دا

کتاب دا، روی جلد

کتاب دا، پشت جلد

دا (چاپ 1387) کتابی در حوزه دفاع مقدس و جنگ هشت ساله ایران و عراق خاطرات سیده زهرا حسینی به اهتمام سیده اعظم حسینی است.

خلاصه

کتاب دا، خاطرات سیده زهرا حسینی از جنگ تحمیلی و اوضاع خرمشهر در روزهای آغازین جنگ است. سیده زهرا دختری هفده ساله که با شروع جنگ در روز اول مهر سال 13۵۹ زندگیش دگرگون می‏‌شود. دا، در لهجه کردی به معنی مادر است و هدف از انتخاب این عنوان یادآوری رنج، اندوه، تلاش و مقاومت مادران ایرانی در طول هشت سال جنگ تحمیلی است. بخشی از این کتاب مشکلات جنگ‌زدگان و خیانت‌های جنگ را بازگو می‌کند و شرح کلی از طول مدت جنگ و وضعیت جنگ‌زدگان در شهرهای مختلف را ارائه می‌دهد.[۱]

کتاب دا خاطرات سیده زهرا حسینی از روزهای اول جنگ و حمله ارتش بعثی عراق به خرمشهر است. در این کتاب او مقاومت مردم را بیان می‌کند. سیده زهرا حسینی خاطرات و مقاومت‌های خود را از روز‌های جنگ با تمام جزئیات تعریف می‌کند و این جزئی‌نگری‌ها باعث شده خیلی‌ها این کتاب را رمان بنامند. کتابی که در سال ۱۳۸۷ چاپ شد و در کمتر از ۸ ماه به چاپ ۵۵ رسید. سیده زهرا در آن زمان تنها نوجوانی ۱۷ ساله بود و ما تمام اتفاقات جنگ را از دید یک دختر نوجوان روایت می‌کند. راوی حدود ۲۰ سال تمامی خاطرات را بیان نکرده و آنها را مانند راز درون خود نگه داشته است.[۲]

فهرست مطالب

کتاب از نظر داستانی به سه بخش دوران کودکی در عراق، دوران پرستاری در خرمشهر و دوران بهبود ترکش و ازدواج نویسنده می‌پردازد؛ البته بخش اصلی و عمده کتاب را پرستاری و بهبودی تشکیل می‌دهد. نویسنده کتاب دا از سال ۱۳۴۷ شروع می‌کند، آن وقتی که ۵ سال داشته و در بصره زندگی می‌کردند. زهرا حسینی از خانواده‌اش تعریف می‌کند، از مادرش که به او دا می‌گفتند، از پدرش که توسط بعث عراق دستگیر شده و با مهاجرت خانواده زهرا به خرمشهر ادامه پیدا می‌کند. او در آن زمان ۱۷ ساله بوده است.

زهرا روز اول مهر که می‌‎خواهد خواهرش را به مدرسه ببرد، می‌بیند مدرسه تعطیل است، کوچه‌ها خلوت است و پرنده در شهر پر نمی‌زند، آسمان تیره است و شهر بمباران شده، زمانی که به بیمارستان می‌رود بوی خون را حس می‌کند، فاجعه‌ای اتفاق افتاده، اما زهرا اصلاً فکر نمی‌کند این فاجعه ۸ سال ادامه پیدا کند. او آه و ناله‌های مجروحان را می‌شنود و بدن‌های زخمی را می‌بیند، طاقت نمی‌آورد. می‌خواهد کمک کند، اما کاری بلد نیست. برای کمک کردن به مرده شورخانه رفت. او پس از مدتی در زمان محاصره ۳۳ روزه خرمشهر دچار آتش‌سوزی و اصابت ترکش در نزدیکی ستون فقراتش می شود؛ ترکشی که باعث می شود او یک ماه در بیمارستانی خارج از خرمشهر بماند؛ ترکشی که تا به امروز و پس از ازدواج هنوز با آن دست و پنجه نرم می کند.

نقد و بررسی

کتاب دا از زمان چاپ اول در سال 13۸۷ همواره جز کتاب‌های پرفروش داخلی بوده و بارها مورد نقد یا تجلیل افراد مختلف قرار گرفته است. این کتاب را می‌توان هم کتاب خاطره‌نویسی و هم داستانی در نظر گرفت، شکل نوشتن زهرا حسینی در این کتاب پر از جزئیات است چیزی که باعث می شود کتاب شکلی رمان گونه به خود بگیرد. افراد مختلفی به داستان و فضاهایی که زهرا حسینی از دوران جنگ در خرمشهر روایت می کند نقد کرده اند و حتی بعضی از روایات نوشته شده در کتاب را اشتباه دانسته اند. با این وجود کتاب دا یک کتاب مرجع از وضعیت خرمشهر در زمان جنگ است که حاصل بیش از ۱۰۰۰ ساعت مصاحبه با افراد مختلفی از دوران دفاع مقدس می باشد و به خوبی به ایثار، فداکاری، اعتقاد، جنگیدن و بسیاری دیگر از ارزش‌ها در آن زمان می پردازد. بعد از چاپ کتاب اقتباسی تلویزیونی شامل ۱۲۰ قسمت ۱۵ دقیقه ای نیز از شبکه یک سیما پخش شد که کاملاً به روایات کتاب وفادار بود، اما این سریال تمام روایت و داستان کتاب را در بر نمی گیرد.[۳]

ترجمه‌ها

کتاب تنها در ۳ سال بیش از ۱۴۰ بار تجدید چاپ شده است و جزء کتاب‌های پرفروش در داخل کشور است و به زبانهای انگلیسی،[۴] عربی، بنگلادشی،[۵] اردو،[۶] روسی، بوسنیایی،[۷] ترکی[۸] و اسپانیولی ترجمه و به چاپ رسیده است.[۹][۱۰]

افتخارات

کتاب دا موفق به دریافت جایزه ادبی جلال آل احمد در بخش (اسناد و تاریخ نگاری) شد.[۱۱] همچنین در نهمین جشنواره انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور و سی‌امین دوره جایزه کتاب سال 1388 بخش تاریخ و جغرافیا به عنوان کتاب برگزیده انتخاب شد.[۱۲]