه آن پوشیده می‌شود.[۳]
چادر شالدار
چادرهای شالدار شبیه مانتو هستند که به آن شال دوخته شده و به وسیله زیپ مخفی بسته می‌شود. شال می‌تواند بلند یا کوتاه باشد. در مدل شال بلند، بلندی شال تا مچ پا ادامه دارد و در مدل شال کوتاه، بلندی شال تا آرنج دست می‌رسد.[۱۶]
چادر مریم
یکی از انواع چادرهای شالدار است که توسط منظره عراقی و به منظور رفع اشکالات چادر دانشجویی طراحی شد. حسن آن این است که دیگر سنگینی چادر روی سر و شانه‌های فرد نیست، بلکه سنگینی در کل چادر پخش می‌شود.[۴]
چادر اماراتی
چادر اماراتی همان گونه که از نامش مشخص است یکی از انواع چادرهای عربی می باشد، با این تفاوت که به دلیل داشتن آستین‌های ۴۰ سانتی‌متری نسبت به دیگر مدل‌های عربی، اندامی‌تر است. جلوی این چادر به صورت باز طراحی شده و می‌توان آن را بنا به سلیقه‌های مختلف با زیپ و یا انواع دکمه بست.[۱۷]
چادر لبنانی
این چادر آستین ندارد - جایی برای بیرون آوردن دست‌ها روی چادر ایجاد شده و یک مچ ۱۰ سانتی‌متری به آن دوخته شده است- و با کش روی سر می‌ایستد و جلوی آن به صورت مورب یعنی چپ و راست بسته می‌شود، به این صورت که به لبه‌ی طرف راست کش به اندازه‌ی مچ دوخته می‌شود که به دست چپ انداخته می‌شود و سمت چپ چادر در پهلوی راست نگه داشته می‌شود. چادر از زیر چانه و روی سینه به وسیله‌ی یک دکمه بسته می‌شود. امتیاز آن این است که کاملا پوشیده است و می‌توان زیر آن هر لباسی پوشید.[۱۸]
چادر صدفی لبنانی
مدل کلی آن شبیه لبنانی است، با این تفاوت که در بالای سر آن مقنعه‌ای است که چانه دارد و چادر از جلو زیپ می‌خورد.[۵]
چادر حجازی
در این مدل، آستین را واضح‌تر می‌توان دید، زیرا شکل معمولی دارد و از زیر بغل برش می‌خورد. همانند چادر لبنانی مورب بسته می‌شود.[۶]
چادر عبایی یا جده
این مدل چادر از اصیل‌ترین چادرهای عربی است که در میان اعراب به عبا معروف است. برای دوختن عبا پارچه بیشتری نسبت به انواع دیگر چادر استفاده می‌شود و همین امر باعث عریض شدن این مدل می‌گردد.[۷]
چادر مارال
منظره عراقی با ایده گرفتن از الگوی چادر عربی چادر مارال را طراحی کرد. چادر مارال همان عبای عربی است، ولی به جای اینکه روی سر قرار بگیرد روی شانه قرار گرفته و یک شال با دو دکمه از بالا به پشت شانه‌ها وصل می‌شود.[۸]
جلابیب
فاطمه کریمی‌زاده معلم حفظ قرآن در سال 1385 چادر جدیدی را به نام جلابیب طراحی کرد. او نام جلابیب را از آیه 59 سوره مبارکه احزاب گرفت. جلابیب بر خلاف برخی مدل‌های جدید چادر اندامی و چسبان نیست و حتی فاصله بین دست و بدن توسط آستین مخفی که دارای آستین ساق دست و آستین زمستانی است، مشخص نیست. این چادر طوری طراحی شده که نیاز به سرکردن روسری یا مقنعه و پوشیدن مانتو و ساق دست ندارد و خودش به تنهایی حجاب کاملی است. جلابیب دارای یک شبه مقنعه است که کاملا به چادر دوخته شده است. به گفته طراح این چادر، 14 ویژگی در این مدل وجود دارد که آن را از مدل‌های چادر دیگر ممتاز می‌کند، از جمله اینکه یک آستین زمستانی در چادر تعبیه شده که کمی آزادتر است و این امکان را می‌دهد که در فصل سرد سال، بتوان لباس ضخیمی زیر چادر پوشید. جیب‌های مخفی داخل چادر و زیپی در فاصله بین مقنعه و چادر از ویژگی‌‍‌های این مدل چادر است.[۹]
چادر نماز
چادری است که برای نماز یا اِحرام استفاده می‌شود. این چادرها عموما از پارچه‌های سفید ساده و یا پارچه‌های نخی (تترون، متقال، چلوار یا کُدری) گلدار با زمینه سفید تهیه می‌شوند و به آنها اصطلاحا پارچه چادر نمازی گفته می‌شود. چادر نماز یا دوخت چادر ساده را دارد و به همراه مقنعه یا بدون آن برای نماز استفاده می‌شود و یا به صورت چادر گردنی یا چادر مقنعه سرخود دوخته می‌شود.[۲۰]
چادر گردنی
از انواع چادرهای نماز و اِحرام است که از دو تکه پارچه مستطیل شکل دوخته شده و شکل کیسه دارد. مستطیل پایینی کاملا بسته و مستطیل بالایی جلو باز است به طوری که دست‌ها را می‌توان از آن بیرون آورد. یک نوار پهن به درز وسط جلو دوخته می‌شود که در هنگام سر کردن دور گردن می‌افتد. این نوع چادر را به همراه مقنعه سر می‌کنند.[۲۱]
چادر مقنعه سرخود
چادر مقنعه سرخود به دو صورت دوخته می‌شود: یک شکل آن که عموما برای نماز و احرام استفاده می‌شود همان چادر ساده است که جلوی آن دوخته شده و در قسمت صورت مانند مقنعه چانه دارد. به علاوه با کش یا بند به پشت سر بسته می‌شود. نوع دیگر آن چادر گردنی است که در قسمت بالا به صورت مقنعه است.
چادر بندری
بانوان در استان هرمزگان چادری از جنس توری روشن و گلدار یا تیره و زیور دار مستطیل شکل و گاه نیم گرد دارند که در مواقع لازم از آن استفاده می‌کنند. یکی از راه‌های استفاده از چادر این است که زنان کارگر مقداری از گوشه چادر مستعمل خود را گرد هم می‌چیند و بر سر می‌دهند و کوزه‌های آب و اشیای سنگین را روی گوشه گرد چادر قرار می‌دهند. در این استان چادر را به دو صورت می‌پوشند چادر لا نیم لا و چادر کول. در این منطقه چادرهای خود را به شیوه‌های مختلف تزیین می‌کنند از جمله گلابتون‌دوزی روی پارچه ساده و قلاب‌دوزی بر لبه چادر که با آن لب بله می‌گویند. در قدیم از چادر تنها به هنگام مراسم ازدواج استفاده می‌شده و عروس در آن زمان آن را سر می‌کرده است در برخی مناطق به جای چادر از اورنی استفاده می‌کنند. در گذشته زنان قشم از چادر به این شکل استفاده نمی‌کردند. بلکه بالای یک دامن سیاه رنگ را روی سر خود می‌انداختند و به چادر سیاه یا چادر کمر بسته معروف بود.[۲۲]
.jpg)
انواع
از انواع چادر بندری می‌توان به این موارد اشاره کرد:
چادر گل ابریشمی :چادری با پارچه ساده که روی آن با نخ‌های ابریشمی گلدوزی می‌کنند و دارای تزئینات می‌باشد.
چادر وِل: چادری با پارچه کاملاً ساده که تنها در لبه آن دارای تزئینات می‌باشد.
چادر بَستَکی (گل ابریشمی یا اسبابی): تزئینات بر روی چادرهای بَستَکی تنها در دور چادر از بالای سر تا حوالی انتهای دست‌ها می‌باشد. از بالای سر تا حوالی انتهای بازو از مهره‌ای به نام سوختنی استفاده می‌شده است.[۲۴]
منابع
- ↑ گیرشمن، رومن (1370). هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی. ترجمه بهرام فره‌وشی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ص82.
- ↑ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص462.
- ↑ Racinet, Albert (1998).The historical encyclopedia of costume.New York: Facts on File, p.111.
- ↑ حسن دوست، محمد (1393). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. ج ۲. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صص 987-988.
- ↑ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص510.
- ↑ گیرشمن، رومن (1370). هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی. ترجمه بهرام فره‌وشی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ص93.
- ↑ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص ۱۳۱.
- ↑ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص ۱۳۲.
- ↑ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص ۱۳۰.
- ↑ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص ۱۷۹.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص ۲۲۶.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند. ص ۵۶۴.
- ↑ پوشاک در ایران زم‍ی‍ن (1382). ترجمه پیمان متین. تهران: امیرکبیر. ص 247.
- ↑ روستا، معصومه (1397). دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب. تهران: آنارام. صص12-13.
- ↑ روستا، معصومه (1397). دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب. تهران: آنارام. صص14-20.
- ↑ روستا، معصومه (1397). دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب. تهران: آنارام. صص53-54.
- ↑ روستا، معصومه (1397). دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب. تهران: آنارام. صص74-76.
- ↑ روستا، معصومه (1397). دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب. تهران: آنارام. صص83-85.
- ↑ صفا ایسینی، شایا (1388). پوشاک زنان هرمزگان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص192.
- ↑ ذکاء، یحیی (1336). لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز. تهران: اداره‌کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه‌ها و فرهنگ عامه. صص29-31.
- ↑ روستا، معصومه (1397). دوخت ۳۵ مدل چادر و انواع پوشش حجاب. تهران: آنارام. صص59-60.
- ↑ صفا ایسینی، شایا (1388). پوشاک زنان هرمزگان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص۱۰۴.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ صفا ایسینی، شایا (1388). پوشاک زنان هرمزگان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص۱89.
- ↑ صفا ایسینی، شایا (1388). پوشاک زنان هرمزگان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص۱۰۵.
پیوند به بیرون
نویسنده: حکمت بروجردی