تفاوت میان نسخه‌های «زینب‌بیگم اردستانی»
H-ghahremani (بحث | مشارکت‌ها) |
H-ghahremani (بحث | مشارکت‌ها) جز (H-ghahremani صفحهٔ زینب بیگم اردستانی را به زینب‌بیگم اردستانی منتقل کرد) |
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۰۸
زندگینامه
زینب بیگم اردستانی از بانوان خیر عصر صفوی و بانی مدرسه علمیه نیم آورد است. زینب بیگم از خاندانی علمی و معنوی و دختر امیرمحمد اردستانی معروف به شیخ الاسلام و همسر امیر محمدمهدی حکیم الملک اردستانی بوده است. حکیم المک طبیب حاذق ایرانی بوده که مدتی را در هندوستان به سر برده است.
مدرسه نیماورد
این مدرسه که ظاهرا در سال 1117 ق بنا شده[۱] از جمله نهادهای آموزشی عصر صفویه مدرسه نیماور (نیم آورد) است. این مدرسه برکات زیادی برای جامعه علمی ایران داشته و علمای بزرگی را در خود پرورش داده است. بانی این مدرسه علمیه زینب بیگم اردستانی است که همسر محمدمهدی حکیم الملک اردستانی بوده و در عهد سلطنت شاه سلطان حسین صفوی علاوه بر بنای آن اموال و املاک زیادی را برای مدرسه وقف کرده است.[۲] این مدرسه تاکنون از مهمترین نهاد های آموزشی و از مدارس فعال حوزه علمیه اصفهان به شمار می‌رود. علاوه بر سکونت عده قابل توجهی از طلاب در آن، مجالس درس و بحث در علوم اسلامی و فقه شیعی در آن برقرار است .
نام دیگر این نهاد آموزشی نیم آورد یا نیم آور است [۲] که در محله ای به همین نام و در یکی از فرعی های بازار بزرگ اصفهان واقع شده است. شاردن فرانسوی که در عهد شاه سلیمان صفوی در اصفهان به سر می برده، این محله را یکی از پر جمعیت ترین و معروف ترین محلات اصفهان دانسته است.مدرسه نیم آورد از لحاظ تزئینات فراوان کاشی کاری و گچ بری نیز دارای اهمیت است؛ و آنچه که به خصوص جالب توجه است آنکه استادان هنرمندی که در این بنا کار کرده اند به وسیله گچ های رنگارنگ نوع مخصوصی از معرق را ترتیب داده اند که در ابنیه تاریخی دیگر اصفهان در عصر صفوی نظیر ندارد.[۳]
حکیم الملک در هند به طبابت مشغول بود و هزینه ساختمان و بنای این مدرسه بزرگ و زیبا را ناشی از بخشش های اورنگ زیب، پادشاه هند، به زینب بیگم و شوهرش حکیم الملک اردستانی می دانند. علت این بخششها درمان دختر اورنگ زیب بود که اطبای هندی قادر به علاج او نبودند.[۱]
آقا جمال الدین خوانساری مجری صیغه وقف و ناظر امور مدرسه بوده است.تولیت این نهاد آموزشی در زمان تأسیس به عهده فردی به نام میرزا رشیدا از بستگان زینب بیگم بوده و زینب بیگم، بانی مدرسه، پس از اتمام بنای آن به میرزا رشیدا که از منسوبانش بوده سفارش می دهد رقباتی را در اصفهان و اردستان جهت مدرسه خریداری کند و آن را بر مدرسه و طلاب آن وقف نماید. در همان سال این املاک و مستغلات وقف بر مدرسه می شود که برخی از آنها در محلاتی از اردستان و چند مغازه نیز در بازار نیم آورد اصفهان بوده است.[۲]
این نهاد علمی ـ مذهبی که زینب بیگم اردستانی پایه گذار آن بود، سبب رشد استعدادهای بسیار درخشانی در علوم اسلامی گردید؛ از جمله اینکه مدرسه نیم آورد در یک قرن اخیر شخصیت های مبرز علمی و عملی بسیاری را پرورش داده که شهره خاص و عام و محبوب قلوب جهان اسلام، به خصوص عالم تشیع بوده اند. برخی از آنها عبارتند از: آیت الله میرزا بدیع درب امامی (متوفی 1318ق)، آخوند ملا عبدالکریم گزی (متوفی 1339ق)، آیت الله العظمی سید محمد باقر درچه ای (متوفی 1342ق)، آیت الله العظمی حاج آقا حسین بروجردی طباطبایی (متوفی 1380 ق) و استاد جلال الدین همایی (متوفی 1400 ق) و نیز ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی.[۲]
میزان وقفیاتی که زینب بیگم اردستانی جهت این مدرسه مقرر کرده قابل توجه است. از این وقف نامه سوادی که در تاریخ 1349ق رونوشت شده است به شماره ثبتی 105 در بایگانی اداره اوقاف اصفهان نگه داری می شود. این سواد بر روی کاغذی زرد رنگ نوشته شده است. البته متن وقف نامه بر یک روی کاغذ و در پشت آن فهرست و شرح رقبات وقفی ذکر شده است.
نظارت این مدرسه به «علامی فهامی علامه العلمایی مجتهد الزمانی آقای قواما شیخ محمد جعفر» سپرده شده است و پس از او به آقای محمد حسینا فرزند شیخ محمد جعفر و بعد از او به فرزند ارشد او به همین ترتیب تا نسل او باقی است، و در صورت انقراض نسل آنها امر نظارت به عهده «.... اولاد ذکور .... علامه العلمایی مجتهد الزمانی آقای آقا جمال الدین محمد خوانساری گذاشته شده است».