جمعیت نسوان وطنخواه ایران

تاریخچه

انجمن نسوان وطنخواه در سال 1300 ش. توسط محترم اسکندری تأسیس شد.

پدر محترم اسکندری در اوایل انقلاب مشروطه از اعضای «انجمن آدمیت» بود. این انجمن جزو اولین محافل فراماسونری در ایران بود. محترم اسکندری به دلیل همکاری پدرش با این محافل و تحت تأثیر افکار آنها به کمک عده ای از زنان «جمعیت نسوان وطنخواه» را تشکیل داد. این انجمن کمکهای محرمانه ای را نیز از دولت دریافت می کرد. مهمترین هدف این انجمن احقاق حقوق زنان بخصوص پس از انقلاب مشروطه ذکر شده است. این انجمن برای تغییر فرهنگ دینی و ملی زنان و اقتدا به الگوهای غربی تلاش‌های گسترده‌ای انجام داد. از آنجایی که اعضای آن به اقشار متوسط و بالای زنان جامعه ایران محدود می شدند، هیچگاه نتوانستند به تشکلی فراگیر و سراسری تبدیل شوند. نورالهدی منگنه، فخرآفاق پارسای، فخر عظمی اغون (عادل خلعتبری)، مستوره افشار از اعضای سرشناس این انجمن بودند.

اهداف

در اساسنامه انجمن نیز به اهداف زیر اشاره شده است:

سعی در تهذیب و تربیت دختران

ترویج صنایع وطنی

باسواد کردن زنان

نگاهداری از دختران بی کس

تأسیس مریضخانه برای زنان فقیر

تشکیل هیأت تعاونی به منظور تکمیل صنایع داخلی

مساعدت مادی و معنوی نسبت به مدافعان وطن در موقع جنگ

فعالیتها

برپایی مراسم سخنرانی: اعضای این انجمن هرکجا عده‌ای از زنان و دختران حضور داشتند سخنرانی کرده و آنها را به تفکر در مورد وضع زنان در ایران و مقایسه آن با زنان اروپایی تشویق می کردند.

تشکیل کلاس اکابر برای خانم‌های بزرگسال: در اواخر سال 1302 هیئت مدیره جمعیت، مدرسه اکابر مخصوص آموزش زنان بزرگسال را تأسیس کرد و به پیشنهاد نورالهدی منگنه قرار شد ابتدا یک کلاس برای بیسوادان دایر شود و بعد آن را به صورت یک دبیرستان دربیاورند. شاگردان در این مدرسه به صورت رایگان پذیرفته می‌شدند.

اجرای نمایشنامه: یکی دیگر از راه‌هایی که «جمعیت نسوان وطنخواه» برای ترویج دیدگاهها و ارزش‌های خود از آن بهره گرفتند، برپایی و اجرای تئاتر و نمایشنامه بود.

انتشار مجله «نسوان وطنخواه»: این نشریه در سال 1301 به مدیریت ملوک اسکندری منتشر شد و تا سال 1305 نیز انتشار آن ادامه داشت. مندرجات مجله غالباً مطالب مربوط به زنان و تربیت دوشیزگان بود. این مجله تلاش داشت تا تغییراتی در طرز تفکر و زندگی زنان ایجاد کند. مطالب مندرج در این نشریه بیشتر حول مباحث ذیل بود:

معرفی زنان مشهور غربی، ترویج انواع مد لباس: آین انجمن با مقایسه زنان مذهبی و سنتی ایرانی با زنان فرنگی زنان ایرانی را کهنه گرا، خرافاتی، بی‌سواد، بدبخت نمایش میداد و زنان فرنگی را زنانی امروزی، اجتماعی، باسواد و سعادتمند معرفی می‌کرد.

شاید بتوان گفت مهمترین اقدام این انجمن سوزاندن نسخه هایی از کتاب «حیله های زنان» در میدان توپخانه تهران باشد. جمعیت نسوان وطنخواه گرایش سوسیالیستی داشت و در حالی که دارای ۱۹۵ عضو رسمی بود در ۱۳۱۲ ه. ش با فرمان شخص رضاخان منحل شد. [۱]

منابع

آفاری، ژانت (1377). انجمن های نیمه سری زنان. ترجمة جواد یوسفیان. تهران: بانو.

بامداد، بدرالملوک (1348). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: ابن سینا.

ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران.

فتحی، مریم (1383). کانون بانوان: با رویکردی به ریشه های تاریخی حرکتهای زنان در ایران. تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.