امینه اقدس

زندگی‌نامه

زبیده خانم ملقب به امینه اقدس (؟ -131۲ق.) در بیجار گروس (یکی از ولایت‌های سابق در ایران به مرکزیت شهر بیجار بود، که به مناطقی شامل استان‌های کردستان، زنجان و همدان امروزی اطلاق می‌شده است) به دنیا آمد. وی که عمه غلامعلی‌خان ملقب به عزیز­السلطان مشهور به ملیجک بود از همسران ناصرالدین شاه قاجار و از سوگلی‌های دربار بود. ناصرالدین شاه در اواخر صدارت میرزا آقا خان نوری در سفر به مناطق غربی کشور، زبیده را که طفلی یتیم بود، در بیجار گروس خریداری کرد و تربیت او را به زعفران باجی مسئول صندوق­خانه اندرون که خود مورد توجه شاه بود سپرد. بعد از یک سال فراگیری امور و تربیت در اندرونی شاه، او به عقد موقت ناصرالدین شاه درآمد.

زبیده خانم تنها زنی بود که به همراه شاه به منزل جیران فروغ‌السلطنه، همسر محبوب ناصرالدین شاه، رفت و آمد می­‌کرد. در منزل فروغ‌السلطنه با ننه حاجیه که از زنان اندرون بود آشنا شد و بسیاری از شگردهای عزیز شدن نزد شاه را از وی آموخت. او از گربه‌های محبوب شاه مانند ببری‌خان و غیره نگهداری می‌کرد. اعتماد شاه به زبیده به حدی بود که خزانه­‌داری مخصوص شاه به او سپرده شد و به همین سبب «امینه اقدس» نام گرفت. رقیب سرسخت امینه اقدس در حرمسرا، انیس‌الدوله بود که هر دو نیز نازا بودند. برگ برنده امین اقدس برادرزاده‌اش ملیجک بود که نزد شاه اعتبار داشت.

بیماری آب سیاه بینایی این سوگلی ناصرالدین شاه را از او گرفت. درمان‌های دکتر دیکسون انگلیسی نیز در بهبودی وی اثری نداشت. شاه برای ادامه درمان از دو چشم پزشک ایرانی به نام‌های میرزا ابوالقاسم نایینی و میرزا محمد حسین کحال عراقی نیز دعوت کرد. شاه تصمیم گرفت که امین اقدس را برای عمل جراحی به اروپا بفرستد. به همین منظور در سال 1268 امین اقدس با هیأتی به ریاست «سعد­السلطنه» حاکم قزوین و میرزا حسین کاشی پزشک مخصوص به وین رفتند. هفتادهزارتومان هزینه سفر شدُ ولی درمان در آنجا نیز بی‌نتیجه بود و امین اقدس نابینا به ایران بازگشت. او در ذی الحجه ۱۳۱۲ هجری قمری پس از یک دوره نابینای و فلج سکته کرد و از دنیا رفت.

امینه اقدس نخستین زن ایرانی بود که بدون شوهر و برای معالجه به خارج از ایران سفر کرد.

منابع

.Amina Aqdas (2000). In encyclopedia Iranica. New York: Bibliotheca Persica Press