مسئله حجاب
مسئله حجاب، نوشته مرتضی مطهری (1358-1298ش) است که از مجموعه سخنرانی‌های او دربارۀ حجاب در انجمن اسلامی پزشکان تهران فراهم‌آمده است. نویسنده مسأله حجاب را به شیوۀ پرسش- پاسخ واکاوی کرده است.
خلاصه
مطهری مسأله حجاب را در پنج بخش بررسی کرده است؛ او در آغاز، نشان می‌دهد که مسأله پوشش زن از ویژگی‌های اسلام نیست و میان ملت‌های دیگر نیز وجود داشته است. مطهری فلسفۀ پوشش در اسلام را از ابعاد و جنبه‌های گوناگون می‌کاود. سپس، به ایراد و اشکال‌های کسانی که با اصل حجاب و پوشش می‌ستیزند، پاسخ می‌دهد. او در بخش پایانی کتاب، اصل حجاب و مرزهای آن را با روی‌کرد قرآنی، روایی و با توجه به سیرۀ مسلمانان بررسی می‌کند.
مطهری از منابع اهل سنت مانند کشاف زمخشری، سنن ابو داود و جامع ترمذی نیز بهره‌گرفته است و به منابع غربی نیز استناد می‌کند. جایگاه و اهمیت کتاب مسأله حجاب مطهری بدون مطالعه تاریخ تحلیلی فتاوای حجاب در قرن سیزدهم هجری شمسی درک نمی‌شود. در چارچوب گفتمان اجتهادی قرن سیزدهم پوشش وجه و کفین یک الزام برای زن بوده است. پیام اصلی کتاب مسأله حجاب مرتضی مطهری سه چیز است: اول پوشاندن صورت و دست‌های زن تا مچ واجب نیست. احتیاط وجوبی هم در آن پذیرفته نیست. دوم نگاه بدون تلذذ و ریبۀ مرد نامحرم به صورت و دست زن تا مچ جایز است. سوم زن مسلمان با رعایت پوشش مذکور و عدم اختلاط با مردان مجاز به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی است. مطهری منتقد جدی پرده‌نشینی، محبوس کردن زنان در خانه، و از مدافعان تحصیل و فعالیت اجتماعی بانوان مسلمان بوده است.
فهرست کتاب
فهرست این کتاب به صورت زیر می باشد:
بخش اول تاریخچه حجاب: حجاب در قوم یهود، حجاب در ایران باستان، آیا حجاب از ایران به اسلام رسیده است؟، وضع حجاب در جاهلیت عرب و حجاب در هند
بخش دوم علت پیدا شدن حجاب: ریاضت و رهبانیت، علل تمایل بشر به ریاضت، بررسی این عامل از نظر اسلام، عدم امنیت، بررسی این عامل از نظر اسلام، استثمار زن، بررسی این عامل از نظر اسلام، حسادت مرد، بررسی این عامل از نظر اسلام، تفاوت غیرت با حسادت، عادت زنانگی، بررسی این عامل از نظر اسلام، بالا بردن ارزش، بزرگترین تدبیر زنانه، سخن ویل دورانت، نکته سنجی مولوی، سخن ابن العفیف و نظامی، گفتۀ راسل، سخن آلفرد هیچکاک، خلأ عشق در عصر حاضر
بخش سوم فلسفۀ پوشش در اسلام: واژۀ حجاب، سیمای حقیقی مسأله حجاب، حجاب اسلامی از یک اصل کلی اجتماعی ناشی می شود، حجاب اسلامی از جنبۀ روانی، تغزل و منشأ آن، تحریک پذیری روح بشر در ناحیۀ جنسی، چرا پوشش به زن اختصاص یافته است؟، استحکام پیوند خانوادگی، استواری اجتماع، ارزش و احترام زن
بخش چهارم ایرادها و اشکالها: حجاب و منطق، حجاب و اصل آزادی، رکود فعالیتها، مقایسه ای میان زن امروز و زن دیروز از نظر کار و فعالیت، افزایش التهابها، سخن راسل، با اشباع، حرارت جسمی ارضاء می شود نه عطش روحی، تفاوت عشق و هوس، هم محرومیت سبب طغیان غریزه می شود و هم تسلیم، نکته ای که عارفان ما بدان برخورده اند و روانکاوان توجه نکرده اند، چه چیز موجب انحراف جنسی می شود؟
بخش پنجم حجاب اسلامی: آیات 27 تا 31 سورۀ نور، استیذان، فلسفۀ استیذان، اگر صاحب خانه اجازه ورود نداد گله نکنید، خانه های غیرمسکون، فرق کلمۀ عین و کلمۀ بصر، کلمۀ غض و کلمۀ غمض، ستر عورت، زینت، دو استثناء، استثنای اول تفسیر جملۀ الا ماظهر، کیفیت پوشش تفسیر جملۀ ولیضر بن بخمرهن علی جیوبهن، استثنای دوم زنان، بردگان و مملوکان، طفیلیانی که نیاز به زن ندارند، کودکانی که از امور جنسی بی خبرند، آیات 59 تا 61 سورۀ نور، کودکان و مملوکان در سه وقت باید برای ورود در خلوت اجازه بگیرند، زنان از کار افتاده، آیات سورۀ احزاب ـ همسران پیغمبر، حریم عفاف، بررسی حجاب اسلامی حدود پوشش، مطالب قطعی، پوشش غیر چهره و دو دست تا مچ، عدم وجوب پوشش چهره و دو دست بر زن مستلزم جواز نظر برای مرد نیست، تلذذ و ریبه، چهره و دو دست (وجه و کفین)، مرز محبوسیت زن، ادلۀ موافق، مفاد آیات، مفاد روایات در مورد حرمت نظر به خواهر زن، در مورد پسر بچه، در مورد مملوک، در مورد زنان اهل ذمّه، در مورد زنان بیابان نشین، خبر مسعدۀ بن زرارة، خبر مفضل بن عمر، خبر علی بن جعفر، خبر جابر بن عبدالله انصاری، خبر فضیل بن یسار، روایاتی که در باب احرام، پوشانیدن چهره را بر زن حرام می کند، ادلۀ مخالف، 1- سیرۀ مسلمین، نقل قول شهید ثانی در مسالک، 2- ملاک و اولویت، مباح اقتضائی و مباح لااقتضائی، مسأله طلاق، رجحان پوشش و حریم، 3- داستان فضل بن عباس و زنی که در حجۀ الوداع به خدمت رسول اکرم آمد، 4- مفهوم مخالف جواز نظر در هنگام خواستگاری، 5- آیۀ جلباب، شرکت زن در مجامع، تعصب عمر در مورد زنان پیغمبر، اختلاط زنان و مردان، توصیه های اخلاقی، نه حبس و نه اختلاط، فتواها، معنی اصطلاح عورت، سرّ صلاتی، حس احتیاط، کتمان یا اظهار، دو مسأله دیگر: شنیدن صدای زن اجنبی، مصافحۀ زن و مرد اجنبی
مشخصات فنی
کتاب مسئله حجاب مرتضی مطهری از زمان تألیف در سال 1347 تا 1402 حدود 136 مرتبه به چاپ رسیده است. این کتاب که در 264 صفحه تألیف شده است، مرجع نود درصد کتاب‌هایی است که پس از انقلاب اسلامی درباره حجاب نوشته شده است.