فصل بهار خانم (ایران الدوله)
فصل بهارخانم ملقب به ایران‌الدوله و متخلص به جنت (1256ش ـ 1318ش) از زنان فاضل، شاعر و نقاش دوره قاجار است.
زندگی‌نامه
پدر فصل بهارخانم سلطان حسین میرزا نیرالدوله فرزند پرویز میرزا پسر فتحعلی شاه و مادرش نوادۀ معتمدالدوله فرهاد میرزا بود. او در تهران به دنیا آمد.[۲] در وجه تسمیه خود می‌گوید:
ز طفلی اشک ریزی بود کارم
از آن فصل بهارم خوانده مادر
ایران‌الدوله در بدو طفولیت نزد آموزگار خانگی به فراگیری دانش پرداخت. او در سیزده سالگی با مصطفی قلی خان حاجب‌الدوله ازدواج کرد و ثمره این ازدواج 5 پسر به نام‌های امیرحسن خان دولو، علی اصغرخان دولو، اللهیار دولو، محمدرضا (شاه قلی خان) امیرمعظم و علی اکبرخان دولو و 2 دختر به نام‌های معصومه خانم (نیر اعظم) و نیر عظمی حاجب قاجار دولّو (اولین زن مترجم ایران) بود.
جنت علاوه بر سرودن شعر و غزل در نقاشی و موسیقی تبحر داشت و در نقاشی شاگرد کمال‌الملک بود.[۳] وی در سال ۱۲۹۰ش. به سبب بیماری به فرانسه سفر کرد و قریب پنج ماه در آنجا ماند. جنت در شصت و چهار سالگی در سال 1318 شمسی در تهران از دنیا رفت. طبق وصیتش او را در قم در جوار حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ به خاک سپردند.[۲]
اشعار
جنت چون به شعر و ادب علاقه وافر داشت بیشتر اوقاتش را با دواوین شعرای نامدار پیشین می‌گذراند. او در اکثر مجامع و محافل ادبی آن عهد حضور می‌یافت و در مسابقات ادبی شرکت می‌کرد و اشعارش در اکثر نشریات آن زمان چاپ و منتشر می‌شد. مخصوصاً در نشریه ارمغان که وحید دستگردی آن را اداره و سرپرستی می‌کرد و جنت به او ارادت مخصوصی داشت. این اشعار در زمان حیاتش به صورت یک دیوان به چاپ نرسید. اما سالها بعد پسرش اللهیار دولو بنا به درخواست دکتر وحیدنیا، مدیر نشریه وحید، در سال 1356ش آنها را جمع آوری کرد و در دیوانی به چاپ رساند.[۴]یک نسخه از این دیوان در کتابخانه ملی ایران به شماره کتابشناسی ملی ۱۱۸۵۳۲۸ موجود است.[۳]
منابع
- ↑ ایران‌الدوله (1337). بهار جنت: اشعارفصل بهارخانم «جنت». مقدمه اللهیار دولو. [بی‌جا]: وحید. ص6.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ایران‌الدوله (1337). بهار جنت: اشعارفصل بهارخانم جنت. مقدمه اللهیار دولو. [بی‌جا]: وحید. ص4.
- ↑ خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. ص94.
- ↑ ایران‌الدوله (1337). بهار جنت: اشعارفصل بهارخانم جنت. مقدمه اللهیار دولو. [بی‌جا]: وحید. ص5.
پیوند به بیرون
- بانک اطلاعات رجال
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
- دنیای زنان در عصر قاجار
- کتابخانه دانشگاه هاروارد
نگارخانه
شعر رشتۀ الفت از فصل بهارخانم، دیوان جنت، ص 9
نقاشی چهره فصل بهارخانم
یک تابلوی نقاشی از فصل بهارخانم
تخمیس غزل سعدی از فصل بهارخانم، دیوان جنت، ص127
تخمیس غزل سعدی از فصل بهارخانم، دیوان جنت، ص128
شعر غریب کوفه از فصل بهارخانم، دیوان جنت، ص156
شعر غریب کوفه از فصل بهارخانم، دیوان جنت، ص157
نویسنده: حکمت بروجردی