آتش خاموش

آتش خاموش تألیف سیمین دانشور

آتش خاموش (چاپ 1327) اولین مجموعه داستان کوتاهی است که به قلم سیمین دانشور نوشته شده است.

پیشینه

آتش خاموش مجموعه‌ای از شانزده داستان کوتاه است که تعدادی از آنها قبلاً در مطبوعات منتشر شده بود. سیمین دانشور نوشتن قصه‌های این مجموعه را از سن بیست سالگی آغاز کرد. این مجموعه، که به گفته خود دانشور یکی از داستان‌هایش از یک داستان کوتاه انگلیسی و هفت داستان آخرش هم از آثار اُ. هنری اقتباس شده است، از نظر تاریخی از این حیث اهمیت دارد که نمایانگر سیر داستان‌نویسی معاصر است؛ زیرا در روزگاری که داستان‌نویسی جدی ایران دوران آغازین خود را می‌گذراند نخستین مجموعه داستان کوتاهی است که در قلمرو زبان فارسی توسط یک زن به نگارش درآمده است.سیمین دانشور آتش خاموش را به تشویق مرتضی کیوان منتشر کرد.

نگارش این داستان‌ها به استناد تاریخ ذیل آنها از مهرماه 1321 با اشک‌ها شروع و تا بهمن ماه 1326 با کلاغ کور به پایان رسیده است. در مجموع این داستان‌ها را می‌توان سیاه مشق سیمین در داستان‌نویسی انگاشت.سیمین دانشور این کتاب را قبل از ازدواج با جلال آل‌احمد چاپ و منتشر کرده است.

فهرست داستان‌ها

1. اشک‌ها 2. آتش خاموش 3. یادداشت‌های یک خانم آلمانی 4. کلید سُل 5. آن شب عروسی 6. شب عیدی 7. گذشته 8. کلاغ کور 9. سایه 10. مردها عوض نمی‌شوند 11. ناشناس 12. عطر یاس 13. جامه ارغوانی 14. عشق استاد دانشگاه 15. عشق پیری 16. یخ‌فروش

مضامین

در مجموعه داستان آتش خاموش آنچه در اغلب داستان‌ها به چشم می‌خورد، احساسات زنانه و شباهت تجربه‌های زنان به یکدیگر است. این مجموعه را می‌توان بازتاب تجربه‌های شخصی نویسنده در قالبی طنزگونه شمرد که ضمن آن، مسائل خانوادگی و اجتماعی مطرح شده است. شخصیت اصلی هر داستان عمدتاً یک زن است. سیمین در بعضی از داستان‌ها از ا.هنری (1862-1910) نویسنده آمریکایی الگو گرفته است؛ مثلاً داستان عطر یاس این مجموعه بازتابی از اتاق زیر شیروانی ا.هنری است. دانشور در برخی از داستان‌ها در پشت زبان طنز به طرح یک معضل اجتماعی در مورد زنان می‌پردازد. گفت و شنود در بعضی از داستان‌ها مثل آن شب عروسی، شب عیدی و گذشته بیشتر تک‌گویی و درد دل گونه است و تراژدی فقر را به تصویر می‌کشد.[۱] سیمین با این که از خانواده‌ای متمول است اما همواره رویکردی سوسیالیستی دارد و تلاش می‌کند زندگی طبقه فقیر را توصیف کند و اشراف را به باد انتقاد بگیرد.

ارزش ادبی

زمانی که دانشور در سال 1327، اولین مجموعه‌ی داستانی خود، آتش خاموش را منتشر کرد، دانشجوی دوره‌ی دکتری ادبیات بود و هنوز در نویسندگی مهارت کافی نداشت. فضای حاکم بر داستان‌های این مجموعه، اغلب رمانتیک بود و مفاهیم داستان‌ها هم بر محور آرزوها، عشق‌ها و تردیدها شکل می‌گرفت. پیوندهای زناشویی خوش و ناخوش، به نحوی یک سویه و سطحی، با بیانی عادی و گاه ژورنالیستی نگاشته می‌شد. از نظر کاربرد صحیح عناصر و ابزار فنی داستان، بسیار ضعیف و ناکارآمد به نظر می‌رسد. به طور کلی داستان‌های این مجموعه خام و ناپخته و فاقد جهان‌بینی فلسفی و دید اجتماعی است.

مشخصات فنی

این کتاب در 174 صفحه با قطع رقعی توسط کتابفروشی و چاپخانه علی‌اکبر علمی به چاپ رسید. در صفحه ابتدایی آن سیمین دانشور کتاب را به مادرش قمر دانشور تقدیم کرده است. در پایان هر داستان تاریخ نوشته شدن آن آمده است. طول داستان‌ها از 4 صفحه تا 50 صفحه متغیر است. طولانی‌ترین داستان، داستان ابتدایی کتاب یعنی اشک‌ها است که 50 صفحه را به خود اختصاص داده که در سال 1321 نوشته شده است. کوتاه‌ترین داستان، شب عیدی با 4 صفحه است که در 1325 نوشته شده است.

پیوند به بیرون

1. کتاب نیوز

نویسنده: حکمت بروجردی