بدرالملوک بامداد
بدرالملوک بامداد (1284-1366)[۱] مدرس دانشگاه، مؤسس مدرسه، نویسنده، مدیر نشریه و فعال فرهنگی ـ اجتماعی زنان در دوره پهلوی اول و دوم بود.
زندگی‌نامه
بدرالملوک در سال 1284 متولد شد. پدرش بازرگان و مادرش اهل دانش و ادبیات بود. بدرالملوک سه بار ازدواج کرد. او مدتی همسر میرزا حسین خان صبا مدیر روزنامه‌ی ستاره ایران بود. سپس با مدیر یکی از چاپخانه‌های تهران به نام حاجی آقاخان تکینی ازدواج کرد و پس از مرگ او به عقد یکی از رجال فرهنگی آن زمان به نام ابوالفضل بامداد درآمد که پدر دخترش پروین، از غزلسرایان معاصر بود، اما عمر آخرین همسر او نیز زیاد به درازا نکشید و او را هم به زودی از دست داد. او صاحب دو دختر به نام‌های پروین و نسرین بود.[۲]بدرالملوک بامداد سرانجام در سال 1366 درگذشت.[۲]
تحصیلات
بدرالملوک به کمک آموزگاران خصوصی دبستان و بخشی از دبیرستان را گذراند و دو سال آخر را در یک مدرسه فرانسوی تحصیل کرد. در سال 1297 پس از افتتاح دارالمعلمات به سرپرستی مؤدب‌الملک ریشارد، بدرالملوک در آنجا به تحصیل ادامه داد. در سال 1314 که دختران اجازه یافتند در دانشگاه ادامه تحصیل دهند او جزء اولین زنانی بود که به دانشسرای عالی رفت و در رشته‌های ادبیات و علوم تربیتی به اخذ درجه کارشناسی نائل شد. او پس از مدتی در سال 1325 برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و پس از کسب مدرک کارشناسی ارشد در رشته آموزش و پرورش از دانشگاه کلمبیا در نیویورک به ایران بازگشت.[۳]پایان‌نامه او با عنوان زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید[۳] به صورت کتاب درآمد و در یک مجموعه دو جلدی چاپ شد. او در این کتاب به شرح فعالیت‌ها و زندگی‌نامه برخی از زنان مبارز ایرانی در بازه زمانی میان انقلاب مشروطه و انقلاب سفید پرداخت. این کتاب در سال 2013 با عنوان From Darkness Into Light: Women's Emancipation in Iran در ایالات متحده آمریکا به انگلیسی ترجمه و چاپ شد.
فعالیت‌های اجرایی
او پس از خاتمه دوره دارالمعلمات با رتبه شاگرد اولی بلافاصله در همان مدرسه به تدریس مشغول شد و سپس به مدت ده سال در سمت معاونت آنجا خدمت کرد. مدتی نیز سرپرستی دانشسرای عالی را برعهده گرفت. در سال 1318 به هنگام افتتاح رادیو ایران به پیشنهاد هیئت مرکزی سازمان پرورش افکار به عضویت کمیسیون رادیو و ریاست کمیسیون فرعی خانه‌داری درآمد. او در سال 1340 تهیه‌کنندگی برنامه مشکل‌گشای زن و زندگی در رادیو ایران را که اولین برنامه مشاوره خانواده از طریق رادیو بود برعهده گرفت.[۴]
فعالیت‌های فرهنگی
بدرالملوک از چهارده سالگی در مجلات ایرانشهر و فرنگستان که خارج از ایران به چاپ می‌رسید و در روزنامه گل زرد و بعضی جراید آزادی‌خواه پایتخت مقاله می‌نوشت.[۵] پس از آن که درس خانه‌داری در سال 1304 در برنامه مدارس متوسطه دختران گنجانده شد، بدرالملوک علاوه بر پذیرش تدریس آن در دارالمعلمات به علت این که برای این درس کتابی وجود نداشت کتاب تدبیر منزل را نیز تألیف کرد. کتاب مزبور ابتدا مورد اقبال قرار نگرفت، لذا بدرالملوک به رضاخان پهلوی که در آن موقع سردار سپه بود متوسل شد. سرانجام کتاب در چاپخانه قشون به چاپ رسید و در تمام مدارس متوسطه ایران تدریس شد.[۴] همچنین او هفته‌نامه زن امروز[۴] را در دو نوبت در سال‌های 1323 و 1328 منتشر کرد و خودش یکی از نویسندگان اصلی آن بود.
او پس از مراجعت از نیویورک کتاب تعلیم و تربیت دموکراسی در ایران را که راجع به مشکلات تربیتی زنان و راه‌حل آن بود منتشر کرد.[۴]به علاوه در سال 1330 برای اولین بار در ایران دبستان مختلط نمونه بامداد را با برنامه مشابه با کشورهای غربی تأسیس کرد. کارهای دستی، سرود، زبان خارجه و تعلیمات سمعی و بصری را در برنامه دبستان وارد کرد، روشی برای تعلیم آسان الفبا ابداع کرد تا کودکان در مدت کم خواندن و نوشتن را بیاموزند و به این طریق سنگ بنای دبستان‌های جدید را گذاشت.[۴]
فعالیت‌های اجتماعی
بدرالملوک از سال 1314 به بعد در جمعیت‌های زنان به فعالیت پرداخت. او سازمان زنان طرفدار اعلامیه حقوق بشر را به همین منظور با همکاری عده‌ای از بانوان فرهنگی تشکیل داد. بدرالملوک از اعضای مؤسس کانون بانوان بود و سمت منشی این سازمان را داشت.[۶] او در سال 1341 در کنگره بین‌المللی زنان در سوئد که برای مبارزه با بی‌سوادی تشکیل شده بود حضور یافت. او سال‌ها رئیس کمیسیون حقوقی شورای عالی زنان بود و در تنظیم قانون حمایت خانواده کوشید.[۳]
آثار
کتاب
- طباخی ایرانی ـ فرنگی ـ ترکی (بی‌تا). تهران.[۵]
- هدف پرورش زنان (ـــ13). تهران: شرکت مطبوعات.[۶]
- اخلاق برای محصلات سال اول و دوم متوسطه (1309). تهران: بدرالملوک بامداد.[۷]
- اخلاق [کتاب‌های درسی] (سال سوم مدارس متوسطه نسوان) (1310). تهران.[۸]
- روانشناسی ی‍ا م‍ع‍رف‍ه‌ال‍ن‍ف‍س راجع به تعلیم و تربیت مخصوص محصلات دوره دوم مدارس متوسطه نسوان (1311). تهران: بدرالملوک بامداد.[۹]
- تدبیر منزل و دستور بچه‌داری [کتاب‌های درسی] مخصوص محصلات دبیرستان نسوان و خانه‌داران جوان (1314). تهران.[۱۰]
- روانشناسی از لحاظ تعلیم و تربیت: مخصوص دانشسراهای مقدماتی مطابق برنامه رسمی (1316). کرمان: سعادت (چاپخانه).[۱۱]
- خانه‌داری برای دوره دوم دبیرستان‌های دختران (1322). بی‌جا: سیروس (چاپخانه).[۱۲]
- تعلیم و تربیت دمکراسی در ایران (1329). تهران: مطبوعات (چاپخانه).[۱۳]
- تدبیر منزل برای دوره اول دبیرستان‌ها (1332). تهران: شرکت مطبوعات.[۱۴]
- خانه‌داری برای سال پنجم دبیرستان (1347). تهران: شرکت سهامی طبع و نشر کتاب‌های درسی ایران.[۱۵]
- زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید (1347). ج1و2. تهران: ابن سینا.[۱۶]
- راهنمای طباخی بهترین خوراک‌های ایرانی و فرنگی (1349). تهران: مؤسسه مطبوعاتی شرق.[۱۷]
مقاله
- تعلیمات خانه‌داری در اروپا و آمریکا (1313). تعلیم و تربیت. دوره اول. شماره 54.[۱۸]
- مدرسه پیشه‌وری و خانه‌داری (1314). تعلیم و تربیت. مرداد و شهریور 1314. شماره 97 و98.[۱۹]
منابع
- ↑ بامداد، بدرالملوک (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج1. تهران: ابن سینا. ص85.
- ↑ فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. ص141.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ بامداد، بدرالملوک (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج1. تهران: ابن سینا. صص86-87.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص205-207.
- ↑ بامداد، بدرالملوک (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج1. تهران: ابن سینا. ص85.
- ↑ آرشیو ملی ایران، سند شماره109004/1359 صص3-4، گزارش ارسالی به وزارت خارجه در سال 1314 شمسی (سند شماره 2).
پیوند به بیرون
نویسنده: حکمت بروجردی