ملکه ملکزاده (بیانی)

ملکه ملکزاده ( 1289- 1377) محقق، نقاش، باستان شناس و اولین سکه شناس ایرانی است.

زندگینامه

ملکه ملک زاده (بیانی) در سال 1289 شمسی در تهران متولد شد.  او فرزند مهدی ملک زاده (یکی از پایه گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده تاریخ مشروطیت ایران) و نواده ملک المتکلمین و از جانب مادر نواده میرزا سلیمان خان میکده، از رجال دوره قاجار و از مشروطه خواهان معروف بود. ملک زاده همسر دکتر خانبابا بیانی، استاد دانشگاه تهران و فرزندان وی شیرین بیانی (اسلامی ندوشن) و سوسن بیانی (سمیعی) می باشند، که اولی استاد دانشگاه تهران در رشته تاریخ و دومی استادیار دانشگاه تهران در رشته باستان شناسی می باشند. ملک زاده در تاریخ دوازدهم خرداد ماه سال 1378 درگذشت. وی در طول سالیان متمادی تحقیق، تألیف و تدریس خدمات بسیاری به جامعه علمی انجام داد و دانشجویان بسیاری تربیت نمود.

تحصیلات

ملکه ملکزاده تحصیلات خود را در شش سالگی در مدرسه ناموس آغاز کرد و همزمان در خانه به فراگرفتن زبان فرانسه پرداخت. یک سال تحصیل در مدرسه ژاندارک او را موفق به اخذ دیپلم زبان فرانسه کرد. از آنجا که دارای استعداد هنری بود در خانه به فراگرفتن نقاشی پرداخت و با پیشرفت سریع در این هنر نزد استاد بزرگ و معروف مینیاتور ایران، میرزا هادی خان تجویدی به فراگیری مینیاتور همت گماشت و مدتی نیز نزد استاد تکامل تلمذ کرد نقاشی کلاسیک غربی را نزد استاد رحیم‌زاده ارژنگ و استاد میرمصور آموخت.[۱] هنر موسیقی سنتی و پیانوی کلاسیک ایرانی را نیز نزد استاد موسی خان محجوبی آموخت.

او در سال 1313 شمسی برای تحصیلات عالی به پاریس رفت و در دانشکده هنرهای زیبا فراگیری هنر نقاشی را ادامه داد و موفق به اخذ دیپلم از آن دانشکده شد. طی دوران تحصیل در چند نمایشگاه داخلی همان دانشکده شرکت جست و دوبار موفق به کسب جایزه شد. او تحصیلات خود را در زمینه باستان شناسی در دانشکده لوور، وابسته به دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد و به اخذ درجه فوق لیسانس از آن دانشکده نائل آمد و در علم سکه شناسی تخصص یافت.

فعالیتها

ملکه ملکزاده پس از چهار سال تحصیل در فرانسه به ایران بازگشت و در سال 1317 در موزه ایران باستان که تازه تأسیس یافته بود مشغول به خدمت شد. در طول دوران خدمت تا زمان بازنشستگی عهده دار سمت «موزه داری» و «ریاست بخش سکه ها، مهرها و الواح» بود. او خود بخش سکه ها و مهرها را دائر کرد و به تکمیل و توسعه آن پرداخت، به طوری که یکی از مهمترین مجموعه ها در دنیا به شمار می آمد.

او در سال 1347 بنا به دعوت گروه باستان شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران، شروع به تدریس سکه شناسی و مهرشناسی نمود. ملکه ملکزاده را باید پایه گذار تدریس علمی این شاخه مهم مطالعات باستان شناسی در ایران دانست.ملک زاده تا سال 1357 به تدریس در دانشگاه تهران اشتغال داشت. وی به زبان فرانسه مسلط بود و زبان انگلیسی نیز می دانست و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت.

همچنین وی برای انجام سفرهای علمی و تحقیقاتی، مسافرتهایی به فرانسه، انگلیس، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، هلند و عراق داشت.

شرکت در کنگره های فرهنگی- هنری

ملکه ملک زاده در کنگره های بین المللی داخلی و خارجی متعددی شرکت و به ایراد سخنرانی پرداخت. از جمله:

کنگره ایران شناسی دانشگاه آکسفورد انگلستان،

کنگره ایران شناسی وزارت فرهنگ و هنر سابق در تهران،

کنگره های باستان شناسی و ایران شناسی تهران، همدان و اصفهان

ایراد سخنرانی درباره فرهنگ و هنر ایران در رادیوی دولتی ایتالیا

ایراد سخنرانی در همین زمینه در تالار سلطنتی میلان (ایتالیا)

تأسیس مراکز فرهنگی- هنری

از جمله اقدامات ملکه ملک زاده

تأسیس نمایشگاه هنری و تاریخی ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا

برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان

تأسیس موزه سکه بانک سپه که یکی از معتبرترین موزه های سکه در ایران گردید.

عضویت در مراکز بین المللی

عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دوره تأسیس این مؤسسه علمی- فرهنگی در ایران

عضویت در انجمن بین المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس می باشد.

دانشگاه کمبریج انگلستان نام او را در فهرست مشاهیر علم و فرهنگ جهان قرار داد. او از مشهورترین نقاشان معاصر ایران است که از سبک «امپرسیونیست» پیروی میکند، هرچند در سبک کلاسیک و مینیاتور آثار قابل توجهی دارد.

از جمله تألیفات ملک زاده کتاب تاریخ سکه است که به عنوان مهمترین کتاب سال  برنده جایزه سلطنتی شد.

آثار

مقاله

از ملک زاده در حدود پنجاه مقاله به زبان های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که درباره سکه ها و مهرهای دوران باستان و سکه های دوره اسلامی ایران می باشد.

پیوند به بیرون

امرداد نیوز