شیرین بیانی

شیرین بیانی (زاده ۱۱ مرداد ۱۳۱۷) تاریخ‌نگار، پژوهشگر، استاد دانشگاه و نویسنده ایرانی است. او در تاریخ دوره مغول تخصص دارد.

زندگینامه

شیرین بیانی فرزند خانبابا بیانی و ملکه ملکزاده و از نوادگان ملک المتکمین است. او در مرداد 1317 در تهران متولد شد.

تحصیلات

شیرین بیانی تحصیلات ابتدایی را در دبستان منوچهری گذراند (این مکان اکنون به دانشگاه پلی تکنیک امیرکبیر بدل شده است). او بعد از طی مراحل ابتدایی، تحصیلات متوسطه را در دبیرستان ژاندارک گذراند. رفتن به ژاندارک از آن جهت بود که به دو زبان فارسی و فرانسه تسلط یابد. او پس از سه سال یادگیری مستمر زبان فرانسه و فارسی در ژاندارک به دبیرستان انوشیروان دادگر رفت. سرانجام با کسب رتبه اول در رشته ادبی، دوره دبیرستان را به اتمام رساند.

بیانی به نظم و دقت بسیار اهمیت می داد. او حاصل سه کانون معرفت شامل: مهر، هنر و دانش است. اول خانواده، دوم «موزه ایران باستان» و سوم دانشگاه تهران. موزه ایران باستان- محل کار مادرش، ملکه ملکزاده (بیانی) – از این جهت که وقتی هنوز به مدرسه نمی رفت، گاهی مادرش او را به آنجا می برد. اما دانشگاه تهران که محل کار پدرش و دیگر اعضای خانواده (مادرش و عمویش) بود و سپس درس خواندن وی در این محیط که سبب دلبستگی بیانی به دانشگاه شد چنانکه دانشگاه تهران را خانه دوم خود تصور می کرد.از جمله استادان وی، دکتر بهمنش، دکتر بینا، دکتر شیبانی، علی اصغر شمیم، دکتر محمدحسن گنجی بودند. بیانی دوره کارشناسی را پس از سه سال و به عنوان شاگرد اول به اتمام رساند.

او سپس عازم فرانسه شد تا در دانشگاه سوربن نزد پروفسور کلود کائن تحصیلات خود را ادامه دهد. پروفسور که با پدر و مادر بیانی آشنایی داشت تحقیق درباره تاریخ آل جلایر که تا آن زمان درباره آن کار نشده بود را برای رساله دکتری به وی پیشنهاد داد. بیانی در آن دوران از تدریس پروفسور کائن و پروفسور ژان اوبَن بهره برد. وی سرانجام با بهترین نمره موفق به اخذ مدرک دکتری شد.

اشتغال

شیرین بیانی در سال 1342 به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد که البته این امر یک سال به طول انجامید و در طی این مدت به ترجمه رساله خود پرداخت . این کتاب با عنوان تاریخ آل جلایر به چاپ رسید. وی در بیست و پنج سالگی وارد کادر آموزشی دانشگاه تهران شد و به عنوان جوان ترین استادیار این دانشگاه مشغول به کار شد. بیانی پس از حدود یازده سال و پس از طی مراحل معمول، حکم استادی خود را گرفت.

آثار

کتاب

1-     تاریخ آل جلایر (1343). انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول. چاپ دوم 1381. این کتاب توسط حیدراف به زبان ترکی قزاقی در قزاقستان ترجمه شده است.

2-     Дарий великий  (داریوش هخامنشی اول) (1971م- 1350ش). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=945170&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

3-  کوروش کبیر (1350). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1522946&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

4-  Кир великий (کوروش هخامنشی) (1971م-1350ش). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=940833&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

5-     زن در ایران عصر مغول (1352). انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول. این کتاب به خط سیرلیک در تاجیکستان برگردانده شده و زیر چاپ است. چاپ دوم در انتشارات دانشگاه تهران در حال انجام است.

6-     هشت مقاله در زمینه تاریخ (1352). تهران: انتشارات توس.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=853791&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

7-     ایران در برخورد با مغول (1353). تهران: انتشارات کتابخانه طهوری.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3960029&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

(ممیزی)

8-     شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان. انتشارات دانشگاه تهران.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3956442&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

(ممیزی)

9-     دین و دولت در ایران عهد مغول (1367). جلد اول: از تشکیل حکومت منطقه ای مغولان تا تشکیل حکومت ایلخانی، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.

10- دین و دولت در ایران عهد مغول. جلد دوم: حکومت ایلخانی، نبرد میان دو فرهنگ، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.

11- دین و دولت در ایران عهد مغول (1375). جلد سوم: سیاست خارجی ایلخانان در جهان اسلام، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. (این مجموعه سه جلدی به عنوان «کتاب سال» 1375، و همچنین به عنوان «کتاب سال» دانشگاه تهران، در همان سال، برگزیده شده است. چاپ سوم 1382).

12- تیسفون و بغداد در گذر تاریخ (1377). تهران: انتشارات جامی.

13- نقش زن در ایران باستان (1379). بی جا: انجمن زنان پژوهشگر تاریخ.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1519053&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

14- مغولان و حکومت ایلخانی در ایران (1399). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=5799896&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

15- دین و دولت در عهد ساسانی و چند مقاله دیگر. تهران: انتشارات جامی. چاپ دوم (زیر چاپ)

12- ایران از ورود آریائیها تا سقوط هخامنشیان (1381). تهران: انتشارات سمت.

13- دمساز دوصد کیش- نگاهی دیگر بر مولانا جلال الدین محمد رومی، آماده چاپ.

قنبری، امید (ویراستار) (1385). زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر شیرین بیانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. صص193-194.

ترجمه

1-  گروه بندی ایلات و اختلافات جامعه ایلی مغول در قرون 11 و12 میلادی (13). بی جا: بی نا.

2-  ولادی‍م‍ی‍رت‍س‍وف‌، ب‍اری‍س‌ ی‍اک‍اول‍ی‍وی‍چ (1383).‌ نظام اجتماعی مغول (فئودالیسم خانه به دوشی). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=791657&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

3-     تاریخ عیلام (1346). تهران: دانشگاه تهران. چاپ دوم 1372.

4-     تاریخ سری مغولان (1350). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ دوم (زیرچاپ).

5-     چنگیزخان (1363). تهران: انتشارات اساطیر. چاپ دوم 1371.

6-     کنتس دوسگور (1332). میهمانخانه آنژ گاردین (داستانی اخلاقی برای نوجوانان و جوانان). با مقدمه دکتر پرویز ناتل خانلری. تهران: بی نا. اولین اثر: (در پانزده سالگی).

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2830185&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

7-     دووامبه، پیر (1394). هنر در قرن پریکلس: هنر زرین آتن. تهران: اطلاعات.

https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3728285&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

مقاله

شیرین بیانی مقالات زیادی نوشته که در سایت نورمگز و کتابخانه ملی ایران موجود است.

پیوند به بیرون

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

نورمگز