نوش‌آفرین انصاری

نوش آفرین انصاری

نوش‌آفرین انصاری (زاده 1318 ش) نویسنده، استاد کتابداری دانشگاه تهران و دبیر شورای کتاب کودک است.

زندگی‌نامه

نوش آفرین انصاری در سال ۱۳۱۸ در یک خانواده دیپلمات ایرانی در شهر سیملا که آن زمان پایتخت تابستانی هندوستان بود، به دنیا آمد. پدرش عبدالحسین مسعود انصاری و مادرش فاطمه مسعود انصاری بود. نسبت خاندان انصاری به مرحوم میرزا مسعود اشلقی گرمرودی (نخستین وزیر امور خارجه ایران) می‌رسد که با ضیاءالسلطنه، دختر فتحعلی شاه که خطی خوش داشته و قرآن‌هایی به خط او موجود است، ازدواج کرده است.

فاطمه مسعود انصاری نوه عموی عبدالحسین مسعود انصاری بود که در آلمان در رشته آموزش پیش از دبستان تحصیل کرده بود. نوش‌آفرین اولین ثمره این ازدواج بود. عبدالحسین مسعود انصاری، پدر نوش‌آفرین، کارمند وزارت امور خارجه بود و اولین مأموریت مستقل وی خارج از ایران، سرکنسولگری ایران در دهلی نو بود. پس از تولد وی، به کشورهای مختلف مأموریت یافت و این، آغازی برای سفرهای پی در پی بود. بنابراین 24 سال نخست زندگی نوش‌آفرین انصاری به دلیل شغل پدر، در سفر به کشورهای مختلف گذشت، یعنی مجبور شد بارها زبان جدید بیاموزد و در مدارس مختلف به تحصیل بپردازد. وی سال 1342، پس از بازنشستگی پدر به ایران مراجعت کرد و در انجمن کتاب با دکتر مهدی محقق آشنا شد و با ایشان ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک پسر به نام عباس و یک دختر به نام هستی است.

تحصیلات

وی در هند پرستاری از کشور برمه (میانمار) داشت. آموختن زبان انگلیسی را با پرستار سوئدی در استکهلم شروع کرد. دوران ابتدایی را در مدارسی در رشت، اصفهان و افغانستان گذراند و دوره متوسطه را در شیراز، هلند، بلژیک، پاکستان، روسیه و انگلستان طی کرد. آموزش زبان فرانسه را هم در زمان اقامت در افغانستان آغاز کرد و هنگام تحصیل در بلژیک آن را تقویت نمود. همچنین زبان‌های سوئدی، آلمانی و روسی را نیز فرا گرفت. البته بعدها به فراموشی سپرد.

نوش‌آفرین انصاری در سال 1338 جهت ادامه تحصیل به سوئیس رفت و سه سال در مدرسه کتابداری ژنو در رشته کتابداری تحصیل کرد و فوق دیپلم کتابداری دریافت کرد. سال 1343 به همراه همسرش به دانشگاه مک گیل کانادا رفت و همزمان در دانشکده کتابداری و مؤسسه مطالعات اسلامی این دانشگاه از استادانی نظیر چارلز آدامز، توشی هیکو ایزوتسو و هرمان لندُلت کسب علم کرد و سال 1347 با مدرک کارشناسی ارشد کتابداری به ایران بازگشت. او از سال 1355 تا 1357 به تحصیل در مقطع دکتری کتابداری دانشگاه تورنتو کانادا مبادرت ورزید، اما به دلیل مصادف شدن با وقوع انقلاب اسلامی و عدم موافقت دانشگاه تهران با اعزام مجدد وی جهت ارائه و دفاع از رساله دکتری موفق به اخذ مدرک دکتری نشد.

فعالیت‌های فرهنگی

نوش‌آفرین در ژنو با سید علی جمالزاده که از دوستان پدرش بود، آشنا شد و تجربه‌های بسیاری در زمینه آشنایی با کتاب‌های زبان و ادب فارسی کسب کرد. پس از آن، به هند رفت و به طور داوطلبانه در کتابخانه عمومی دهلی به فعالیت پرداخت. او در سال 1342 به پیشنهاد ایرج افشار، مدت یک سال به کار در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران مشغول شد و در مدیریت خدمات فنی و ساماندهی مجله‌های لاتین این کتابخانه نقش فعالی داشت.

پس از بازگشت از کانادا به ایران در سال 1347 به عضویت هیئت علمی گروه نوپای کتابداری در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران درآمد و نیز تا سال 1350 ریاست کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی را عهده‌دار بود.

شورای کتاب کودک

وی سال 1342 از طریق مهری آهی با توران میرهادی آشنا شد و از تأسیسشورای کتاب کودک در سال 1341 مطلع گردید و به عضویت آن درآمد. سپس، با فاصله زمانی کم از عضویت، به عنوان یکی از اعضای هیئت مدیره شورای کتاب کودک انتخاب شد و در کنار فعالیت‌های دانشگاهی، در پیشبرد اهداف این شورا نقش مؤثری داشت. همچنین از سال 1378 که از دانشگاه کناره گرفت، تمام وقت و نیروی خود را صرف خدمت داطلبانه در شورای کتاب کودک کرد و توانست به عنوان دبیر شورا، ادبیات کودک و نوجوان ایران را در دهه‌های مختلف به جهانیان معرفی کند و در کسب جوایز متعدد برای نویسندگان، مترجمان و تصویرگران کتاب کودک، نقش بسزایی داشته باشد.

او در طرح فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، که تاکنون نه جلد آن چاپ شده با خانم توران میرهادی همکار بودند. این دو بانو، بدون هیچ کمکی از دولت موفق شدند در گسترش چشمگیر شورا در ارزیابی و معرفی کتاب‌های خود در داوری‌های بین‌المللی برخی از نویسندگان کودکان را به جایزه‌های جهانی برسانند.

نوش‌آفرین انصاری از اعضای افتخاری دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان است.[۱]

افتخارات

• جایزه کتاب برگزیده سال 1367 جمهوری اسلامی ایران: ترجمه کتاب مدخل تاریخ شرق اسلامی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت
• جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران: ترجمه کتاب مدخل تاریخ شرق اسلامی از رئیس جمهور وقت

آثار

کتاب

1. کت‍اب‌ و اج‍ت‍م‍اع‌ (1350). تهران: م‍ؤس‍س‍ه‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ و ب‍رن‍ام‍ه‌ری‍زی‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و آم‍وزش‍ی‌، م‍رک‍ز خ‍دم‍ات‌ ک‍ت‍اب‍داری‌؛ ن‍ش‍ری‍ه‌ ش‍م‍اره‌ ۵۳[۲].
2. کت‍اب‌ و ک‍ت‍اب‍داری‌: م‍ج‍م‍وع‍ه‌ م‍ق‍الات‌ (1354). ته‍ران‌: توس[۳].
3. گذری بر کتابشناسی پزشکی اسلامی. برخی از منابع فارسی در پزشکی و داروشناسی (1369). تهران: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران[۴].
4. با مهاتما گاندی شروع شد (1398). به‌ کوشش پریچهر نسرین‌پی. تهران: شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان[۵].

ترجمه

1. س‍واژه‌، ژان‌ (1366). م‍دخ‍ل‌ ت‍اری‍خ‌ ش‍رق‌ اس‍لام‍ی‌: ت‍ح‍ل‍ی‍ل‍ی‌ ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اخ‍ت‍ی‌. ته‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌[۶]

مقاله

نوش‌آفرین انصاری مقالات زیادی به زبان‌های فارسی و انگلیسی که مقالات ایشان در نورمگز[۷] و کتاب ستاره فروزان موجود است.

نوش آفرین انصاری در آثار دیگران

1. سلیم گندمی، حمید (1377). گزارش مراسم تجلیل از سرکار خانم نوش آفرین انصاری در حسینیه ارشاد. پیام کتابخانه. سال 8. ش1.
2. به پاس گرامیداشت استاد نوش آفرین انصاری. خبرنامه انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی ایران (کاپا). اردیبهشت 1377.
3. طاهری قندهاری، فرزانه؛ طاهری لطفی، شهرزاد و میترا (1377). فهرست آثار مکتوب سرکار خانم نوش آفرین انصاری و پایان نامه ها به مناسبت یادمان بیش از سی سال تدریس در آموزش کتابداری نوین ایران. تهران.
4. مراسم تجلیل و بزرگداشت نوش آفرین انصاری با سخنانی از فرخ امیرفریار، عباس حرّی، بهاءالدین خرمشاهی، محمدحسن رجبی، باسمه رضایی، پوری سلطانی، احسان شکراللهی، پرویز عازم، نسرین دخت عماد خراسانی، ثریا قزل ایاغ، رویا مکتبی فرد، توران میرهادی، حاج شیخ عبدالله نوررانی و.... تهران: حسینیه ارشاد. با همکاری انجمن سینمای جوان.
5. یادگارنامه: یادداشت‌هایی درباره نوش آفرین انصاری (1377). مراسم تجلیل و بزرگداشت نوش آفرین انصاری. تهران: حسینیه ارشاد.
6. حیاتی، زهیر (1378). دوره‌های کوتاه مدت آموزش کتابداری انجمن کتابداران ایران. کتابداری و اطلاع رسانی. فصلنامه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد. آستان قدس رضوی.
7. حسن لی، کاووس (1380). نظر برخی از سیاحان اروپایی درباره سعدی و حافظ. نوشته نوش آفرین انصاری، در فرهنگ سعدی پژوهی 1375-1300. شیراز: بنیاد فارس شناسی، مرکز سعدی شناسی.
8. گفتارهایی درباره نوش آفرین انصاری (1380). مکتب پنا. مجری سیمین ضرابی. تهران: منزل شخصی معصومه سهراب و یحیی مافی (مجموعه 3 نوار کاست 90 دقیقه ای).
9. گفتارهایی درباره نوش آفرین انصاری (1380). مکتب پنا. مجری سیمین ضرابی. فیلمبردار و تدوینگر یکتا بهروزی. تهران: منزل شخصی معصومه سهراب و یحیی مافی (1 حلقه نوار ویدیویی).
10. یادگارنامه: یادداشتهای درباره نوش آفرین انصاری (1380). مکتب پنا. مجری سیمین ضرابی. تهران: منزل شخصی معصومه سهراب و یحیی مافی.
11. ضرابی، سیمین؛ میرحاج، ناهید (1380). گفت و گو با نوش آفرین انصاری: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 4 نوار کاست).
12. رازق پناه، ویولت (1380). گفت و گو با نوش آفرین انصاری: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 2 نوار کاست).
13. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت و گو با نوش آفرین انصاری: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 21 نوار کاست).
14. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت و گو با ثریا قزل ایاغ: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: شورای کتاب کودک (مجموعه 2 نوار کاست).
15. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت و گو با زهرا مبرقع: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی زهرا مبرقع (1 نوار کاست).
16. ترهنده، سحر؛ شیخ رضایی، حسین؛ ناصری، مسعود (1381). گفت و گو با مهدی محقق: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: منزل شخصی نوش آفرین انصاری و مهدی محقق (مجموعه 21 نوار کاست).
17. اهداگرِ اسناد: سپاس از خانم نوش آفرین انصاری. فصلنامه تحقیقات تاریخی گنجینه اسناد. 47و48. پاییز و زمستان 1381.
18. صالحی، پیمانه (1382). گفت و گو با نوش آفرین انصاری: زندگی نامه نوش آفرین انصاری. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (مجموعه 8 نوار کاست).

پیوند به بیرون

1. ویکی‌پدیای فارسی
2. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
3. IBBY
4. نورمگز