عظمی عدل (نفیسی)
عظمی عدل متولد 1298 مترجم و فعال حقوق زنان در دوره پهلوی است.
زندگینامه
عظمی عدل در سال 1298 در شهر تبریز متولد شد. وی فرزند یوسف خان مکرم الملک و امیرزاده خانم، خواهر یحیی و غلامرضا عدل و همسر حبیب نفیسی است. دو سال پس از تولد او پدرش از طرف اهالی تبریز به نمایندگی مجلس شورا انتخاب شد، لذا او به همراه خانواده اش به تهران نقل مکان کرد.
وی اولین ترجمه‌اش را در 10 سالگی انجام داد، اما به علت مرگ پدرش امکان انتشار آن را در آن زمان نیافت. او در سال 1317 در سن 16 سالگی موفق به ترجمه و انتشار کتاب جامه پشمین اثر هانری بوردوشد. وی دارای سه فرزند پسر به نام‌های کامران، کاوه و کامبیز است.
تحصیلات
عظمی عدل تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه ژاندارک به پایان رساند و همزمان با زبان مادری، زبان فرانسه را نیز فراگرفت. عدل پس از پایان مدرسه برای یادگیری زبان انگلیسی به انجمن فرهنگی ایران ـ انگلیس رفت.[۱]
عظمی عدل به علت تسلط به زبان فرانسه در سن 10 سالگی موفق به ترجمه کتابی از کنتس دوسگور شد اما به علت بیماری و مرگ پدر موفق به انتشار آن نشد. او در سال 1317، کتاب جامه پشمین نوشته هانری بوردو را ترجمه و منتشر کرد و در همان سال به علت کسالت چشم مادرش عازم فرانسه شد. عظمی عدل در طول این سفر با هانری بوردو ملاقات کرد و به پیشنهاد وی پس از عزیمت به تهران کتاب ترس از زندگی اثر این نویسنده را ترجمه کرد. وی پس از بازگشت به ایران و قبولی در کنکور در دانشکده ادبیات فرانسه دانشگاه تهران پذیرفته شد اما سال آخر کارشناسی به همراه همسرش به آمریکا رفت. وی در بازگشت به ایران به کسب مدرک دکتری از دانشگاه سوربن فرانسه مشغول شد عنوان رساله او مطالعه تطبیقی لافونتن و کلیله و دمنه بود. اما به علت همزمانی با بیماری همسرش و وقوع انقلاب اسلامی ایران موفق به دفاع از رساله دکتری خود نشد.[۲]
فعالیت‌های شغلی
عظمی عدل در سال 1325 در وزارت کار که وزارت آن را محمدولی میرزا فرمانفرمائیان شوهر خواهرش برعهده داشت مشغول شد. وی در سال 1326 به ریاست اداره امور زنان و کودکان کارگر منصوب شد و در همان زمان یعنی هنگامی که آذربایجان در اشغال روسها بود به ایراد سخنرانیهای ضد کمونیستی در رادیو میپرداخت. عظمی عدل به علت اینکه تربیت نیروی انسانی ماهر را برای کشور ضروری می دانست با کمک نه تن از دوستان خود که همه از بانوان بودند با راهنمایی همسرش که سالها معاون تعلیمات فنی وحرفه ای وزارت آموزش و پرورش بود مؤسسه عالی تکنیکوم نفیسی را تأسیس کرد.
عظمی عدل در طول اقامت در آمریکا به تدریس زبان فارسی به فرزندان ایرانیان مقیم آمریکا پرداخت و کلاسی برای آشنایی با ادبیات فارسی در انجمن ایران ـ آمریکا تشکیل داد. وی پس از بازگشت از آمریکا در دانشگاه فرح (مدرسه عالی دختران) که امروز دانشگاه الزهرا نام گرفته است تدریس می کرد.
عظمی عدل عضو بنگاه خیریه اشرف پهلوی، عضو هیئت مؤسسین سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و عضو کمیسیون بین المللی سازمان زنان بود. وی مدت کوتاهی نیز به ریاست این کمیسیون درآمد. همچنین وی از اعضای هیئت مدیره مرکز طبی کودکان، رئیس کلوپ زونتای تهران وابسته به سازمان زنان، از بنیانگذاران باشگاه بین المللی زنان ایران و طی یک دوره چهارساله جزو هیئت رئیسه آن انجمن نیز بود. عظمی عدل در حزب مردم معاون مدیرعامل برای اداره امور زنان بود و از طرف حزب مردم به عنوان نامزد نمایندگی مجلس انتخاب شد. همچنین از دیگر از فعالیت های شغلی عظمی عدل تدریس در مدرسه عالی پارس، انجمن فرهنگی ایران و فرانسه بود.
آثار
ترجمه
- ژرژ ساند، مارکی دو ویلمر
- بوردو، هانری (1330). ترس از زندگی. بی جا: مهر [چاپخانه] [۳]
- دوده، آلفونس (1382). قصه های دوشنبه. تهران: ش‍رک‍ت ان‍ت‍ش‍ارات ع‍ل‍م‍ی و فرهنگی[۴]
- پروست، مارسل (1383). عشق سوان. تهران: روش‍ن‍گ‍ران و م‍طال‍ع‍ات زنان[۵]
- استاندال (1394). سرخ و سیاه. تهران: کلبه[۶]
- بوردو، هانری (1395). جامه پشمین. تهران: نشر تاریخ ایران[۷]