شکوفه

پرونده:شکوفه1.jpg

نشریه شکوفه، سال اول، شماره چهارم، ص 1، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

اولین نشریه مصور که در طی سال‌های 1292-1298 در دوران قاجار توسط بانوان و برای بانوان نوشته شد.

تاریخچه

روزنامه شکوفه در سال 1292 (1331ق.) به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی مریم عمید (مزین‌السلطنه)، رئیس مدرسه مزینیه و دختر میرزا سیدرضی سیدالاطباء، تأسیس شد. شکوفه نشریه‌ای مصور و دومین روزنامه رسمی است که توسط بانوان برای بانوان نوشته شده و در چهار صفحه هر پانزده روز یکبار منتشر می‌شد. نشریه چاپ سنگی و عنوان آن به خط نسخ بوده و بالای عنوان چنین نوشته شده:

باد آمد و بوی عنبر آورد

بادام و شکوفه بر سر آورد

در زیر عنوان آن چنین بیان شده است: «روزنامه‌ایست اخلاقی، ادبی، حفظ الصحه اطفال، خانه‌داری، بچه داری، مسلک مستقیمش تربیت دوشیزگان و تصفیه اخلاق زنان، راجع به مدارس نسوان، فعلا ماهی دو نمره طبع می‌شود، پس از ارسال نمره آبونه دریافت می‌شود».

قیمت اشتراک روزنامه در تهران 5 قران برای دوره یک ساله، 3 قران برای دوره شش ماهه و 100 دینار برای تک شماره؛ در سایر ولایات 8 قران برای دوره یک ساله و در خارج از کشور 6 فرانک برای دوره یک ساله تعیین شده بود. هزینه چاپ اعلانات نیز در ستون اول سطری ده شاهی و در ستون آخر پنج شاهی بود.

مقالات شکوفه بیشتر در مورد مدارس زنان و طرز امتحانات آنها و سایر امور مربوط به زنان و دختران از جمله ایجاد حریم ادب و احترام، وظیفه زن و شوهر در قبال هم، اهمیت وجود محیطی امن و آرام برای آرامش خانواده و تربیت فرزندان و سلامت و بهداشت بود. مریم عمید با لحنی لطیف و پند آموز به طرح مشکلات اجتماعی زنان پرداخته و از اعتقادات، اخلاقیات و باورهای مذهبی حاکم بر جامعه نیز برای اثبات ادعاهایش کمک می‌گرفت. تحصیل علم از دید روزنامه شکوفه جایگاهی رفیع دارد، چنانکه آن را از لوازم ترقی و سعادت ملک و ملت می‌داند. یکی از نویسندگان مقالات آن ادیب الممالک بود. سر مقاله اولین شماره از سال سوم که چاپ آن سربی بود با این عنوان به چاپ رسید: «کوشش بی‌فایده است وسمه بر ابروی کور». در این شماره مقاله‌ای راجع به تدبیر منزل به قلم ادیب الممالک درج شد.

مبارزه با خرافات و خرافه‌پرستی نیز از جمله موضوعاتی است که در روزنامه شکوفه به صورت مفصل بدان پرداخته شده است.

از روش‌های جذاب روزنامه استفاده از کاریکاتور برای بیان بعضی از موضوعات بوده است. در صفحه چهارم تمامی شماره‌های این نشریه کاریکاتور وجود دارد.

نوع چاپ این نشریه در سال دوم از سنگی به سربی و قطع رحلی تغییر کرد. در سال دوم مقالات روزنامه بیشتر جنبه سیاسی، انتقادی داشته و بحث‌های کلی‌تر و جامع‌تری را شامل می‌شد.

پرونده:شکوفه ش 4 ص 3.jpg

نشریه شکوفه، شماره 4، ص 3، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

نشریه شکوفه، کاریکاتور چهارشنبه سوری، ص 4

انتشار روزنامه شکوفه تا پایان عمر مریم عمید (1298) ادامه داشت.