مریم بیگم

مریم بیگم (نیمه اول قرن یازدهم) دختر شاه صفی (از پادشاهان صفویه و جانشین شاه عباس اول) بود. وی از زنان صاحب نفوذ دربار صفوی، سیاستمدار، خیّر و واقف در اصفهان بود و آثاری را از خود به یادگار گذاشت.

زندگی‌نامه

مریم بیگم به لحاظ تاریخی کاملاً شناخته شده نمی باشد، سایه ابهامی بر او افتاده و افسانه هایی نیز به او نسبت داده شده است. به هر حال آنچه به جا مانده و وقف نامه های وی و کتیبه هایش، حاوی مطالبی مهم و حائز اهمیت برای شناخت وی و زمانه اش است. میرزا حسن خاتون آبادی از علمای برجسته آن دوره وزیر مریم بیگم بوده است. وی درباره مریم بیگم می گوید: از زنانی بود که تأثیر زیادی بر مسائل سیاسی گذاشت. وی با حمایتش سلطان حسین را به قدرت رساند و با تمارض توانست حکم تحریم شراب سلطان حسین را بشکند. مریم بیگم نسبت به سلطان حسین میرزا علاقۀ زیادی داشت و خواستار به تخت نشاندن او شد و چون زنی مستبد و با اراده بود، پس از مرگ پادشاه سلطان حسین را بر تخت نشاند.

در پی این اقدامات شاه و شکست های خفت بار دربار صفوی در مقابل هجوم دشمنان مریم بیگم شاه را ملامت کرده و مورد نکوهش قرار داد. وی حتی از اموال خود عهده دار مصارف لشگرکشی دیگری علیه یاغیان شد و شاه ناگزیر از متابعت وی شد.

مریم بیگم عمه‌ی شاه سلیمان صفوی بود. وی چندی پس از مرگ صدر، شوهر خود به ساروخان قورچی باشی علاقمند شد. چون شاه سلیمان از این ماجرا آگاه شد مرد نگون بخت را گردن زد.

مریم بیگم در مواجهه با اطلاعات مصیبت بار شرق ایران که باید بدان اخبار اشغال بحرین و سایر جزایر خلیج فارس را به وسیله سلطان بن سیف دوم امام عمان نیز افزود، با نفوذی که هنوز بر شاه داشت تلاش کرد تا او را به تصمیمی قاطع و عملیات شدید وادارد.

از اقدامات وی در اصفهان تأسیس مدرسه مریم بیگم در محله حسن آباد و مسجد مریم بیگم جنب دروازه دولت (خیابان طالقانی، کوچه مقابل مسجد باب الرحمه) می باشد. وی علاوه بر موارد فوق موقوفات بسیاری برای آبادانی شهر و رفاه طلاب حوزه های علمیه معین کرد.  به علاوه اموال و اراضی بسیاری را وقف اطعام در ماه مبارک رمضان و برگزاری مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین در عاشورا نمود.