چارقد

تعریف

یکی از انواع پوشش­های سر زنان. پارچه ­ای مربع شکل و بزرگ از نخ یا ابریشم که آن را از قطر دولا کرده، با آن موی سر را پوشانده و در زیر چانه با سنجاق محکم می­ کردند.

انواع

در دوره ناصرالدین شاه چارقد یکی از اصلی ترین پوشش زنان بود.یک پارچه نازک حریر که به شکل مربع بود را تا میزدند و تبدیل به یک مثلث میکردند و آن را طوری روی سر قرار میدادند که زاویه قائمه آن در پشت سر قرار می گرفت و و دو زاویه حاده در طرفین. آن را در جلو به اندازه گردی صورت محکم میگرفتند و زیر چانه سنجاق می کردند.از جلو روی سینه و شانه ها تا کمر را می پوشاندو در پشت نیز تا کمر می­ رسید. زنان آن را نه تنها در مهمانی بلکه در منزل هم سر میکردند. رنگ آن اغلب سفید و معمولا برودری دوزی شده بود. جنس آن از نخ یا ابریشم، شال یا تور و شال کشمیری بود. همسران اشراف گاه چارقدهایشان را با سنجاقهای الماس یا یاقوت میبستند. گاه توپی از پارچه بر ای دوختن چارقد از سوی خانواده عروس به عنوان خلعتی به خانواده داماد داده میشد.

دختران تاتار آن را به همراه کلاه می­پوشیدند و یا زنان شمالی آن را به پشت سر گره میزدند.روسری که خانمهای شهری سر می کنند از انواع چارقد است که در زیر گلو گره زده میشود.

چارقد قالبی از جمله چارقدهای رایج در عصر ناصری بود که خانمهای اندرونی شاه مخترع آن بودند و بهترین نوع آن «آفتابگردانی» خوانده می­ شد، بدین ترتیب که سر چارقد را با نشاسته قالب می­ گرفتند تا سفت و خوش فرم بایستد. زنان معمولا بخش جلویی موی خود را که کوتاه بود از دو سوی صورت تا اندازه دهان بیرون می­ گذاشتند و به آن طره می­گفتند. همچنین با گل یا پری از جواهرات که جغه خوانده می­ شد بخشی از موی خود را که بیرون از چارقد بود سنجاق می­ کردند.

امروزه زنان روستایی و زرتشتی همچنان چارقد بزرگی را سر میکنند که گاه پشت آن تا پا میرسد. این چارقدها معمولا طرح های گلدار درشت دارد.

منابع

پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن‌ (1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.

ذکاء، یحیی (1336). لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز. تهران: اداره کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه ها و فرهنگ عامه.

غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.

نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران (1352). تهران: انجمن بین‌المللی زنان در ایران.