تفاوت میان نسخه‌های «مریم اردلانی»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
مریم اردلان دختر حاج فتح الملک در سال 1271ش. در تهران به دنیا آمد. پس از ازدواج و با شروع جنگ جهانی اول به سنندج رفته و در املاک پدری‌اش اقامت گزید. وی آموزگار و بنیان‌گذار اولین مدرسه دخترانه در سنندج بود.<ref>فرخ زاد، پوران (1381). ''کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز''. تهران: قطره. ص78.</ref>
مریم اردلانی (1271-1345ش) از مدیران و فعالان فرهنگی و بنیان‌گذار اولین مدرسه دخترانه در سنندج بود.<ref>فرخ‌زاد، پوران (1381). ''کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز''. تهران: قطره. ص78.</ref>


{{TOClimit}}
{{TOClimit}}


===زندگی‌نامه===
===زندگی‌نامه===
مریم اردلان دختر حاج فتح الملک در سال 1271ش. در تهران به دنیا آمد. وی تحصیلاتش را در مدرسه بیت ئیل به پایان رساند. [[مدرسه دخترانه آمریکایی]] نخستین مدرسه دخترانه در تهران بود. این مدرسه توسط مبلغان مسیحی (مسیونرهای) آمریکایی در سال ۱۲۵۳ تأسیس شد و بعدها تبدیل به مدرسه ایران بیت‌ئیل و بعد، کالج دماوند شد. تا سال ۱۲۶۷ فقط دختران مسیحی می‌توانستند در آن ثبت نام کنند. از آن سال به بعد دختران زرتشتی و یهودی نیز وارد این مدرسه شدند و در سال ۱۲۷۵ دختران مسلمان نیز از سوی دولت اجازه ورود به این مدرسه را پیدا کردند.<ref>ساناساریان، الیز (1384). ''جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)''. ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران. ص68.</ref> نخستین دانش‌آموختگان ایرانی مسلمان این مدرسه [[مهرتاج رخشان]] و مریم اردلان نام داشتند.<ref name=":2" /> در جشن فارغ‌التحصیلی خود برای نخستین بار در موضوع آزادی زنان سخنرانی کرد که مورد توجه همگان قرار گرفت. اردلان پس از فراغت از تحصیل در همان مدرسه به تدریس ریاضی مشغول شد.<ref name=":0">دژم، عذرا (1384). ''اولین زنان''. تهران: علم. صص48-50.</ref> سپس به پیشنهاد [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D8%B1%D8%AF%D9%86 ساموئل مارتین جردن] برای مدت یک سال مدرسه ایران بیت‌ئیل را ترک و مأمور خدمت در مدرسه ایتام سپهدار شد. وی پس از مراجعت به محل خدمت سابق خود به تقاضای رئیس [https://portals.nlai.ir/zanan/index.php/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3_(%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87) مدرسه ناموس] به تدریس دروس علمی و ریاضیات آن دبیرستان مشغول شد. مریم اردلان پس از 4 سال تدریس با غلامعلی خان اردلان که از بستگان نزدیک وی بود، ازدواج کرد و چون برحسب دستور وزارت امور خارجه غلامعلی اردلان مأمور خدمت در ترکیه شده بود راهی سنندج شدند تا از آنجا به ترکیه عزیمت کنند ولی در همان ایام به علت پیش آمدن جنگ جهانی اول به ناچار در سنندج و در املاک پدری اردلان اقامت گزیدند.<ref name=":1" />
مریم اردلانی فرزند شاه میر در سال 1271ش. در تهران به دنیا آمد. او تحصیلاتش را در مدرسه [[مدرسه دخترانه آمریکایی]] که نخستین مدرسه دخترانه در تهران بود به پایان رساند. این مدرسه توسط مبلغان مسیحی (مسیونرهای) آمریکایی در سال ۱۲۵۳ تأسیس شد و بعدها تبدیل به مدرسه ایران بیت‌ئیل و بعد، کالج دماوند شد. او و [[مهرتاج رخشان]] از نخستین دانش‌آموختگان ایرانی مسلمان این مدرسه بودند.<ref name=":2" /> مریم در جشن فارغ‌التحصیلی خود برای نخستین بار در موضوع آزادی زنان سخنرانی کرد که مورد توجه همگان قرار گرفت. او با غلامعلی خان اردلان که از بستگان نزدیک وی بود، ازدواج کرد و چون غلامعلی اردلان مأمور خدمت در ترکیه شده بود راهی سنندج شدند تا از آنجا به ترکیه عزیمت کنند، ولی در همان ایام به علت پیش آمدن جنگ جهانی اول به ناچار در سنندج و در املاک پدری اردلانی اقامت گزیدند.<ref name=":1" />
 


<br />
===فعالیت حرفه‌ای===
===فعالیت حرفه‌ای===
مریم اردلان آموزگار و بنیان‌گذار اولین مدرسه دخترانه در سنندج بود. وی به دلیل علاقه به سوادآموزی دختران، منزل خود را به مدرسه تبدیل کرد و ضمن تدریس به تعلیم خیاطی و کارهای دستی مشغول شد. پس از چندی در سال 1305 به درخواست حاکم کردستان، مدرسه شخصی او به مدرسه دولتی تبدیل شد و نام این مدرسه به یاد مستوره اردلان ([[مستوره کردستانی]]) از زنان سخنور کردستان، [[مدرسه مستوره اردلان]] نامیده شد.<ref name=":1">خشایار وزیری، فخری قویمی (1352). ''کارنامه زنان مشهور ایران.'' تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص113-116.</ref>
اردلانی پس از فراغت از تحصیل در مدرسه بیت‌ئیل به تدریس ریاضی مشغول شد.<ref name=":0">دژم، عذرا (1384). ''اولین زنان''. تهران: علم. صص48-50.</ref> سپس به پیشنهاد [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D8%B1%D8%AF%D9%86 ساموئل مارتین جردن] برای مدت یک سال مدرسه ایران بیت‌ئیل را ترک و مأمور خدمت در مدرسه ایتام سپهدار شد. پس از آن به تقاضای رئیس [[مدرسه ناموس]] به تدریس دروس علمی و ریاضیات آن دبیرستان مشغول شد.
 
مریم اردلانی در زمان حضور در سنندج در منزل خود به تعلیم و تربیت دختران سنندجی پرداخت و مدرسه کوچکی را برپا نمود و  به زنان و دختران خواندن و نوشتن می‌آموخت، به علاوه گلدوزی و خیاطی نیز تعلیم می‌داد. در سال 1303 مظفرخان سردار انتصار حاکم سنندج به او پیشنهاد کرد که حاضر است در بودجه مدارس پسرانه مبلغی برای گسترش مدرسه خصوصی او در اختیار ایشان بگذارد؛ اما خانم اردلانی پیشنهاد او را نپذیرفت و از وی خواست که اقداماتی برای دولتی شدن آن مدرسه دخترانه بنماید. در نتیجه تلاش سردار انتصار در سال 1305 وزارت معارف با تبدیل مدرسه خصوصی به دولتی و به ریاست خود مریم اردلانی موافقت کرد و حکم مربوطه صادر شد.<ref>حیرت سجادی، عبدالحمید (1380). ''پیشینه آموزش و پرورش کردستان''. تهران: عابد. ص233.</ref> او مدرسه را به یاد مستوره اردلان ([[مستوره کردستانی]]) از زنان سخنور کردستان، [[مدرسه مستوره اردلان]] نامید.<ref name=":1">خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). ''کارنامه زنان مشهور ایران.'' تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص113-116.</ref>
 
مریم اردلانی پس از چند سال فعالیت در این مدرسه به تهران آمد و در اسفند 1308 تا سال 1314 در دو مدرسه به عنوان مدیر و مدتی نیز به عنوان بازرس در وزارت فرهنگ خدمت می‌کرد. او در سال 1317 به ریاست هنرستان دختران انتخاب شد.<ref name=":1" />اردلانی مدتی نیز رئیس پرورشگاه دختران بود.<ref name=":2">بامداد، بدرالملوک (1348). ''زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید''. ج2. تهران: ابن سینا. ص70. </ref>او که به زبان انگلیسی مسلط بود به نمایندگی از وزارت فرهنگ در بنگاه خاور نزدیک (ورامین) در امور فرهنگی گماشته شد<ref name=":1" /> و به علاوه در اداره اصل چهار مأمور تربیت معلم در روستاها شد.<ref>پیرنیا، منصوره (1374). ''سالار زنان ایران''. واشنگتن: مهر ایران. ص60.</ref>مریم اردلانی علیرغم ابتلا به بیماری قلبی تا سال 1345 که چشم از جهان فرو بست پیوسته به خدمات فرهنگی خود ادامه داد.<ref name=":0" />


مریم اردلان پس از چند سال فعالیت در این مدرسه به تهران آمد و در اسفند 1308 تا سال 1314 در دو مدرسه دبستان به عنوان مدیر به انجام وظیفه مشغول شد. وی با حکم وزیر فرهنگ وقت، مدتی نیز به عنوان بازرس در وزارت فرهنگ مشغول به کار بود. همچنین مریم اردلان به خاطر خدمات فرهنگی خود مدال درجه یک علمی وزارت فرهنگ را به دست آورد. وی در سال 1317 به ریاست هنرستان دختران انتخاب شد. در آن سمت نیز بانی خدمات ارزنده و شایسته‌ای بود.<ref name=":1" />


مریم اردلان مدتی نیز رئیس پرورشگاه دختران بود. این مراکز تربیتی در سال ۱۳۱۹ تعطیل و به دولت واگذار شد.<ref name=":2">بامداد، بدرالملوک (1348). ''زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید''. ج2. تهران: ابن سینا. ص70. </ref> وی به دلیل تسلط به زبان انگلیسی توسط وزارت فرهنگ دعوت شد که نمایندگی این وزارت را در بنگاه خاور نزدیک (ورامین) در امور فرهنگی بر عهده بگیرد.<ref name=":1" /> وی همچنین در اداره اصل چهار مأمور تربیت معلم در روستاها بود.<ref>پیرنیا، منصوره (1374). ''سالار زنان ایران''. واشنگتن: مهر ایران. ص60.</ref>
=== مفاخر ===
مریم اردلانی به خاطر خدمات فرهنگی خود مدال درجه یک علمی وزارت فرهنگ را به دست آورد.<ref name=":1" />


مریم اردلان علیرغم ابتلا به بیماری قلبی همچنان در خدمات فرهنگی مشغول بود تا سال 1345 که چشم از جهان فرو بست.<ref name=":0" />


<br />
==منابع==
==منابع==
[[رده:زنان معلم]]
[[رده:زنان معلم]]
سطر ۲۹: سطر ۳۱:




نویسنده: سمیه سادات هاشمی
== نگارخانه ==
<gallery>
پرونده:مریم اردلانی-1.JPG|موافقت با استخدام مریم اردلانی در وزارت آموزش و پرورش، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
پرونده:مریم اردلانی-2.JPG|قرارداد استخدام مریم اردلانی به سمت مدیریت دبستان شماره 15 دختران مرکز در سال 1316، صفحه اول، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
پرونده:مریم اردلانی.JPG|قرارداد استخدام مریم اردلانی به سمت مدیریت دبستان شماره 15 دختران مرکز در سال 1316، صفحه دوم، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
پرونده:مریم اردلانی-3.JPG|گواهی تولد و شناسنامه مریم اردلانی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
پرونده:مریم اردلانی-4.JPG|گواهی تولد و شناسنامه مریم اردلانی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
</gallery>نویسنده: سمیه سادات هاشمی
[[رده:زنان مدیر]]
[[رده:زنان فعال فرهنگی]]
[[رده:اولین زنان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۲

مریم اردلانی (1271-1345ش) از مدیران و فعالان فرهنگی و بنیان‌گذار اولین مدرسه دخترانه در سنندج بود.[۱]

زندگی‌نامه

مریم اردلانی فرزند شاه میر در سال 1271ش. در تهران به دنیا آمد. او تحصیلاتش را در مدرسه مدرسه دخترانه آمریکایی که نخستین مدرسه دخترانه در تهران بود به پایان رساند. این مدرسه توسط مبلغان مسیحی (مسیونرهای) آمریکایی در سال ۱۲۵۳ تأسیس شد و بعدها تبدیل به مدرسه ایران بیت‌ئیل و بعد، کالج دماوند شد. او و مهرتاج رخشان از نخستین دانش‌آموختگان ایرانی مسلمان این مدرسه بودند.[۲] مریم در جشن فارغ‌التحصیلی خود برای نخستین بار در موضوع آزادی زنان سخنرانی کرد که مورد توجه همگان قرار گرفت. او با غلامعلی خان اردلان که از بستگان نزدیک وی بود، ازدواج کرد و چون غلامعلی اردلان مأمور خدمت در ترکیه شده بود راهی سنندج شدند تا از آنجا به ترکیه عزیمت کنند، ولی در همان ایام به علت پیش آمدن جنگ جهانی اول به ناچار در سنندج و در املاک پدری اردلانی اقامت گزیدند.[۳]


فعالیت حرفه‌ای

اردلانی پس از فراغت از تحصیل در مدرسه بیت‌ئیل به تدریس ریاضی مشغول شد.[۴] سپس به پیشنهاد ساموئل مارتین جردن برای مدت یک سال مدرسه ایران بیت‌ئیل را ترک و مأمور خدمت در مدرسه ایتام سپهدار شد. پس از آن به تقاضای رئیس مدرسه ناموس به تدریس دروس علمی و ریاضیات آن دبیرستان مشغول شد.

مریم اردلانی در زمان حضور در سنندج در منزل خود به تعلیم و تربیت دختران سنندجی پرداخت و مدرسه کوچکی را برپا نمود و به زنان و دختران خواندن و نوشتن می‌آموخت، به علاوه گلدوزی و خیاطی نیز تعلیم می‌داد. در سال 1303 مظفرخان سردار انتصار حاکم سنندج به او پیشنهاد کرد که حاضر است در بودجه مدارس پسرانه مبلغی برای گسترش مدرسه خصوصی او در اختیار ایشان بگذارد؛ اما خانم اردلانی پیشنهاد او را نپذیرفت و از وی خواست که اقداماتی برای دولتی شدن آن مدرسه دخترانه بنماید. در نتیجه تلاش سردار انتصار در سال 1305 وزارت معارف با تبدیل مدرسه خصوصی به دولتی و به ریاست خود مریم اردلانی موافقت کرد و حکم مربوطه صادر شد.[۵] او مدرسه را به یاد مستوره اردلان (مستوره کردستانی) از زنان سخنور کردستان، مدرسه مستوره اردلان نامید.[۳]

مریم اردلانی پس از چند سال فعالیت در این مدرسه به تهران آمد و در اسفند 1308 تا سال 1314 در دو مدرسه به عنوان مدیر و مدتی نیز به عنوان بازرس در وزارت فرهنگ خدمت می‌کرد. او در سال 1317 به ریاست هنرستان دختران انتخاب شد.[۳]اردلانی مدتی نیز رئیس پرورشگاه دختران بود.[۲]او که به زبان انگلیسی مسلط بود به نمایندگی از وزارت فرهنگ در بنگاه خاور نزدیک (ورامین) در امور فرهنگی گماشته شد[۳] و به علاوه در اداره اصل چهار مأمور تربیت معلم در روستاها شد.[۶]مریم اردلانی علیرغم ابتلا به بیماری قلبی تا سال 1345 که چشم از جهان فرو بست پیوسته به خدمات فرهنگی خود ادامه داد.[۴]


مفاخر

مریم اردلانی به خاطر خدمات فرهنگی خود مدال درجه یک علمی وزارت فرهنگ را به دست آورد.[۳]


منابع

  1. ↑ فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. ص78.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ بامداد، بدرالملوک (1348). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج2. تهران: ابن سینا. ص70.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص113-116.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم. صص48-50.
  5. ↑ حیرت سجادی، عبدالحمید (1380). پیشینه آموزش و پرورش کردستان. تهران: عابد. ص233.
  6. ↑ پیرنیا، منصوره (1374). سالار زنان ایران. واشنگتن: مهر ایران. ص60.


پیوند به بیرون

  1. ویکی‌پدیای فارسی


نگارخانه

  • موافقت با استخدام مریم اردلانی در وزارت آموزش و پرورش، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

  • قرارداد استخدام مریم اردلانی به سمت مدیریت دبستان شماره 15 دختران مرکز در سال 1316، صفحه اول، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

  • قرارداد استخدام مریم اردلانی به سمت مدیریت دبستان شماره 15 دختران مرکز در سال 1316، صفحه دوم، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

  • گواهی تولد و شناسنامه مریم اردلانی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

  • گواهی تولد و شناسنامه مریم اردلانی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

نویسنده: سمیه سادات هاشمی

برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=مریم_اردلانی&oldid=12329»