دائره‌المعارف زن ایرانی

دائره‌المعارف زن ایرانی، جلد اول

دائره‌المعارف زن ایرانی یک دانشنامه دو جلدی با موضوع زنان ایران است که در دو جلد در سال 1382 با پیشنهاد دفتر مشارکت زنان و با همکاری بنیاد دائره‌المعارف بزرگ اسلامی منتشر شد.

معرفی

دائرةالمعارف زن ایرانی، عنوان مجموعه دو جلدی است که در قالب 918 صفحه اصلی و چهل صفحه مقدماتی به سرپرستی دکتر مصطفی اجتهاد و 121 مؤلف، مشاور و ویراستار و پانزده عضو شورای علمی به سفارش مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری و اجرای بنیاد دانش‌نامه بزرگ فارسی، تدوین و در 1382 انتشار یافت. هدف دائرةالمعارف مزبور، اطلاع‌رسانی درباره زن ایرانی در همه زمینه‌ها، اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می‌باشد؛ به گونه‌ای که خواننده بتواند ذیل هر مدخل به آخرین دانسته‌های لازم و کافیِ زمان خود دسترسی پیدا کند. مخاطبان دائره‌المعارف، طیف دانشگاهی و غیر دانشگاهی، اعم از متخصص و غیرمتخصص را در برمی‌گیرد. علاوه بر این، بنای نویسندگان این بوده است که در کمترین حجم، بیشترین اطلاعات را به خصوص در زمینه اطلاعات پایه، ارائه دهند. دانشنامه زن ایرانی به پیشنهاد دفتر مشارکت زنان و با همکاری بنیاد دائره‌المعارف بزرگ اسلامی در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی (1382) تدوین شد. این دائره‌المعارف دارای رویکردی ملی و مذهبی است.

موضوع

دائره‌المعارف زن ایرانی، مجموعه‌ای از مقالات درباره زن ایرانی است. هدف نهایی و غایی این دائره‌المعارف، معرفی زن ایرانی و شناساندن سهم او در تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره‌های مختلف تاریخی است. عبارت زن ایرانی در عنوان این دائره‌المعارف خصوصیات زن یا زنان ایرانی را بیان می‌کند. زنانی که ایرانی نژاد نیستند و یا تبار ایرانی ندارند، اما بر جامعه، بر فرهنگ و یا بر تمدن ایران زمین تأثیر گذاشته و یا می‌گذارند، از جمله زنان ایرانی دانسته شده‌اند، برای مثال حضرت فاطمه زهرا (س)، که تبار ایرانی ندارند، اما به دلیلی اهمیتی و تأثیری که بر زنان ایرانی دارند نامشان ذکر شده است.

شورای علمی و نویسندگان

این دائره‌المعارف به سرپرستی دکتر مصطفی اجتهادی و سرویراستاری اسداله معظمی گودرزی تدوین شده است. شورای علمی آن عبارتند از: ژاله آموزگار، محمدصادق آینه‌وند، فروغ احراری، اصغر دادبه، محمد دبیرسیاقی، منوچهر ستوده، سیدجعفر شهیدی، بدرالزمان قریب، ابوالقاسم گرجی، فتح الله مجتبایی، کتایون مزادپور، کاظم موسوی بجنوردی، محمد موسوی بجنوردی، سعید نجفی اسداللهی، پرویز ورجاوند.

دائره‌المعارف زن ایرانی دارای بیش از صد نویسنده است که از مهمترین آنها میتوان از محمدعلی اسلامی ندوشن، فریبا افکاری، شیرین بیانی، اکبر ثبوت، محمدحسین خسروپناه، روح‌انگیز کراچی، مصطفی محقق داماد، مسعود عرفانیان، پوری سلطانی، زهره زرشناس، میرجلال الدین کزازی، کتایون مزادپور، سیدصادق سجادی و پوران فرخزاد نام برد.

مدخل‌ها

این دانشنامه با 2115 مدخل در 918 صفحه و در دوجلد چاپ شده است و شامل اصطلاحات، نام‌های امكنه، اشخاص، نهادها، نشريات، فرهنگ عامه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. بخش مهمی از دائره‌المعارف (حدود 40 مدخل اصلی) به مباحث فقهی ـ حقوقی زنان اختصاص دارد.

مزایا

دائره‌المعارف زن ایرانی کوشیده است تا در بیشتر مداخل، در کمترین حجم، بیشترین اطلاعات ممکن را ارائه دهد و از زیاده‌گویی پرهیز کند تا برای پژوهشگران اطلاعات پایه فراهم آورد. این دانشنامه که مدخل‌های زیادی را شامل می‌شود بر آن است تا با طیف وسیعی از مخاطبان دانشگاهی و غیردانشگاهی ارتباط برقرار کند. از این رو شیوه ارائه اطلاعات، یا به بیان دیگر، زبان دائره‌المعارف به گونه‌ای انتخاب شده که هم خاص و هم عام، خود را مخاطب احساس کنند.

کاستی‌ها

مدخل‌های دائره‌المعارف زن ایرانی فاقد ارجاع درون متنی است و تنها به ذکر منابع در پایان هر مدخل بسنده شده است. برخی مدخل‌ها فاقد نویسنده مشخصند و در پایان صرفاً ذکر شده: دفتر دائره‌المعارف. برخی از مدخل‌ها عیناً از منبع دست دوم دیگری نظیر دانشنامه اسلام یا دائره‌المعارف بزرگ فارسی برداشته شده است. برخی مدخل‌ها اصلاً ربطی به موضوع زنان ندارد (مانند خال). نام زنان عرب زیادی در بین مداخل دیده می‌شود که اهل عراقند. اما نام زنان عرب عربستانی در میان مداخل که چندان نیز معروف نیستند (مانند آسیه، محدث اهل مکه) معلوم نیست در این دائره‌المعارف زن ایرانی چه می‌کند. این دانشنامه فقط یک مرتبه در سال 1382 به طبع رسیده است.

پیوند به بیرون

1. ویکی‌پدیای فارسی

نویسنده: حکمت بروجردی