چارقد

تعریف

یکی از انواع پوشش­های سر زنان. پارچه­ای مربع شکل که آن را از قطر دولا می­کردند و با آن موی سر را پوشانده در زیر چانه با سنجاق محکم می­کردند.

انواع

چارقد در دوره ناصرالدین شاه متداول بود. زنان یک پارچه نازک بزرگ که به شکل مربع بود را تا زده و به شکل یک مثلث در می­آوردند و آن را طوری روی سر قرار می­دادند که زاویه قائمه آن در پشت سر قرار گیرد و دو زاویه حاده در طرفین. آن را در جلو صورت به اندازه گردی صورت محکم می­گرفتند و زیر چانه را با سنجاقی می­بستند. این پوشش از جلو، روی سینه و شانه ها تا کمر را می پوشاند و از پشت سر نیز تا کمر می­ رسید. رنگ آن اغلب سفید و معمولا برودری دوزی شده بود. جنس آن از نخ یا ابریشم، شال یا تور و شال کشمیری بود. چارقد قالبی از جمله چارقدهای رایج در عصر ناصری بود که خانمهای اندرونی شاه مخترع آن بودند و بهترین نوع آن «آفتابگردانی» خوانده می­شد، بدین ترتیب که سر چارقد را با نشاسته قالب می­گرفتند تا سفت و خوش فرم بایستد. زنان معمولا بخش جلویی موی خود را که کوتاه بود از دو سوی صورت تا اندازه دهان بیرون می­گذاشتند و به آن طره می­گفتند. همچنین با گل یا پری از جواهرات که جغه خوانده می­شد بخشی از موی خود را که بیرون از چارقد بود سنجاق می­کردند.

روسری که خانمهای شهری سر می کنند نیز از انواع چارقد است که در زیرگلو گره زده می­شود. گاهی نیز روسری به طور آزاد بر روی سر رها می­شود. دختران تاتار آن را به همراه کلاه می­پوشیدند و یا زنان شمالی آن را به پشت سر گره می زنند.

منابع

ذکاء، یحیی (1336). لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز. تهران: اداره کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه ها و فرهنگ عامه.

غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.

نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران (1352). تهران: انجمن بین‌المللی زنان در ایران.