عالم نسوان

عالم نسوان نام نشریه ای مربوط به زنان ایران به صاحب امتیازی خانم نوابه صفوی است که در سال ۱۲۹۹ در تهران منتشر می شد.

نشریه عالم نسوان، شماره 2، سال 6

تاریخچه

نشریه عالم نسوان پنجمین روزنامه مربوط به زنان ایران به صاحب امتیازی خانم نوابه صفوی در سال 1299 (1338ق.) در تهران منتشر شد. این نشریه یکی از فعالیتهای جمعيت فارغ‌التحصيلان مدرسه عالی اناثيه آمريكايی ايران (بيت ئيل) بود.این مدرسۀ دخترانه را مبلغان مسیحی آمریکایی در دوران سلطنت ناصرالدین شاه تأسیس کرده بودند و تحصیل تمامی دختران مسیحی، یهودی، زرتشتی و مسلمان در آن آزاد بود؛ ولی پس از انقلاب مشروطه حضور دختران مسلمان در این مدرسه بیش ازپیش افزایش یافت . اولين نشريه‌ای است كه در ايران تحت نظارت هيأت تحريريه اداره می شد.[۱] در نخستين شماره آن یعنی ميزان 1299(ذی الحجه 1338ق.) هدف اصلی از انتشار مجله را «تعاون در تعالی و ترقی نسوان و تشويق آنان به خدمت وطن و خانواده و حسن اداره امور بيتی» عنوان شده است. اين مجله 12 سال متوالی منتشر شد و بيشتر مقالات آن را فارغ‌التحصيلان مدرسه بيت ئيل ‌نوشتند.

مجلۀ عالم نسوان که از آغاز تحول فکری زنان ایران به وجود آمد گرچه نقشی مؤثر در تحولات آزادی بانوان از آغاز نداشت، ولی چون مدت سیزده سال و به طور منظم اداره میشد، میتوان آن را از نشریات مؤثر در پیشرفت بانوان ایرانی دانست.

این نشریه هر دو ماه یک بار در 38 صفحه به قطع خشتی کوچک منتشر می شد. هزینه اشتراک سالانه آن در مرکز ده قران و در خارج از مرکز 12 قران و تک شماره دو قران بود. از شماره سیزدهم که سال آخر انتشار مجله است و به دلیل گرانی کاغذ هزینه اشتراک به 14 قران افزایش یافت.

اجازه انتشار

مجلۀ عالم نسوان در نخستین روزهای پس از کودتای سوم اسفند 1299 از دولت سیدضیاءالدین تقاضای انتشار کرد. در تاریخ 18حوت1339/1299ش با نامۀ سیدضیاءالدین طباطبایی به حکومتِ نظامی تهران این مجله اجازۀ انتشار یافت. در این نامه آمده است:

نامه سید ضیاءالدین طباطبایی به حکومت نظامی تهران مبنی بر اقدام برای مجوز نشریه عالم نسوان.

مدرسۀ اناثیۀ امریکائی به موجب شرحی تقاضای طبع و توزیع مجلۀ عالم نسوان را نموده اند. چون اجازۀ طبع و این مجله به هیچوجه دارای مسائل سیاسی نخواهد بود غدغن نمائید نشر مجلۀ مزبور داده شود.

متعاقب آن ایالت و بلدیۀ تهران در نامۀ مورخ 18حوت1299ش خطاب به مدرسۀ اناثیۀ آمریکایی اعلام داشت:

حسب الامر بندگان حضرت اشرف اعظم آقای رئیس الوزرا دامت عظمه طبع و نشر مجلۀ نسوان آزاد خواهد بود. به وزارت جلیلۀ معارف و اوقاف نیز توصیه شد که از طبع و نشر مجله ممانعت ننماید.

علاوه بر آن در بخشی از نامۀ ایالت و بلدیۀ تهران خطاب به وزارت معارف و اوقاف دربارۀ انتشار عالم نسوان چنین آمده است:

سواد دستخط نمرۀ 12166 ِ عظام دامت عظمه درخصوص طبع و نشر مجلۀ نسوان لفًا تقدیم میگردد. ریاست وزراء غدغن فرمایید در طبع و نشر مجلۀ مزبور ممانعت ننمایند.

موضوع

مطالب و مقالات عالم نسوان به شش حوزه موضوعی «صحيه»، «دستور پرستاری و تربيت اطفال»، «اداره امور بيتی»، «مدل‌های لباس زنانه»، «اخبار ترقی نسوان و خدمات آنان در كل جهان و خصوصاً ايران» و «مقالات ادبی و آثار منظوم و منثور محترمات اديبه ايرانی» تقسیم بندی می شدند.

مجلۀ عالم نسوان در همان آغاز خود را اینچنین معرفی کرد:

غرض از تأسیس عالم نسوان تعاون در تعالی و ترقی نسوان و تشویق آنان به خدمت به وطن و خانواده و حسن ادارۀ امور تربیتی میباشد..مجلۀ عالم نسوان هر دو ماه یک نمره طبع و توزیع میشود. ابداً قصد انتشار اخبار سیاسی که در روزنامههای یومیه خوانده میشود نداشته؛ فقط مطالبی را که برای زنان ایران نهایت لزوم و اهمیت را دارد موردبحث قرار خواهد داد.

این نشریه به شدت سیاست غیرسیاسی بودن را تعقیب میکرد و شاید به همین دلیل توانست برای مدت طولانی بدون توقیف انتشار یابد.

ما را عقیده برآن است که عوض آنکه همّ خود را صرف سیاست بی معنی نماییم، بهتر است که سیاه روزگاری خود را اصلاح کنیم و به هر نحوی که ممکن است درصدد ترویج علوم، ایجاد مؤسسات علمی و تشکیل محافل و مجالس اخلاقی و ادبی برای رفع نواقص نسوان، تحصیل حقوق و اختیارات آنان، تحصیل آزادی برای تعلیم وتربیت آنان برآییم تا شاید بشود خوشبختی برای نسوان بدبخت این سرزمین فراهم آوریم.

ازنظر عالم نسوان تغییروتحول زن و مشارکت او در زندگانی اجتماعی بر هر امر دیگری مقدم است. این نشریه جل و نادانی زنان را امری ناپسند شمرده و خود زنان را در رفتاری که با آنها میشود مقصر می دانست. اعتقاد زنان به خرافات را که از پیامدهای جهل و نادانی آنان است سبب تخیف و تحقیر زنان از سوی مردان می انگاشت:

....مردان پیوسته پست ترین جایگاه و مقام و حقیرترین موقع را در معیشت فردی و اجتماعی خویش نصیب ما می سازند

از نظر این نشریه مادری می توانست فرزندان شایسته ای تربیت کند که خود از آموزش کافی بهره مند باشد:

.. تا اصول موهومات منهدم و زنان این سرزمین عالم نشوند هر سعی که در ترقی وطن کنند مانند خانه ایست که بنیان آن را بر گل گذارند.

نگارخانه

• 

  نامه بلدیه تهران به مدرسه دخترانه در خصوص اجازه نشر نشریه عالم نسوان

• 

  مجوزعالم نسوان