معصومه ابتکار
معصومه ابتکار (زادهٔ 30 شهریور ۱۳۳۹) فرزند تقی ابتکار و فاطمه برزگر، سیاستمدار، فعال حقوق زنان، مؤلف، اولین زنی است که در جمهوری اسلامی به هیئت دولت راه یافت.
معرفی
معصومه ابتکار نخستین زن ایرانی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ وارد هیئت دولت شد. او بیشتر به‌خاطر نقش خود در تصرف سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ و ۸ سال ریاست سازمان حفاظت محیط زیست ایران در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی و ریاست مجدد وی بر این سازمان در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی معروف است. معصومه ابتکار، فرزند دکتر تقی ابتکار در سال 1339 در تهران به دنیا آمد. وی همراه والدین خود از سه تا ۹ سالگی در شهرهای فیلادلفیا و ماساچوست آمریکا به خاطر ادامه تحصیل پدر در رشته دکترای مکانیک، اقامت داشت. ثمره ازدواج ایشان با مهندس سید محمد هاشمی دو فرزند است.[۱]
سوابق تحصیلی
تحصیلات ابتدایی و متوسطه در مدرسه بین‌المللی ایران زمین، ورود به دانشگاه پلی تکنیک در رشته مهندسی پتروشیمی در سال 1356 و تغییر رشته در سال 1360 به تکنولوژی پزشکی در دانشگاه شهید بهشتی، کارشناسی ارشد و دکترا نیز در رشته ایمنی‌شناسی (ایمونولوژی) از دانشگاه تربیت مدرس کسب شده است.دکتر ابتکار عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس است. او هم اکنون استاد تمام گروه ایمونولوژی دانشکده علوم پزشکی این دانشگاه است.
سوابق اجرایی
معصومه ابتکار در دوران دانشجویی به عنوان سخنگوی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام شناخته شد. این عنوان که یکی از دلایلش تسلط وی به زنان انگلیسی بود، بعدها سبب سپردن مسئولیت سردبیری روزنامه کیهان انگلیسی به وی شد. این مسئولیت در دوران مدیر مسئولی و نمایندگی سید محمد خاتمی از سوی حضرت امام خمینی بر مؤسسه کیهان به وی سپرده شد که حدود ۲ سال به طول انجامید.[۲]
خانم ابتکار یکی از دانشجویان دختری بود که در تسخیر سفارت آمریکا به عنوان مترجم مشارکت داشت. او پس از نمایندگی دولت جمهوری اسلامی ایران در سومین کنفرانس جهانی زن در نایروبی و همچنین به همراه جمعی از بانوان اقدام به تأسیس مرکز مطالعات و تحقیقات مسائل زنان کرد. راه‌اندازی نشریه‌ای تخصصی برای زنان با عنوان فصلنامه فرزانه که به عنوان اولین نشریه مطالعات و تحقیقات مسائل زنان به دو زبان فارسی و انگلیسی محسوب می‌شود، از اقدامات وی بوده است.
ابتکار در آستانه برگزاری چهارمین کنفرانس جهانی زن در سال 1374 مسئولیت دفتر هماهنگی سازمان‌های غیردولتی زنان و نیز نایب رئیسی کمیته ملی این کنفرانس را عهده‌دار شد. او یک سال بعد و در سال 1375 با تشکیل شبکه سازمان‌های غیردولتی زنان در ایران به عنوان رئیس این شبکه انتخاب شد. معصومه ابتکار در سال‌های ۷۶- ۱۳۷۵ پیگیر ایجاد رشته مطالعات زنان در دانشگاه تربیت مدرس شد. وی اولین زن در جمهوری اسلامی ایران است که به هیئت دولت راه یافت و طی سال‌های 1376 تا 1384 در سمت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست انجام وظیفه کرد. ابتکار در سال 1385 همراه جمعی از بانوان فعال در امور زنان ائتلاف اسلامی زنان متشکل از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را تشکیل داد. او در سال 1385 از سوی مردم تهران به عضویت سومین دوره شورای اسلامی شهر تهران برگزیده شد. وی برای نخستین بار کمیته محیط زیست در این شورا را با حدود 20 کارگروه تخصصی به راه انداخت و مسئولیت آن را بر عهده گرفت. این کمیته توانست 38 مصوبه محیط زیستی را به صحن علنی ارائه و به تصویب برساند. همچنین در 50 مصوبه‌ای که از طریق کمیسیون‌های مختلف شورا به تصویب رسید ملاحظات زیست محیطی را اعمال کند. وی در سال 1392 و با اوج‌گیری خشونت و مناقشات مسلحانه در کشورهای اسلامی، پویش مادران مسلمان برای صلح را راه‌اندازی کرد.
دکتر معصومه ابتکار شهریور 1392 از سوی دکتر روحانی به عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست منصوب شد. وی در 18 مرداد 1396 به سمت معاون امور زنان و خانواده در دولت دوازدهم منصوب شد.
عضویت در نهادهای بین‌المللی، علمی و مدنی
- عضو آکادمی علوم زنان برای جهان سوم
- عضو هیئت مؤسس و امنای مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان
- عضو هیئت امنای مؤسسه گفت‌وگوی تمدن‌ها و عضو هیئت امنای بنیاد زینب کبری
- عضو شورای دستور کار جهانی گفت‌وگوی اسلام و غرب مجمع جهانی اقتصاد
- ریاست دوازدهمین کنگره بین‌المللی ایمونولوژی در سال 94
- نایب رئیس انجمن ایمونولوژی از سال 97
- تأسیس و عضویت در مرکز صلح و محیط زیست به عنوان یک سازمان غیردولتی برای تبادل نظر و گفت‌وگو پیرامون مسایل محیط زیست و صلح در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و برقراری ارتباط با علاقمندان و متخصصان محیط زیست در نیمه دوم سال 1384
آثار
کتاب
روایت معصومه ابتکار از وقایع درون سفارت تسخیر شده آمریکا در تهران تنها کتابی است که از این ماجرا توسط طرف ایرانی به زبان انگلیسی نگارش یافته و توسط انتشارات تالون بوکز در کانادا با عنوان Takeover in Tehran منتشر شده است. این کتاب به زبان فارسی و عربی نیز ترجمه و به ترتیب با اسامی تسخیر [۳] و صراع فی طهران در تهران و بیروت به چاپ رسیده است. انتشار این کتاب به این سه زبان در سال‌های 1379 و 1380 صورت گرفت.
کتاب خوشه‌های شهریور [۴] دومین کتاب وی، حاوی وقایع و اتفاقات کشور طی سال‌های 1376 تا 1384 بوده که به ویژه به روندهای زیست محیطی و سیاسی طی آن دوران اشاره دارد. این کتاب در سال 1388 منتشر شده است.
کتاب صلح و اخلاقیات طبیعی نیز به زبان انگلیسی و با عنوان [۵]"Natural Peace & Ethics مجموعه مقالات و سخنرانی‌های وی در مورد محیط زیست و صلح انتشار یافته است.[۱]
مقاله
از دکتر معصومه ابتکار 68 مقاله علمی ISI در سایت Scopus قابل مشاهده است.
وی همچنین راهنمایی حدود 23 پایان نامه دانشجوی دوره دکتری و 30 دانشجوی کارشناسی ارشد ایمونولوژی را عهده‌دار بوده است.
افتخارات و جوایز
در سال 1384 به دلیل تلاش‌هایش در مقام ریاست سازمان حفاظت محیط زیست ایران طی دولت‌های هفتم و هشتم و نقشی که برای بهبود همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی داشت، به عنوان قهرمان زمین 2006 سازمان ملل متحد انتخاب شد.
در آبان 1392 بنیاد جهانی انرژی (Energy Globe) معصومه ابتکار را به عنوان بانوی محیط زیست جهان معرفی کرده و جایزه معنوی یک عمر دستاورد را به دلیل تعهد و احساس مسئولیت در قبال حفظ کره زمین به وی اعطاء کرد.
در سال 1393 طی مراسمی در شهرداری رم جایزه 'مینروا'ی ایتالیا به خاطر دستاوردهای علمی و به عنوان زنی موفق در عرصه سیاسی به معصومه ابتکار اعطاء شد. این جایزه در رده‌بندی‌های هنر، اطلاع‌رسانی، نوآوری و مدیریت سیاسی برای زنان و متعلق به بنیاد غیردولتی مامولتی است که از سال ۲۰۰۹ به نام خانم مامولتی مینروا روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی آن کشور فعالیت می‌کند.
در اردیبهشت 1395 از سوی دانشگاه مطالعات خارجی هانکوک کره جنوبی به دریافت دکترای افتخاری علوم سیاسی این دانشگاه نائل آمد. رئیس دانشگاه هانکوک اعلام کرد علت این تلاش‌های صورت گرفته توسط ایشان برای تقویت همکاری‌ها در زمینه صلح جهانی و حفظ محیط زیست بوده است.
منابع
- ↑ یادداشت مؤلف
پیوند به بیرون
نویسنده: حکمت بروجردی