تفاوت میان نسخه‌های «مریم ساوجی»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۳: سطر ۳:


=== زندگی‌نامه ===
=== زندگی‌نامه ===
مریم ساوجی (فاطمی) (1296-1386)[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&classType=2&id=68389&pageStatus=1] [https://www.irafta.com/showtextday.aspx?id=1519&sub=%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85%20%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE] متخلص به صور که بعدها به مریم تغییر کرد، فرزند آقا میرزا کوچک ساوجی و عالیه بود. پدرش یکی از دبیران فرهنگ و از روحانیان پایه اول ایران بود که برخی از علما و روحانیان بزرگ امروز شاگردی او را داشته و نزد وی درس خوانده‌اند. ساوجی به زبان‌های فرانسوی و عربی مسلط بود و افزون بر فن سخنوری هنر نویسندگی را نیز دارا بود. مریم ساوجی دوبار ازدواج کرد. او از همسر اول سه فرزند، دو پسر و یک دختر داشت. همسر دوم مریم ساوجی، مجتبی فاطمی سردفتر اسناد رسمی شماره 111 و مدیر روزنامه آفتاب چاپ تهران بود که در کارهای ادبی، تدوین و نگارش آثار حقوقی کمک و مشوق مریم بود و حاصل این ازدواج نیز دو فرزند بود.<ref name=":2">مشیرسلیمی، علی‌اکبر (ـ ـ13). ''زن‍ان‌ س‍خ‍ن‍ور: از ی‍ک‍ه‍زار س‍ال‌ پ‍ی‍ش‌ ت‍ا ام‍روز ک‍ه‌ ب‍ه‌زب‍ان‌ پ‍ارس‍ی‌ س‍خ‍ن‌ گ‍ف‍ت‍ه‌ان‍د''. ج3. ت‍ه‍ران‌: ش‍رک‍ت‌ س‍ه‍ام‍ی‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ ک‍ت‍ب‌ ای‍ران‌. صص284-286.</ref> [[شیرین صوراسرافیل]] دختر وی است.
مریم ساوجی (فاطمی) (1296-1386)[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&classType=2&id=68389&pageStatus=1] [https://www.irafta.com/showtextday.aspx?id=1519&sub=%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85%20%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE] دختر شیخ محمد علی معروف به آقا میرزا کوچک ساوجی بود و مادرش عالیه نام داشت. پدرش ی از علمای بنام حوزه قم بود که برخی از علما و روحانیان بزرگ امروز نزد وی درس خوانده‌اند. مریم ساوجی دوبار ازدواج کرد. او از همسر اول سه فرزند، دو پسر و یک دختر داشت. همسر دوم مریم ساوجی، مجتبی فاطمی سردفتر اسناد رسمی شماره 111 و مدیر روزنامه ''آفتاب'' چاپ تهران بود که در نوشتن آثار ادبی، تدوین و نگارش آثار حقوقی مشوق مریم بود و حاصل این ازدواج نیز دو فرزند بود.<ref name=":2">مشیرسلیمی، علی‌اکبر (ـ ـ13). ''زن‍ان‌ س‍خ‍ن‍ور: از ی‍ک‍ه‍زار س‍ال‌ پ‍ی‍ش‌ ت‍ا ام‍روز ک‍ه‌ ب‍ه‌زب‍ان‌ پ‍ارس‍ی‌ س‍خ‍ن‌ گ‍ف‍ت‍ه‌ان‍د''. ج3. ت‍ه‍ران‌: ش‍رک‍ت‌ س‍ه‍ام‍ی‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ ک‍ت‍ب‌ ای‍ران‌. صص284-286.</ref> [[شیرین صوراسرافیل]] دختر اوست.




=== تحصیلات ===
=== تحصیلات ===
مریم ساوجی در سال 1310 جزو نخستین گروه زنانی بود که در دارالمعلمات پذیرفته شد.<ref name=":5" />او تحصیلات عالی خود را در رشته حقوق قضایی و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به پایان رساند.<ref name=":3">پیرنیا، منصوره (1374). ''سالار زنان ایران''. واشنگتن: مهر ایران.</ref>پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه او با عنوان حقوق زن در اقوام و ادیان به راهنمایی محمد مشکوه در سال 1328 بود.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2219125&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]  
مریم ساوجی در سال 1310 جزو نخستین زنانی بود که در دارالمعلمات پذیرفته شد.<ref name=":5" />او تحصیلات عالی خود را در رشته حقوق قضایی و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به پایان رساند.<ref name=":3">پیرنیا، منصوره (1374). ''سالار زنان ایران''. واشنگتن: مهر ایران.</ref>پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه او با عنوان ''حقوق زن در اقوام و ادیان'' به راهنمایی محمد مشکوه در سال 1328 دفاع شد.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2219125&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]  






=== فعالیت‌های فرهنگی ===
=== فعالیت‌های فرهنگی ===
مریم ساوجی خدمات فرهنگی را از آموزگاری شروع کرد و عهده‌دار ریاست یک دبیرستان ملی که در خیابان مهام در محله چهارصد دستگاه تهران توسط او بنیاد نهاده بود شد،<ref name=":0">خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). ''کارنامه زنان مشهور ایران''. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص257-258.</ref>مدیر دبیرستان و مدرسه راهنمایی به نام مریم ساوجی.<ref>گفتگویی آزاد با خانم مریم ساوجی مدیر دبیرستان و مدرسه راهنمایی مریم ساوجی (1352). ''آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)''. اسفند 1352. سال 43. شماره 6.</ref> مریم ساوجی در 10 سال آخر خدمت خود، سرپرستی این مدرسه را عهده‌دار شد و بعد از بازنشستگی آن را به اداره آموزش و پرورش واگذار کرد.<ref name=":5">''روزنامه اعتماد ملی'' (1386). 22 مهر. شماره 483. ص7.</ref> فعالیت ادبی نامبرده از اوان تحصیلات دوران متوسطه آغاز شد و اولین کتاب او ''دختر راه'' و سپس ''فرشته'' و ''اختلاف حقوق زن و مرد در اسلام'' و ''قوانین ایران'' مجموعه سخنرانی‌های حقوقی او در رادیو ایران است.<ref name=":0" /> او سرودن شعر را نیز از سیزده سالگی آغاز کرد و تا سن هجده سالگی به شاعر توانمندی تبدیل شد.<ref name=":5" /> مریم ساوجی اولین زنی است که مبحث حقوق زن را در سال 1335 در رادیو ایران عنوان نمود و به سبب دشواری‌ها و مشکلاتی که در این راه مانع اولیه این سخنرانی‌ها شد ناچار این مباحث را در قالب کتابی به نام ''قوانین ایران'' به چاپ رسانید<ref>دژم، عذرا (1384). ''اولین زنان''. تهران: علم. ص173.</ref> و بین تمام مقامات قضایی و سازمان‌های زنان توزیع کرد و پس از انتشار کتب و در نتیجه تلاش‌های پیگیر دیگر امتیاز دفترخانه اسناد رسمی برای او پیشنهاد گردید ولی ساوجی به جهت علاقمندی، به کار تعلیم و تربیت ادامه داد.<ref name=":0" /> مریم ساوجی مدتی نیز مدیر مدرسه پیرایش بود.<ref name=":1">ساوجی، مریم (1382). ''خورشید شب''. تهران: ذهن آویز. صص6-13.</ref>
مریم ساوجی خدمات فرهنگی را از آموزگاری شروع کرد. او مدیر دبیرستان و مدرسه راهنمایی به نام مریم ساوجی بود که خود آن را پایه گذاری کرده بود.<ref>گفتگویی آزاد با خانم مریم ساوجی مدیر دبیرستان و مدرسه راهنمایی مریم ساوجی (1352). ''آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)''. اسفند 1352. سال 43. شماره 6.</ref> این دبیرستان  واقع در خیابان مهام در محله چهارصد دستگاه تهران بود.<ref name=":0">خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). ''کارنامه زنان مشهور ایران''. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص257-258.</ref>  مریم ساوجی در 10 سال آخر خدمت خود، سرپرستی این مدرسه را عهده‌دار شد و بعد از بازنشستگی آن را به اداره آموزش و پرورش واگذار کرد.<ref name=":5">''روزنامه اعتماد ملی'' (1386). 22 مهر. شماره 483. ص7.</ref> فعالیت ادبی نامبرده از اوان تحصیلات دوران متوسطه آغاز شد و اولین کتاب او ''دختر راه'' و سپس ''فرشته'' و ''اختلاف حقوق زن و مرد در اسلام'' و ''قوانین ایران'' مجموعه سخنرانی‌های حقوقی او در رادیو ایران است.<ref name=":0" /> او سرودن شعر را نیز از سیزده سالگی آغاز کرد و تا سن هجده سالگی به شاعر توانمندی تبدیل شد.<ref name=":5" /> مریم ساوجی اولین زنی است که مبحث حقوق زن را در سال 1335 در رادیو ایران عنوان نمود و به سبب دشواری‌ها و مشکلاتی که در این راه مانع اولیه این سخنرانی‌ها شد ناچار این مباحث را در قالب کتابی به نام ''قوانین ایران'' به چاپ رسانید<ref>دژم، عذرا (1384). ''اولین زنان''. تهران: علم. ص173.</ref> و بین تمام مقامات قضایی و سازمان‌های زنان توزیع کرد و پس از انتشار کتب و در نتیجه تلاش‌های پیگیر دیگر امتیاز دفترخانه اسناد رسمی برای او پیشنهاد گردید ولی ساوجی به جهت علاقمندی، به کار تعلیم و تربیت ادامه داد.<ref name=":0" /> مریم ساوجی مدتی نیز مدیر مدرسه پیرایش بود.<ref name=":1">ساوجی، مریم (1382). ''خورشید شب''. تهران: ذهن آویز. صص6-13.</ref>




=== فعالیت‌های اجتماعی ===
=== فعالیت‌های اجتماعی ===
مریم ساوجی از سال 1325 شمسی فعالیت اجتماعی را آغاز نمود. او علاوه بر فعالیت‌های ادبی و فرهنگی سابقه مطبوعاتی نیز داشت و به هنگام حیات همسرش سردبیری روزنامه آفتاب را که همسرش منتشر می‌کرد داشت. ساوجی به عنوان نویسنده و مشاور حقوقی با سازمان‌های زنان و مجلات مختلف نیز همکاری می‌کرد و اشعارش در غالب مجلات و رادیو منتشر و پخش می‌شد. او عضو اتحادیه زنان حقوقدان ایران وابسته به اتحادیه بین‌المللی زنان حقوقدان و عضو رسمی انجمن قلم نیز بود و خود نیز مؤسس انجمن ادبی بود که شخصاً اداره آن را برعهده داشت و به موازات فعالیت اجتماعی زندگی خانوادگی خود را نیز اداره می‌نمود.<ref name=":0" />
مریم ساوجی از سال 1325 شمسی فعالیت اجتماعی را آغاز نمود. او علاوه بر فعالیت‌های ادبی و فرهنگی سابقه مطبوعاتی نیز داشت و به هنگام حیات همسرش سردبیری روزنامه ''آفتاب'' را که همسرش منتشر می‌کرد داشت. ساوجی به عنوان نویسنده و مشاور حقوقی با سازمان‌های زنان و مجلات مختلف نیز همکاری می‌کرد و اشعارش در غالب مجلات و رادیو منتشر و پخش می‌شد. او عضو اتحادیه زنان حقوقدان ایران وابسته به اتحادیه بین‌المللی زنان حقوقدان و عضو رسمی انجمن قلم نیز بود و خود نیز مؤسس انجمن ادبی بود که شخصاً اداره آن را برعهده داشت .<ref name=":0" />




سطر ۲۳: سطر ۲۳:




=== تحلیل ===
کلیه آثار منتشره مریم چه نظم و چه نثر روان و ساده و اجتماعی و دارای استحکام و انسجام کلام است و در بیشتر اشعار او مانند نوشته‌هایش جنبه های ظریف و پر احساس زنانه و مادرانه به چشم می‌خورد.


اشعارش آنچه که به سبک اصیل و کلاسیک سروده شده دارای مضمون نو و آنها که به سبک و روال نو سروده شده بستگی خود را کلا با قوانین اصیل ادبی از دست نداده است و دارای اوزان عروضی شکسته و تا حدی در قید قافیه می‌باشد.<ref name=":0" />مریم ساوجی داستان را رسانه‌ای اجتماعی ـ اخلاقی می‌دید. او داستان عصر طلایی یا فرشته (1324) را با نام مستعار م.س. صور یا مریم صور منتشر کرد.<ref name=":4">ع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). ''دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی''. ویراستار احمد سمیعی‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص76.</ref>
مریم ساوجی دارای چند اثر منظوم و منثور است. آثار منتشره او چه نظم و چه نثر روان و ساده و اجتماعی و دارای استحکام و انسجام کلام است و در بیشتر اشعار او مانند نوشته‌هایش جنبه های ظریف و پر احساس زنانه و مادرانه به چشم می‌خورد.
 
اشعارش آنچه که به سبک کلاسیک سروده شده دارای مضمون نو و آنها که به سبک نو سروده شده بستگی خود را کلا با قوانین اصیل ادبی از دست نداده است و دارای اوزان عروضی شکسته و تا حدی در قید قافیه می‌باشد.<ref name=":0" />مریم ساوجی داستان را رسانه‌ای اجتماعی ـ اخلاقی می‌دید. او داستان عصر طلایی یا فرشته (1324) را با نام مستعار م.س. صور یا مریم صور منتشر کرد.<ref name=":4">ع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). ''دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی''. ویراستار احمد سمیعی‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص76.</ref>




نسخهٔ ‏۲۶ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۴

مریم ساوجی[۱]

مریم ساوجی (1296-1386) نویسنده، شاعر و حقوقدان بود.

زندگی‌نامه

مریم ساوجی (فاطمی) (1296-1386)[۱] [۲] دختر شیخ محمد علی معروف به آقا میرزا کوچک ساوجی بود و مادرش عالیه نام داشت. پدرش ی از علمای بنام حوزه قم بود که برخی از علما و روحانیان بزرگ امروز نزد وی درس خوانده‌اند. مریم ساوجی دوبار ازدواج کرد. او از همسر اول سه فرزند، دو پسر و یک دختر داشت. همسر دوم مریم ساوجی، مجتبی فاطمی سردفتر اسناد رسمی شماره 111 و مدیر روزنامه آفتاب چاپ تهران بود که در نوشتن آثار ادبی، تدوین و نگارش آثار حقوقی مشوق مریم بود و حاصل این ازدواج نیز دو فرزند بود.[۱] شیرین صوراسرافیل دختر اوست.


تحصیلات

مریم ساوجی در سال 1310 جزو نخستین زنانی بود که در دارالمعلمات پذیرفته شد.[۲]او تحصیلات عالی خود را در رشته حقوق قضایی و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به پایان رساند.[۳]پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه او با عنوان حقوق زن در اقوام و ادیان به راهنمایی محمد مشکوه در سال 1328 دفاع شد.[۳]


فعالیت‌های فرهنگی

مریم ساوجی خدمات فرهنگی را از آموزگاری شروع کرد. او مدیر دبیرستان و مدرسه راهنمایی به نام مریم ساوجی بود که خود آن را پایه گذاری کرده بود.[۴] این دبیرستان واقع در خیابان مهام در محله چهارصد دستگاه تهران بود.[۵] مریم ساوجی در 10 سال آخر خدمت خود، سرپرستی این مدرسه را عهده‌دار شد و بعد از بازنشستگی آن را به اداره آموزش و پرورش واگذار کرد.[۲] فعالیت ادبی نامبرده از اوان تحصیلات دوران متوسطه آغاز شد و اولین کتاب او دختر راه و سپس فرشته و اختلاف حقوق زن و مرد در اسلام و قوانین ایران مجموعه سخنرانی‌های حقوقی او در رادیو ایران است.[۵] او سرودن شعر را نیز از سیزده سالگی آغاز کرد و تا سن هجده سالگی به شاعر توانمندی تبدیل شد.[۲] مریم ساوجی اولین زنی است که مبحث حقوق زن را در سال 1335 در رادیو ایران عنوان نمود و به سبب دشواری‌ها و مشکلاتی که در این راه مانع اولیه این سخنرانی‌ها شد ناچار این مباحث را در قالب کتابی به نام قوانین ایران به چاپ رسانید[۶] و بین تمام مقامات قضایی و سازمان‌های زنان توزیع کرد و پس از انتشار کتب و در نتیجه تلاش‌های پیگیر دیگر امتیاز دفترخانه اسناد رسمی برای او پیشنهاد گردید ولی ساوجی به جهت علاقمندی، به کار تعلیم و تربیت ادامه داد.[۵] مریم ساوجی مدتی نیز مدیر مدرسه پیرایش بود.[۷]


فعالیت‌های اجتماعی

مریم ساوجی از سال 1325 شمسی فعالیت اجتماعی را آغاز نمود. او علاوه بر فعالیت‌های ادبی و فرهنگی سابقه مطبوعاتی نیز داشت و به هنگام حیات همسرش سردبیری روزنامه آفتاب را که همسرش منتشر می‌کرد داشت. ساوجی به عنوان نویسنده و مشاور حقوقی با سازمان‌های زنان و مجلات مختلف نیز همکاری می‌کرد و اشعارش در غالب مجلات و رادیو منتشر و پخش می‌شد. او عضو اتحادیه زنان حقوقدان ایران وابسته به اتحادیه بین‌المللی زنان حقوقدان و عضو رسمی انجمن قلم نیز بود و خود نیز مؤسس انجمن ادبی بود که شخصاً اداره آن را برعهده داشت .[۵]


فعالیت‌های سیاسی

مریم ساوجی سیاسی نبود اما خسارت حضور زندگی سیاسی فرزندان خود را بارها به صورت‌های مختلف در زندگیش پرداخت. پرداخت هزینه وکیل و خرید محکومیت زندان برای دختر بزرگتر که همراه اعضاء کمیته دانشگاه در سال 1345 محاکمه می‌شد ـ که قبل از آن نیز پسر بزرگتر در نوجوانی در حوادث 30 تیر مدتی را در زندان گذرانیده بود ـ کمتر از آن خسارتی بود که او به خاطر آن به زندان رفت، و این در سال‌های 50 و در بازگشت از سفری زمینی به خارج و به همراه دختر و دامادش که از فعالان سیاسی بودند اتفاق افتاد. با وجود آن که عدم همراهی فکری او با دختر و داماد در بندش برای دستگاه روشن بود او را به همراه مأموران ساواک و در لباس زندان برای بازرسی خانه آوردند. مریم ساوجی مدتی بعد آزاد شد، ولی بستگان در بند با تحمل آزارهای معمول تا انقلاب در زندان ماندند و مادر گاه برای دیدار آنان به زندان می‌رفت.[۷]


مریم ساوجی دارای چند اثر منظوم و منثور است. آثار منتشره او چه نظم و چه نثر روان و ساده و اجتماعی و دارای استحکام و انسجام کلام است و در بیشتر اشعار او مانند نوشته‌هایش جنبه های ظریف و پر احساس زنانه و مادرانه به چشم می‌خورد.

اشعارش آنچه که به سبک کلاسیک سروده شده دارای مضمون نو و آنها که به سبک نو سروده شده بستگی خود را کلا با قوانین اصیل ادبی از دست نداده است و دارای اوزان عروضی شکسته و تا حدی در قید قافیه می‌باشد.[۵]مریم ساوجی داستان را رسانه‌ای اجتماعی ـ اخلاقی می‌دید. او داستان عصر طلایی یا فرشته (1324) را با نام مستعار م.س. صور یا مریم صور منتشر کرد.[۸]


آثار

کتاب

  1. دختر راه (بی‌تا). تهران.[۵][۴]
  2. گل مریم (بی‌تا). بی‌جا.[۹]
  3. چگونه معتاد شدم (بی‌تا). بی‌جا.[۹]
  4. عصر طلایی یا فرشته (1324). تهران: چاپخانه دانش.[۸][۵]
  5. ‏‫اخ‍ت‍لاف‌ ح‍ق‍وق‌ زن‌ و م‍رد در اس‍لام‌ و ق‍وان‍ی‍ن‌ ای‍ران‌: م‍ج‍م‍وع‍ه‌ س‍خ‍ن‍ران‍ی‍‌ه‍ای‌ ح‍ق‍وق‍ی‌ ب‍خ‍ش‌ ب‍رن‍ام‍ه‌ ب‍ان‍و در رادی‍و ت‍ه‍ران‌ (1337). تهران: علمی.[۶]
  6. هدیه بصاحبدلان: دیوان مریم دفتر اول شامل: مثنویات - قطعات... (1339). تهران: عطائی.[۷]
  7. گلبرگ (1344). تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.[۸]
  8. پ‍ن‍ج‍ه‌ ب‍ا خ‍ورش‍ی‍د م‍ج‍م‍وع‍ه‌ ش‍ع‍ر (1349). ت‍ه‍ران‌: مؤسسه چاپ و انتشارات حمید‏.[۹]
  9. گ‍ل‌ ی‍خ‌ (1369؟). بی‌جا.[۱۰]
  10. اخ‍ت‍لاف‌ ح‍ق‍وق‌ زن‌ و م‍رد در اس‍لام‌ و خ‍ان‍واده‌ (1371). تهران: مجرد.[۱۱]
  11. خ‍ورش‍ی‍د ش‍ب‌ (1382). ت‍ه‍ران‌: ذه‍ن‌آوی‍ز.[۱۲]

کتاب دیگری از مریم ساوجی نیز انتقاد بر قانون حمایت خانواده است. (در کتاب خانم قویمی اشاره می‌شود که این کتاب در دست تهیه است).[۳]

کتاب حقوق زنان در اقوام و ادیان توسط بنگاه مطبوعاتی علی‌اکبر علمی منتشر شده است.[۱]

مقاله

  1. آموزش و پرورش در ادبیات ایران (1338). آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت). اردیبهشت 1338. سال 30. شماره 7.
  2. تعلیم و تربیت در ادبیات ایران (1338). آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت). آبان 1338. سال 31. شماره 2.
  3. تعلیم و تربیت در ادبیات ایران (1338). آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت). دی 1338. سال 31. شماره 4.
  4. انجمن ادبی حکیم نظامی (1335). ارمغان. اردیبهشت 1353. دوره 43. شماره 2.
  5. آویزه‌های نور (شعر) (1355). درس‌هایی از مکتب اسلام. شهريور 1355. سال 17. شماره 9.[۱۳]


منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ مشیرسلیمی، علی‌اکبر (ـ ـ13). زن‍ان‌ س‍خ‍ن‍ور: از ی‍ک‍ه‍زار س‍ال‌ پ‍ی‍ش‌ ت‍ا ام‍روز ک‍ه‌ ب‍ه‌زب‍ان‌ پ‍ارس‍ی‌ س‍خ‍ن‌ گ‍ف‍ت‍ه‌ان‍د. ج3. ت‍ه‍ران‌: ش‍رک‍ت‌ س‍ه‍ام‍ی‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ ک‍ت‍ب‌ ای‍ران‌. صص284-286.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ روزنامه اعتماد ملی (1386). 22 مهر. شماره 483. ص7.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ پیرنیا، منصوره (1374). سالار زنان ایران. واشنگتن: مهر ایران.
  4. ↑ گفتگویی آزاد با خانم مریم ساوجی مدیر دبیرستان و مدرسه راهنمایی مریم ساوجی (1352). آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت). اسفند 1352. سال 43. شماره 6.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. صص257-258.
  6. ↑ دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم. ص173.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ساوجی، مریم (1382). خورشید شب. تهران: ذهن آویز. صص6-13.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی. ویراستار احمد سمیعی‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص76.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ساوجی، مریم (1371). اخ‍ت‍لاف‌ ح‍ق‍وق‌ زن‌ و م‍رد در اس‍لام‌ و خ‍ان‍واده‌. تهران: مجرد. ص8.


پیوند به بیرون

  1. سایت فارسی زبانان
  2. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
  3. پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران (lib)
  4. نورمگز
برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=مریم_ساوجی&oldid=12798»