محترم اسکندری
زندگی نامه
محترم اسکندری دختر شاهزاده علیخان، محمدعلی میرزا اسکندری در سال 1274ش. متولد شد. ابتدا نزد پدر و سپس نزد میرزا علی محمد خان محققی زبان فرانسه، ادبیات و تاریخ آموخت. محترم پس از مدتی با استاد خود، میرزا علی محمدخان محققی ازدواج کرد.
وی از نظر بدنی کم توان بود و زندگی کوتاهی داشت ولی نام او به عنوان یکی از پیشتازان جنبش زنان در دهه 1920 مطرح بوده است.
در سال ۱۳۰۲ عمل جراحی روی استخوان پشت وی انجام شد و در تیرماه سال ۱۳۰۴ در تهران درگذشت.
پس از فوت محترم اسکندری عملکرد جمعیت بانوان کمرنگ شد؛ به طوری که پس از گذشت یک سال از فوت وی، انتشار مجله نیز متوقف شد.
فعالیتهای سیاسی و اجتماعی
اهم فعالیتهای سیاسی اجتماعی محترم اسکندری، از جریان انقلاب مشروطیت آغاز شد و به زودی به یکی از پیشتازان جنبش تجدد طلبی نسوان در دهه 1920 تبدیل شد.
در سال 1301 مدیر مدرسه شماره 35 دولتی شد. در آن زمان سخنرانی پر شور و حرارتی در مورد پیشرفتهای اروپا و مقایسه وضعیت زنان اروپایی نسبت به زنان ایرانی ایراد کرد به طوری که حاضرین تحت تأثیر وی قرار گرفته و هم قسم شدند که برای پیشرفت و ترقی بانوان ایرانی تلاش کنند.
پدر محترم اسکندری در اوایل انقلاب مشروطه از اعضای «انجمن آدمیت» بود. این انجمن جزو اولین محافل فراماسونری در ایران بود. محترم اسکندری به دلیل همکاری پدرش با این محافل و تحت تأثیر افکار آنها به کمک عده ای از زنان «جمعیت نسوان وطنخواه» را که گرایش سوسیالیستی داشت، در سال 1301 تأسیس کرد.
در سال 1302 نشریه جمعیت نسوان وطنخواه که منعکس کننده آرا و نظریات انجمن بود، به سرپرستی ملوک اسکندری منتشر شد. این مجله تلاش داشت تا تغییراتی در طرز تفکر و زندگی زنان ایجاد کند.
منابع
آفاری، ژانت (1377). انجمن های نیمه سری زنان. ترجمة جواد یوسفیان. تهران: بانو.
بامداد، بدرالملوک (1348). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: ابن سینا.
ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه نوشین احمدی خراسانی. تهران: اختران.
فتحی، مریم (1383). کانون بانوان: با رویکردی به ریشه های تاریخی حرکتهای زنان در ایران. تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
فرخ زاد، پوران (1381).کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره.