میهن بهرامی

میهن بهرامی (1326 - 1396) پژوهشگر‌‌‌‌‌‌‌ ایرانی است که در زمینه‌های علمی و  هنری متفاوتی از جمله روانکاوی بالینی، نقاشی، فیلمنامه‌نویسی، فیلمسازی، نقد فیلم، مجسمه‌سازی، داستان‌نویسی و ادبیات کودک و نوجوان فعال بود.

زندگی‌نامه

میهن بهرامی در سال 1326 [۱] در شهر تهران به دنیا آمد. مادرش، فروغ اختر کردار نیک زنی هنرمند بود و در خیاطی، گلدوزی و طراحی لباس مهارت داشت. او به دخترانش میهن و منیژه این استعداد و مهارت خود را منتقل کرد و نخستین آموزگار آنها بود. میهن در سال 1345 با محمد متوسلانی ازدواج کرد و که ثمره این ازدواج دختری به نام ناتالی متوسلانی است. میهن بهرامی در 3 اردیبهشت 1396 بر اثر سرطان ریه درگذشت.

تحصیلات

میهن بهرامی لیسانس روانشناسی، فوق لیسانس جامعه شناسی و دکترای فلسفه را از دانشگاه تهران دریافت کرد.[۲] او مدتی را نیز در رشته روان‌شناسی اجتماعی در دانشگاه UCLA به مطالعه پرداخت.[۳]

فعالیت‌های هنری

میهن از 12 سالگی به دنیای هنر و ادب پیوست. در 14 سالگی نزد جعفر پتگر- یکی از نقاشان بزرگ معاصر- شروع به یادگیری نقاشی کرد. او موفق شد سبکي خاص در نقاشي گل را از آن خود کند که بعدها توسط کارشناسان هنر در لندن مورد تحسين قرار گرفت؛ چندی نیز در آمریکا به مطالعه در زمینه مجسمه سازی و نقاشی پرداخت.آثار نقاشی وی در نمایشگاه های گروهی و انفرادی به نمایش گذاشته شد.

فعالیت‌های ادبی

میهن از 17 سالگی با نوشتن مقالاتی در زمینه های ادبی و هنری همکاری با نشریات ادبی ـ هنری تهران را در پیش گرفت. او نخستين رمان خود، زنبق ناچين را در سال 1341 و زمانی که هفده سال داشت نوشت و منتشر کرد. همچنین کارهای مشترکی در زمینه ی روانشناسی و سینما و نمایشنامه ی رادیویی انجام مانند سخن و نگين و وحيد و نامه کانون نويسندگان و... مي داد.[۴] او، طی سالهای 1344ـ 1355 بیش از بیست داستان در مجله نگین منتشر کرد. همچنین مقاله هایی در نقد نقاشی نوشت و در سال های 1355ـ1356 سفرنامه خود به ترکیه و اروپا را در شماره های متعدد آن عرضه کرد. او از اعضای کانون نمایشنامه نویسان خانه تئاتر بود.[۵]

مضامین

از بهرامی داستان بلند زنبق ناچین (1341) و دو مجموعه داستان حیوان (1364) و هفت شاخه سرخ (1379)، با مضمون هایی در مایه خاطره ای ـ نوستالژیک منتشر شده است. جست و جوگر (1368) تک نگاری فیلمی ساخته همسرش، محمد متوسلانی که بازگویی تازه ای است از سیر و سلوکی عرفانی، از دیگر آثار اوست.

بهرامی از زندگی زنان تهران قدیم شناخت عمیقی دارد. او رنگ و بوی زندگی سپری شده را ثبت می کند. بهترین داستان های او براساس خاطرات دوره کودکی نوشته شده و جلوه های رقت انگیز وقایعی به تصویر کشیده شده که در خانواده های مرفه و سنتی تهران قدیم رخ نموده اند. بهرامی دنیای این خانواده ها را با وصف جزئیاتی از خانه ها و لوازم منزل و تجملات آنها می سازد و تنهایی زنان را، که انگار در لابه لای انبوه تزئینات و تشریفات به دام افتاده اند، نمایان می کند. چهره های داستانی او در قید و بند سلسله مراتب اجتماعی و سنت های دست و پاگیر از دست می روند. راوی قصه هایی همچون حاج بارک الله، باغ غم و هفت شاخه سرخ، متأثر از گذراندن دوره کودکی خود، حال و روز دردبار زنان اواخر قاجار و اوایل سلطنت پهلوی را گزارش می کند. او با استفاده از حافظه ای توانا و نقل جزئیات حیرت آور مجلس های زنانه و خلوت بدون مرد، نکته هایی از روان شناسی فردی و جمعی زنان و خواب و خیالات آنان نقل می کند که خواننده را از واقعیت های مکتوم دورانی ناآشنا مانده و افسانه آسا عبور می دهد.

در داستان هایی همچون حیوان، زندگی زنان اشرافی و خدمتکاران آنها را در بافتی ریزنقش و رنگارنگ از فولکلور و آداب و رسوم، وصف می کند. این ویژگی، آثار او را به منبعی ارزشمند برای مطالعه تاریخ شفاهی جامعه بدل می کند. توجه به نقاشی و سینما حالتی نمایشی ـ تصویری به این قبیل از داستان های او می دهد.

یکی از بهترین داستان های نویسنده، حاج بارک الله (نامه کانون نویسندگان ایران، 1358) نیز از دید دخترکی روایت می شود که با قرار گرفتن در جریان زندگی زنی زخم خورده عشقی ناکام، با رنج و تنهایی زنان آشنا می گردد. حاج باريکلا (بارک الله) که به تشخيص محمدعلي سپانلو يکي از برترين قصه هاي کوته ادبيات امروز فارسي است، در مجموعه قصه حیوان ديده مي شود. بهرامی در داستان پایان یک شهر سرنوشت زنان روسپی را بیان می کند. بهرامی چند داستان کنایی هم با بافتی رمانتیک براساس اندیشه های عرفانی یا روان شناختی نوشته است.

آثار

کتاب

1. زنبق ناچین (بی‌تا). تهران.[۶]
2. باغ غم: هفت قصه و یک گفتار (ـ ـ13). بی جا: بی نا.[۷]
3. آدل‍ر، آل‍ف‍رد (1361). روانشناسی فردی. به کوشش میهن بهرامی. تهران: پیشگام.[۸]
4. ق‍ص‍ه‌ م‍اه‌ خ‍ان‍وم‌، س‍ف‍ر ک‍وچ‍ک‌ ب‍ه‌ ف‍ض‍ا (1361). تهران: تصویر و صدا.[۹]
5. کدو قل قله زن (1362). برداشت و تنظیم میهن بهرامی. تهران: تصویر و صدا.[۱۰]
6. ح‍ی‍وان‌: ه‍ف‍ت‌ ق‍ص‍ه‌ و ی‍ک‌ گ‍ف‍ت‍ار (1364). ت‍ه‍ران‌: دم‍اون‍د.[۱۱]
7. جستجوگر (1369). تهران: تصویر و صدا. (فیلمنامه)[۱۲]
8. هفت شاخه سرخ (1379). تهران: پیک بهار.[۱۳]
9. م‍ج‍دتیموری، میرمحمدولی (1389). درمان بدون دارو در روان‌پزشکی. به کوشش میهن بهرامی. تهران: پیک بهار.[۱۴]

مقاله

از میهن بهرامی نقدها و مقالات زیادی در نشریات فرهنگی هنری منتشر شده است.[۱۵]

مفاخر

فیلمنامه جستجوگر دیپلم افتخار جشنواره‌ی فیلم فجر را به دست آورد.[۱۶]