عالم نسوان

از دانشنامه الکترونیکی زنان
نسخهٔ تاریخ ‏۱۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۲ توسط Boroujerdi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
نشریه عالم نسوان، شماره 2، سال 6، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

عالم نسوان نام نشریه‌‎ای مربوط به زنان ایران به صاحب امتیازی نوابه صفوی بود که از سال ۱۲۹۹ش تا آبان 1311 به مدت دوازده سال در تهران منتشر می‌شد.

تاریخچه

نشریه عالم نسوان پنجمین روزنامه مربوط به زنان ایران بود که به صاحب امتیازی نوابه صفوی از مهر سال 1299 ش. تا آبان 1311 در تهران منتشر می‌شد. اين نشریه 12 سال متوالی منتشر شد و بيشتر مقالات آن را فارغ‌التحصيلان مدرسه بيت ئيل ‌می‌نوشتند.[۱]

این نشریه هر دو ماه یک بار در 38 صفحه به قطع خشتی کوچک منتشر می‌شد.هزینه اشتراک سالانه آن در تهران ده قران و در خارج از تهران 12 قران و تک شماره دو قران بود.عالم نسوان آخرین شماره خود را در آبان 1311ش. منتشر کرد و پس از آن به دلیل نامعلومی تعطیل شد.

نویسندگان

عالم نسوان توسط جمعيت فارغ‌التحصيلان مدرسه عالی اناثيه آمريكايی ايران (بيت ئيل) منتشر می‌شد. این مدرسه دخترانه را مبلغان مسیحی آمریکایی در دوران سلطنت ناصرالدین شاه تأسیس کرده بودند و تحصیل تمامی دختران مسیحی، یهودی، زرتشتی و مسلمان در آن آزاد بود؛ ولی پس از انقلاب مشروطه حضور دختران مسلمان در این مدرسه بیش از پیش افزایش یافت. عالم نسوان اولين نشريه‌ای بود كه در ايران تحت نظارت هيأت تحريريه اداره می‌شد.[۱]طیبه میردامادی، اشرف نبوی، هما محمودی، معصومه فیلی، فرخنده سمیعی و چند تن دیگر هیئت تحریریه عالم نسوان را تشکیل می‌دادند و مدیر داخلی آن عباس آریان‌پور کاشانی بود.[۲] همچنین برخی از داستان‌های نشریه به قلم بدرالملوک بامداد نوشته می‌شد[۳].

نامه سید ضیاءالدین طباطبایی به حکومت نظامی تهران مبنی بر اقدام برای مجوز نشریه عالم نسوان،[۴] سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

اجازه انتشار

مجله عالم نسوان در نخستین روزهای پس از کودتای سوم اسفند 1299 از دولت سیدضیاءالدین تقاضای انتشار کرد. در تاریخ 1299 ش. با نامه سیدضیاءالدین طباطبایی به حکومتِ نظامی تهران این مجله اجازه انتشار یافت. در این نامه آمده است:

مدرسه اناثیه امریکائی به موجب شرحی تقاضای طبع و توزیع مجله عالم نسوان را نموده‌اند. چون این مجله به هیچوجه دارای مسائل سیاسی نخواهد بود [ناخوانا] نمائید اجازه طبع و نشر مجله مزبور داده شود.[۴]


متعاقب آن ایالت و بلدیه تهران در نامه مورخ 18 حوت 1299ش خطاب به مدرسه اناثیه آمریکایی اعلام داشت:

حسب الامر [ناخوانا] حضرت اشرف اعظم آقای رئیس الوزرا دامت عظمته طبع و نشر مجله نسوان آزاد خواهد بود. به وزارت جلیله معارف و اوقاف نیز توصیه شد که از طبع و نشر مجله ممانعت ننماید.[۴]

علاوه بر آن در بخشی از نامه ایالت و بلدیه تهران خطاب به وزارت معارف و اوقاف درباره انتشار عالم نسوان چنین آمده است:

سواد دستخط نمره 12166 ریاست وزراء عظام دامت عظمته در خصوص طبع و نشر مجله نسوان [ناخوانا] تقدیم می‌گردد. [ناخوانا] فرمایید در طبع و نشر مجله مزبور ممانعت ننمایند.[۴]

موضوع

مطالب و مقالات عالم نسوان در حوزه بهداشت، نگهداری و تربيت اطفال، خانه داری، مد، اخبار پیشرفت زنان و خدمات آنان در ایران و کشورهای دیگر، مقالات ادبی و آثار منظوم و منثور زنان ایرانی قرار داشت.[۵] گسترش آموزش رسمی دختران، مبارزه با موانع حضور زنان در عرصه های اجتماعی و نکوهش جهل و خرافات رایج از دیگر موضوعات مقالات این نشریه بود. برای مثال بدرالملوک بامداد در داستان دو قسمتی یک تصادف مفید، علت بزه‌کاری جوانان را نداشتن مادران تحصیل کرده می‌دانست و مردان را از عوامل اصلی عقب‌ماندگی زنان معرفی می‌کرد. روی جلد اغلب شماره‌ها اشعاری در ستایش از منزلت زنان یا بیداری و برانگیختن غیرت آنان آمده بود.[۲]


عالم نسوان به شدت سیاست غیرسیاسی بودن را تعقیب می‌کرد و شاید به همین دلیل توانست برای مدت طولانی بدون توقیف انتشار یابد. در یکی از شماره های عالم نسوان چنین نوشته شده:

ما را عقیده بر آن است که عوض آنکه همّ خود را صرف سیاست بی‌معنی نماییم، بهتر است که سیاه روزگاری خود را اصلاح کنیم و به هر نحوی که ممکن است درصدد ترویج علوم، ایجاد مؤسسات علمی و تشکیل محافل و مجالس اخلاقی و ادبی برای رفع نواقص نسوان، تحصیل حقوق و اختیارات آنان، تحصیل آزادی برای تعلیم و تربیت آنان برآییم تا شاید بشود خوشبختی برای نسوان بدبخت این سرزمین فراهم آوریم.[۶]

عالم نسوان تغییر و تحول زن و مشارکت او در زندگانی اجتماعی را بر هر امر دیگری مقدم می‌دانست. این نشریه جهل و نادانی زنان را امری ناپسند می‌شمرد و باور داشت زنان در رفتاری که با آنها می‌شد مقصرند. به علاوه اعتقاد زنان به خرافات را که ناشی از جهل و نادانی آنان بود سبب تخفیف و تحقیر زنان از سوی مردان می‌شد. خانواده یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه نویسندگان عالم نسوان بود. این نشریه حیاتی‌ترین مسائل زندگی خانوادگی را کودک همسری، ازدواج موقت (متعه)، تعدد زوجات، بیماری‌های آمیزشی و سایر تهدیدات علیه زنان می‌دانست.[۷]نشریه عالم نسوان را به علت آن که مدتی طولانی منتشر میشد می‌توان از نشریات مؤثر در پیشرفت زنان ایرانی دانست.



منابع

  1. خدری‌زاده، علی اکبر (1398). مسائل زنان در دهه نخست عصر رضاشاه بر پایه مقالات دو نشریه زنان. گنجینه اسناد، سال 29، دفتر اول، بهار، شماره پیاپی 113. ص98.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی. ویراستار احمد سمیعی ‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص46.
  3. ع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی. ویراستار احمد سمیعی ‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص67.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 293/5763.
  5. ببران، صدیقه (1381). نشریات ویژه زنان: سیر تاریخی نشریات زنان در ایران معاصر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. ص62.
  6. عالم نسوان، سال 5، شماره 1، مهر 1303، ص4.
  7. خدری‌زاده، علی اکبر (1398). مسائل زنان در دهه نخست عصر رضاشاه بر پایه مقالات دو نشریه زنان. گنجینه اسناد، سال 29، دفتر اول، بهار، شماره پیاپی 113. ص102.


پیوند به بیرون

  1. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران


نگارخانه


نویسنده: حکمت بروجردی